Powracający do Polski Ukraińcy zapominają o ważnej czynności. Przez to tracą prawa

O legalności pobytu w Polsce obywatela Ukrainy decyduje wpis do rejestru Straży Granicznej (SG) - przypomina ZUS. “Jeżeli wjazd nastąpił w związku z działaniami wojennymi, mieszkańcom Ukrainy przysługuje prawo do świadczenia wychowawczego” - informuje rzecznik ZUS, Paweł Żebrowski, w oświadczeniu przesłanym PAP.  W przypadku utraty legalności tego pobytu, ZUS ma obowiązek uchylić prawo do tego świadczenia opierając się na danych z rejestru SG. “Dzięki temu pomoc państwa polskiego trafia wyłącznie do uprawnionych osób" – wyjaśnił Żebrowski. 

ZUS ma również obowiązek wstrzymania wypłaty świadczenia wychowawczego niezwłocznie po wyjeździe uchodźcy z Polski. "Wstrzymanie środków w tym przypadku ma charakter czasowy i nie wiąże się z utratą prawa do świadczenia wychowawczego" – zapewnił rzecznik. Wyjaśnił, że mieszkańcy Ukrainy nie tracą legalności pobytu, jeżeli wracają do Polski w ciągu nie dłuższym niż 30 dni i data powrotu zostanie odnotowana w rejestrze Straży Granicznej. “Wypłata świadczenia wychowawczego jest wznawiana z wyrównaniem" – podkreślił Żebrowski.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają jednak skargi obywateli Ukrainy, którym wstrzymano wypłatę świadczenia wychowawczego z powodu utraty statusu "UKR", czyli zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Zapewniają, że nie opuszczali terytorium Polski na okres powyżej 30 dni, co powoduje utratę tego statusu z mocy prawa. W niektórych przypadkach - wskazuje rzecznik - utrata statusu nastąpiła mimo nieprzerwanego pobytu w Polsce. Biuro RPO zapytało ZUS o działania podejmowane w celu sprawnego rozpatrywania wniosków dotyczących wznowienia świadczeń wychowawczych dla obywateli Ukrainy. 

Okazuje się, że w ostatnim czasie również do ZUS zgłaszają się osoby, które informują, że wróciły do Polski w ciągu 30 dni, a mimo to utraciły legalność pobytu, co zostało odnotowane przez SG. Zdaniem rzecznika tej instytucji, osoby te prawdopodobnie podczas przekraczania granicy nie okazały dokumentu elektronicznego diia.pl i nie zgłosiły korzystania z ochrony czasowej. “W rezultacie po 30 dniach, licząc od dnia wyjazdu, tracą one legalność pobytu, a w konsekwencji prawo do świadczeń" – wyjaśnia rzecznik.

Aby uniknąć utraty legalności pobytu cudzoziemiec, który wraca do Polski i korzysta z ochrony czasowej, podczas odprawy paszportowej powinien poinformować funkcjonariusza SG o zamiarze wjazdu. Powinien też każdorazowo okazać dokument diia.pl - elektroniczne pozwolenie na pobyt dla obywateli Ukrainy. Umożliwia ono również przemieszczanie się w ramach strefy Schengen. Ci, którzy nie dopełnią tych formalności i utracą legalność pobytu, powinni zgłosić się do Komendanta Placówki Straży Granicznej na przejściu granicznym, które przekroczyli, z prośbą o sprostowanie danych w Rejestrze SG i przywrócenie legalności pobytu.

Zgłoszenie takie należy wysłać na adres mailowy konkretnej placówki granicznej. Wykaz adresów mailowych jest dostępny na stronie internetowej Straży Granicznej. O dokonaniu zgłoszenia należy poinformować dowolną placówkę ZUS osobiście lub telefonicznie, korzystając z infolinii. “Po otrzymaniu takiej informacji oraz aktualizacji danych w rejestrze SG, Zakład wznowi wypłatę świadczenia wraz z wyrównaniem za okres, za który przywrócono legalność pobytu” - wyjaśnił w przesłanym oświadczeniu Żebrowski. 

Bardziej skomplikowana procedura czeka osoby, które wróciły z Ukrainy do Polski przez inny kraj, na przykład Słowację. Wtedy, w pierwszej kolejności, powinny się one udać do urzędu gminy i zarejestrować tam swój wjazd a także złożyć wniosek o ponowne nadanie statusu "UKR" w rejestrze PESEL. "Ważne, żeby we wniosku wskazać dokładną datę wjazdu na terytorium Polski oraz datę i miejsce przekroczenia granicy zewnętrznej strefy Schengen, nie będącej granicą Polski" - dodał rzecznik ZUS. Na podstawie zarejestrowanego w urzędzie gminy wniosku, Komendant SG dokona aktualizacji danych w swoim rejestrze. Dla ZUS będzie to podstawa do wznowienia wypłaty świadczenia wychowawczego wraz z wyrównaniem za okres, w którym przywrócono legalność pobytu.

ew