Posezonowe obniżki cen towarów w handlu detalicznym
Posezonowe obniżki cen towarów w handlu detalicznym
1. Podstawa prawna i zasady ogólne
W sytuacji, kiedy zapasy towarów nie spełniają jednego z podstawowych warunków stawianych aktywom, tj. nie przyniosą w przyszłości korzyści ekonomicznych, wskazane jest obniżenie ich ceny. W zależności od przyjętej przez jednostkę metody ewidencji obrotów i stanów towarów, skutki obniżenia ceny mogą zostać ujęte w księgach rachunkowych w sposób zaprezentowany poniżej.
|
|
|
Ewidencja ilościowo-wartościowa w cenach zakupu | Nowa (obniżona) cena sprzedaży jest nadal wyższa od ceny zakupu | Nie księguje się (cena ewidencyjna towaru, tj. cena zakupu, nie uległa zmianie - obniżenie ceny sprzedaży nie spowodowało obniżenia ceny ewidencyjnej; w tej sytuacji obniżenie ceny widoczne jest dopiero przy sprzedaży towaru) |
Nowa (obniżona) cena sprzedaży jest niższa od ceny zakupu | Dokonanie odpisu aktualizującego wartość towaru na różnicę między wartością towaru w cenie ewidencyjnej (zakupu) przed obniżką a niższą od niej wartością w obniżonej cenie sprzedaży (obniżenie ceny sprzedaży jest zarazem obniżką ceny ewidencyjnej i traktowane jest jako utrata wartości towaru) | |
Ewidencja wartościowa w cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie cen sprzedaży brutto | Nowa (obniżona) cena sprzedaży jest nadal wyższa od ceny zakupu | Obniżenie marży i VAT zawartych w cenie sprzedaży brutto przyjętej za cenę ewidencyjną towaru |
Nowa (obniżona) cena sprzedaży jest niższa od ceny zakupu | Obniżenie marży i VAT zawartych w cenie sprzedaży brutto i dokonanie odpisu aktualizującego wartość towarów |
W celu wykonania czynności związanych z obniżką cen, kierownik jednostki powołuje komisję, która przede wszystkim sporządza spis z natury towarów objętych obniżką cen i dokonuje ich wyceny po obniżonych cenach. Dane liczbowe skutków obniżki cen można zamieścić w sporządzonym w tym celu zestawieniu (wykazie) towarów objętych obniżką cen. Do elementów, jakie powinno zawierać takie zestawienie zalicza się:
nazwę obiektu (określenie magazynu),
datę sporządzenia dowodu,
imiona i nazwiska członków komisji inwentaryzacyjnej,
nazwy towarów,
jednostki miary i ilości towarów objętych zmianą cen,
ceny dotychczasowe i wartości towarów w cenach dotychczasowych,
ceny nowe (zmienione) i wartości towarów w nowych cenach,
różnicę (wartość zmiany cen),
podpisy członków komisji i osoby materialnie odpowiedzialnej za powierzone mienie (towary).
Spis z natury wraz z załączonym wykazem towarów objętych obniżką cen, zaakceptowany przez kierownika jednostki, stanowi podstawę ujęcia skutków obniżki cen w księgach rachunkowych.
2. Obniżka cen towarów objętych ewidencją ilościowo-wartościową w cenach zakupu
W sytuacji gdy posezonowa obniżka cen obejmuje towary ewidencjonowane w księgach rachunkowych ilościowo-wartościowo w cenach zakupu, a nowa (obniżona) cena sprzedaży jest niższa od ceny zakupu, to skutki tej obniżki, traktuje się w każdym przypadku jako odpis aktualizujący wartość towarów w znaczeniu art. 34 ust. 5 ustawy o rachunkowości. Odpis aktualizujący podlega zaliczeniu do pozostałych kosztów operacyjnych, zapisem:
- Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, - Ma konto 34-7 „Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów towarów”. |
Kwota odchyleń z tytułu aktualizacji wartości zapasów towarów - w postaci salda Ma konta 34-7, pozostaje na tym koncie do momentu sprzedaży towarów objętych przeceną. W momencie sprzedaży tych towarów, wyksięgowuje się saldo Ma konta 34-7, zapisem:
- Wn konto 34-7 „Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów towarów”, - Ma konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”. |
W razie gdy towary objęte obniżką cen nie zostały sprzedane i w związku z tym pozostają w zapasie na dzień bilansowy, saldo Ma na koncie 34-7 zmniejsza wartość zapasów podlegającą wykazaniu w aktywach bilansu.
Przykład
Ewidencja skutków posezonowej obniżki cen towarów objętych
ewidencją ilościowo-wartościową
I. Założenia:
1. Jednostka zajmująca się handlem detalicznym (sieć sklepów odzieżowych) dokonała posezonowej obniżki cen towarów objętych ewidencją ilościowo-wartościową w cenach zakupu (nabycia).
2. Zestawienie posezonowej obniżki cen towarów wykazywało następujące dane:
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
|
| |||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Marynarka damska - symbol towaru - A | |
|
|
|
3.500 |
2.500 |
1.000 |
|
Spodnie damskie - symbol towaru - B | |
|
|
|
8.200 |
3.900 |
4.300 |
|
Spódnica - symbol towaru - C | |
|
|
|
2.100 |
1.050 |
1.050 |
Razem | |
|
|
|
13.800 |
7.450 |
6.350 |
3. Z raportu obrotów sklepu, który dokonywał sprzedaży detalicznej towarów objętych posezonową obniżką cen wynika, że wszystkie towary objęte obniżką cen zostały sprzedane. Raport obrotów wykazywał następujące dane:
a) wartość sprzedaży towarów w cenach sprzedaży netto - wartość w cenie zakupu po obniżce plus marża: (7.450 zł + 1.490 zł) = 8.940 zł,
b) VAT należny według stawki 22%: (8.940 zł x 0,22)= 1.966,80 zł,
c) utarg gotówkowy: (8.940 zł + 1.966,80 zł) = 10.906,80 zł.
4. Stan początkowy towarów w cenach zakupu, według zapisów na koncie 33 „Towary”, przed obniżką cen stanowił kwotę: 13.800 zł.
II. Dekretacja:
|
|
| |
|
| ||
1. Skutki posezonowej obniżki cen towarów (poz. 4 kol. 9 tabeli) | 6.350,00 zł |
|
|
2. Sprzedaż towarów objętych obniżką cen - na podstawie raportu z kasy fiskalnej: | |||
a) wartość według cen sprzedaży netto (poz. 3a założeń) |
8.940,00 zł |
| |
b) VAT należny (poz. 3b założeń) | 1.966,80 zł |
| |
c) utarg za sprzedane towary objęte obniżką cen (poz. 3c założeń) |
10.906,80 zł |
|
|
3. Wz - rozchód sprzedanych towarów w cenach ewidencyjnych (ceny zakupu przed obniżką - poz. 4 założeń) | 13.800,00 zł |
|
|
4. PK - wyksięgowanie odpisów aktualizujących wartość towarów w części przypadającej na sprzedane towary objęte obniżką cen (równolegle do rozchodu) | 6.350,00 zł |
|
|
III. Księgowania:
3. Obniżka cen towarów objętych ewidencją wartościową w cenach sprzedaży brutto
Jeżeli ewidencja zapasów towarów jest prowadzona w cenach ustalonych na poziomie cen sprzedaży brutto (zawierających doliczoną do cen zakupu - marżę i VAT w wysokości podatku należnego), to obliczona nowa cena sprzedaży może być:
1) mimo obniżki cen nadal wyższa od ceny zakupu,
2) niższa od ceny zakupu, co przy sezonowych obniżkach cen z reguły ma miejsce.
Przy ewidencji zapasów towarów w cenach ustalonych na poziomie cen sprzedaży brutto (zawierających doliczoną do cen zakupu - marżę i VAT w wysokości podatku należnego), ustalenie obniżki cen towarów stanowiącej odpis aktualizujący ich wartość, wymaga skorygowania wartości ewidencyjnej towarów objętych sezonową obniżką cen o kwotę odchyleń od cen ewidencyjnych z tytułu marży i oddzielnie z tytułu VAT. W ten sposób wartość towarów jest doprowadzona do poziomu cen zakupu. Dopiero obniżenie wartości towarów poniżej ich wartości w cenach zakupu stanowi obniżkę w wielkości odpisu aktualizującego wartość towarów.
3.1. Cena sprzedaży po obniżce nadal wyższa od ceny zakupu
W tym przypadku obniżka ceny sprzedaży polega w istocie na obniżeniu marży zawartej w cenie dotychczasowej brutto.
Przykład
I. Założenia:
1. Cena ewidencyjna towarów ustalona na poziomie ceny sprzedaży brutto przed obniżką zawierała:
a) wartość towaru w cenie zakupu: 5.000 zł,
b) doliczoną marżę detaliczną 20% od kwoty 5.000 zł: 1.000 zł,
c) VAT według stawki 22% (od kwoty 6.000 zł): 1.320 zł,
d) cena sprzedaży brutto: (5.000 zł + 1.000 zł + 1.320 zł) = 7.320 zł.
2. Dokonano obniżki marży z 1.000 zł do 250 zł co nie spowodowało obniżenia ceny zakupu, bowiem nowa cena ustalona w wyniku obniżki marży będzie kształtowała się następująco:
a) dotychczasowa cena zakupu: 5.000 zł,
b) marża zmniejszona z 1.000 zł do 250 zł: 250 zł,
c) VAT należny: [(5.000 zł + 250 zł) x 0,22] = 1.155 zł,
d) nowa - obniżona cena sprzedaży brutto (będąca zarazem ceną ewidencyjną zapasów towarów) wynosi: (5.000 zł + 250 zł + 1.155 zł) = 6.405 zł.
II. Dekretacja:
|
|
| |
|
| ||
1. Skutki posezonowej obniżki cen towarów: | |||
a) obniżenie marży detalicznej: (1.000 zł - 250 zł) = | 750 zł |
|
|
b) zmniejszenie VAT należnego zawartego w cenie ewidencyjnej: (1.320 zł - 1.155 zł) = |
165 zł |
|
|
c) łączna kwota obniżki: (750 zł + 165 zł) = | 915 zł |
|
III. Księgowania:
Uwaga: Obniżka ceny w tym przypadku - tylko przez obniżenie dotychczasowej marży - spowodowała jedynie zmianę ceny ewidencyjnej towarów, nie powodując konieczności dokonania odpisu aktualizującego wartość towarów w związku z utratą ich wartości. Kwota obniżenia wartości towarów nie zmniejszyła ceny zakupu.
3.2. Cena sprzedaży po obniżce niższa od ceny zakupu
W przypadku gdy obniżenie cen sprzedaży zmniejsza wartość towarów w cenie zakupu, ustala się nową cenę towaru obniżoną o określoną wielkość w procentach (np. 50%, 40%, 30%). Następnie oblicza się elementy składowe tej ceny, tzn. wartość w cenie zakupu, marżę, VAT.
Przykład
I. Założenia:
1. Jednostka prowadząca detaliczną sprzedaż towarów dokonała 40% posezonowej obniżki cen odzieży letniej w sklepie, którego zapasy są objęte ewidencją wartościową. Z zestawienia załączonego do raportu obrotu wynikają następujące dane:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. | Wartość według cen sprzedaży brutto | 118.950 |
71.370 |
47.580 |
|
Odchylenia kredytowe od ceny ewidencyjnej z tytułu VAT (22%) | 21.450 |
12.870 |
8.580 |
|
Wartość według cen sprzedaży netto (poz.: 1 - 2) | 97.500 |
58.500 |
39.000 |
|
Odchylenia kredytowe z tytułu marży | 22.500 |
13.500 |
9.000 |
|
Wartość według cen zakupu (poz.: 3 - 4) | 75.000 |
45.000 |
30.000 |
2. Wszystkie towary objęte obniżką cen zostały sprzedane za gotówkę. Łączny utarg według dobowych raportów fiskalnych stanowił kwotę: 71.370 zł, z tego:
a) sprzedaż towarów w cenach sprzedaży netto: 58.500 zł,
b) VAT należny według stawki 22%: 12.870 zł.
II. Dekretacja:
|
|
| |
|
| ||
1. Skutki posezonowej obniżki cen towarów: a) obniżenie wartości towarów w wielkości poniżej cen zakupu |
30.000 zł |
|
|
b) korekta odchyleń od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży |
9.000 zł |
|
|
c) korekta odchyleń od cen ewidencyjnych z tytułu VAT |
8.580 zł |
|
|
2. Sprzedaż towarów objętych obniżką cen: a) wartość w cenach sprzedaży netto (poz. 2a założeń) |
58.500 zł |
|
|
b) VAT należny zawarty w utargach ze sprzedaży (poz. 2b założeń) |
12.870 zł |
|
|
c) utarg według dobowych raportów kasowych (poz.: 2a + 2b) |
71.370 zł |
|
|
3. Wz - rozchód sprzedanych towarów objętych posezonową obniżką cen: [118.950 zł - (9.000 zł + 8.580 zł)] = | 101.370 zł |
|
|
4. PK - wyksięgowanie odchyleń przypadających na towary sprzedane objęte obniżką cen: | |
||
a) odpis aktualizujący wartość towarów | 30.000 zł |
|
|
b) odchylenia od cen ewidencyjnych towarów sprzedanych po obniżonych cenach: - z tytułu marży (poz. 4 kol. 4 tabeli) - z tytułu VAT (poz. 2 kol. 4 tabeli) - łączna kwota: (13.500 zł + 12.870 zł) = |
13.500 zł 12.870 zł 26.370 zł |
34-2 |
III. Księgowania:
Skutki obniżki cen towarów, w sytuacji gdy ich ewidencję prowadzi się według cen sprzedaży brutto, można zaksięgować w inny sposób, tj. łączną kwotę obniżki ceny sprzedaży brutto, ująć na odrębnym koncie 34-7 „Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów towarów”.
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości Nr 15 z dnia 2009-08-01