Pozasądowe dochodzenie roszczeń w sprawach medycznych
W związku z nieprawidłowo prowadzonym leczeniem osoby/pacjenci doznają różnego rodzaju uszczerbków na zdrowiu, a w skrajnych przypadkach niewłaściwe leczenie kończy się śmiercią pacjenta. Do stycznia 2012 roku jedyną drogą dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia była droga sądowa - postępowanie cywilne. Niestety droga postępowania sądowego jest bardzo długotrwałym, kosztownym i skomplikowanym procesem, w wyniku czego duża część poszkodowanych osób (lub osób bliskich po zmarłej osobie) rezygnowała z dochodzenia ewentualnych roszczeń.
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej Ustawa) wprowadziła nowe, korzystne regulacje.
Ustawa wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy termin - zdarzenie medyczne. Zdarzenie medyczne jest to zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będące następstwem niezgodnego z aktualną wiedzą medyczną diagnozą, leczeniem (w tym operacją), zastosowaniem produktu leczniczego lub wyrobu medycznego. Należy zaznaczyć, iż nowe przepisy dotyczące zdarzeń medycznych mają zastosowanie w sytuacji udzielenia świadczeń zdrowotnych w szpitalu w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.
Ustawa wprowadziła zupełnie nowy sposób dochodzenia roszczeń z tytułu zdarzeń medycznych, niejako alternatywny w stosunku do drogi postępowania sądowego. W tym celu zostały powołane do życia wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, które zajmują się ustaleniem, czy zdarzenie medyczne miało miejsce. Siedziby komisji mieszczą się w tych samych miastach co urzędy wojewódzkie, czyli w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu i Zielonej Górze. W skład każdej komisji wchodzi szesnastu członków - ośmiu członków posiadających wykształcenie medyczne i ośmiu członków posiadających wykształcenie prawnicze. W konkretnych sprawach komisje orzekają w składzie czteroosobowym.
Postępowanie przed wojewódzką komisją zostaje wszczęte z chwilą złożenia wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego (we właściwym urzędzie wojewódzkim ze względu na miejsce położenia szpitala). Przedmiotowy wniosek może zostać złożony przez pacjenta szpitala lub jego przedstawiciela ustawowego, a w przypadku śmierci pacjenta wniosek może zostać złożony przez spadkobierców pacjenta.
Wniosek należy złożyć w terminie jednego roku od dnia, w którym podmiot składający wniosek dowiedział się o zdarzeniu medycznym, jednakże w terminie nie dłuższym niż trzy lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie medyczne (w przypadku śmierci pacjenta powyższy termin nie biegnie do dnia zakończenia postępowania spadkowego). Wniosek, zgodnie z art. 67d ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 159, poz. 742), powinien zawierać dane pacjenta (ewentualnie dane wszystkich spadkobierców ze wskazaniem, który reprezentuje pozostałych), dane podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, wskazanie co jest przedmiotem wniosku, tj. zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć pacjenta, uzasadnienie wniosku wraz z uprawdopodobnieniem zdarzenia, a także propozycję wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia.
Złożenie wniosku podlega opłacie w wysokości 200 zł, opłata ta jest zaliczeniu na poczet kosztów postępowania. Kompletny i opłacony wniosek komisja przekazuje niezwłocznie kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi. Powyższe podmioty są zobowiązane w terminie 30 dni od otrzymania wniosku z dowodami do ustosunkowania się, pod rygorem akceptacji/uznania wniosku wraz z proponowaną wysokością odszkodowania i zadośćuczynienia (dla przykładu w Wojewódzkiej Komisji w Warszawa nie zdarzyło się jeszcze, aby podmiot leczniczy prowadzący szpital oraz ubezpieczyciel nie ustosunkowali się do wniosku).
Komisja ma za zadanie ustalić czy zdarzenie wskazane we wniosku, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowi zdarzenie medyczne w rozumieniu Ustawy. W tym celu komisja rozpatruje dowody przedstawione przez podmioty/strony postępowania. Wojewódzka komisja, zgodnie z wolą ustawodawcy, uprawniona jest do wezwania do złożenia wyjaśnień osoby składającej wniosek, kierownika podmiotu leczniczego, a także osoby, które wykonywały zawód medyczny w szpitalu, a także inne osoby. Wojewódzka komisja może także w zakresie prowadzonego postępowania żądać dokumentacji prowadzonej przez podmiot leczniczy prowadzący szpital, w tym dokumentacji medycznej, przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w podmiocie leczniczym prowadzącym szpital, a także dokonać wizytacji pomieszczeń i urządzeń szpitala. W uzasadnionych przypadkach (w szczególności, gdy członkowie komisji orzekającej nie dysponują specjalistyczną wiedzą), komisja może również powołać biegłego specjalistę z zakresu medycyny.
Wojewódzka komisja wydaje w formie pisemnej, orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku wraz z uzasadnieniem w terminie nie dłuższym niż cztery miesiące od dnia złożenia wniosku (po przeprowadzonym posiedzeniu, o którym powiadamia strony). W terminie czternastu dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem osobie składającej wniosek, kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, a także ubezpieczycielowi przysługuje prawo do złożenia umotywowanego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. W rozpatrywaniu tego wniosku nie może uczestniczyć członek składu orzekającego, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.
W sytuacji gdy zapadło orzeczenie o zdarzeniu medycznym, ubezpieczyciel powinien przedstawić propozycję odszkodowania lub zadośćuczynienia. Ustawa określa maksymalną wysokość świadczenia: 100.000,00 zł w przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta, 300.000,00 zł w przypadku śmierci pacjenta. Na przedstawienie propozycji Ustawa zakreśla termin 30 dni od otrzymania od komisji zawiadomienia o bezskutecznym upływie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy lub została wyczerpana droga odwoławcza. W sytuacji, gdy tego nie uczyni, będzie zobowiązany do zapłaty tyle, ile zażądano we wniosku wszczynającym postępowanie przed komisją.
Po przedstawieniu propozycji przez ubezpieczyciela osoba składająca wniosek ma siedem dni na jej przyjęcie. Jeżeli zgodzi się na przedstawione warunki, będzie musiała zrzec się dalszych roszczeń związanych z następstwami zdarzenia medycznego. W sytuacji, gdy nie zaakceptuje wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, wówczas otwarta jest droga postępowania sądowego.
Podsumowując, należy stwierdzić, że wprowadzenie przez Ustawodawcę nowej pozasądowej drogi dochodzenia roszczeń z tytułu zdarzenia medycznego jest bardzo trafne, jednakże wątpliwości budzi ustalanie wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia przez podmiot, który jest zobowiązany do wypłaty takiego świadczenia, gdyż może to doprowadzić do patologicznej sytuacji, w której ubezpieczyciele będą zaniżali świadczenia. Wojewódzkie komisje zaczęły funkcjonować od 01 stycznia 2012 roku, w ciągu 2012 roku zostało złożonych w całym kraju ponad 200 wniosków o stwierdzenie zdarzenia medycznego.
Marcin Zadrożny, aplikant adwokacki HILLS LTS S.A.
