Prawo łowieckie: Kończy się czteroletnia batalia

Nowe przepisy będą też m.in.: zakazywać udziału w polowaniu dzieci, stosowania żywych zwierząt w szkoleniu ptaków łowczych i psów myśliwskich czy zwiększą też nadzór ministra środowiska nad Polskim Związkiem Łowieckim. Nowelizacja zmusi też myśliwych, posiadających broń, do przechodzenia okresowych badań lekarskich; zwiększona zostanie też odległość od zabudowań mieszkalnych (ze 100 do 150 metrów) obszaru, na którym myśliwi będą mogli polować. Nowela zniesie ponadto przepis, umożliwiający karanie osób za utrudnianie w łowach.

Biorąc pod uwagę liczbę zmian, które dotknęły pierwotny projekt nowelizacji, o zwycięstwie może mówić strona społeczna, którą reprezentowały organizacje ekologiczne i obrońców zwierząt. Większość z ich postulatów dotyczących, m.in. udziału dzieci w polowaniach, czy zwiększenia praw właścicieli nieruchomości w wyłączaniu swoich gruntów z polowań, znalazło się bowiem w nowelizacji Prawa łowieckiego. O przegranej mogą mówić za to myśliwi.

Na stronie PZŁ opublikowany został list Federacji Związków Łowieckich Państw UE, w którym myśliwi apelują do prezydenta, by ten de facto nie podpisywał noweli Prawa łowieckiego. Wskazują oni bowiem, że jest ona niezgodna z Konwencją Berneńską oraz art. 2 Protokołu do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Federacja twierdzi, że np. zakaz udziału młodzieży w polowaniach do 18 roku życia, eliminuje możliwość przekazywania tradycji z pokolenia na pokolenie. Krytykuje również uprawnienie ministra środowiska do powoływania i odwoływania Łowczego Krajowego. W ustawie znalazł się przepis, że minister będzie powoływał go z trzech przedstawionych przez myśliwych kandydatów, a odwoływał po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Łowieckiej. Według organizacji, taki przepis eliminuje samorządność PZŁ i "stanowi bezpośredni atak na demokrację". Federacja dodaje, że uniemożliwienie szkolenia ptaków łowczych z wykorzystaniem żywych zwierząt uderza w sokolnictwo, które zostało uznane przez UNESCO za niematerialne dziedzictwo kulturowe.

Historia zmian w Prawie łowieckim rozpoczęła się 10 lipca 2014 roku, kiedy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że obowiązujące Prawo łowieckie w niewystarczający sposób uwzględnia prawa właścicieli nieruchomości przy tworzeniu obwodów łowieckich. Właściciele nie musieli być pytani o zgodę przy włączaniu ich nieruchomości do obwodu łowieckiego. Musieli się oni też godzić na polowanie na swoim terenie. Przedstawiciel Prokuratury Generalnej wskazywał wówczas, że Prawo łowieckie powinno być generalnie poprawione i zastąpione nowe aktem prawnym dostosowanym do wymogów Konstytucji z 1997 roku.

Trybunał dał wtedy 18 miesięcy, czyli możliwie najdłuższy czas, na zamianę przepisów. Nowe prawo powinno zacząć obowiązywać od stycznia 2016 roku. Tak się jednak nie stało.

W 2015 roku za próbę znowelizowania przepisów wzięła się koalicja PO-PSL. Projekt został przygotowany, skonsultowany i trafił do Sejmu. Głównym założeniem, miało być wykonanie wyroku TK oraz zwiększenie nadzoru nad PZŁ. W projekcie pojawił się też krytykowany przez ekologów przepis, który nakazywał właścicielom nieruchomości udowodnienie przed sądem tego, że ze względów religijnych bądź etycznych nie zgadzają się na polowania na swoim gruncie.

Projekt w trakcie prac sejmowych został jednak tak "przepracowany" przez posłów, że już nie przypominał tego wniesionego przez rząd. Ówczesny wiceminister środowiska Piotr Otawski w rozmowie z PAP mówił, że ma wątpliwości, czy projekt wyraża interes publiczny czy interes myśliwych.

Wówczas zaczęto mówić głośno o tzw. polskiej partii myśliwych, której członkowie zasiadali we wszystkich klubach i blokują niekorzystne dla łowczych zmiany.

Projekt noweli - krytykowany przez ministerstwo - został przyjęty przez komisję środowiska, a następnie zwrócony do niej przez marszałek Sejmu Małgorzatę Kidawę-Błońską. Na błędy w procedowaniu projektu wskazało Biuro Analiz Sejmowych. Komisja następnie lekko poprawiła projekt, choć ministerstwo nadal go nie popierało, podobnie jak ekolodzy.

Ostatecznie projekt noweli ugrzązł w Sejmie, a za próbę wprowadzenia nowych przepisów po wyborach wzięło się PiS.

Pierwszą próbę zmian pod koniec 2015 r. zaproponowali posłowie PiS. Jednak na początku stycznia 2016 roku rzeczniczka klubu Beata Mazurek poinformowała, że projekt noweli Prawa łowieckiego zostanie wycofany. Wzbudzał on kontrowersje również wśród polityków PiS. Zakładał on m.in. możliwość polowania z bronią krótką, np. rewolwerem.

W czerwcu 2016 r. do konsultacji trafia projekt przygotowany przez resort środowiska kierowanego wówczas przez ministra Jana Szyszko. Następnie we wrześniu zostaje on przyjęty przez rząd. Znalazł się w nim przepis, który wcześniej był w projekcie Platformy, chodziło o sądy i wyłączanie swojej ziemi ze względów na przekonania religijne i etyczne. W projekcie jest też przepis przewidujący kary grzywny za przeszkadzanie w polowaniu. W ustawie pojawia się też zapis, który zrzucał na barki Lasów Państwowych obowiązek szacowania i wypłat odszkodowań za szkody łowieckie, choć tego rozwiązania nie było wcześniej w dokumencie przygotowanym w MŚ.

Projekt jest krytykowany przez większość opozycji jak i obrońców zwierząt. Nie zgadzają się m.in. z koniecznością udowadniania przez sądem swoich przekonań religijnych, które miałyby stać w sprzeczności z polowaniami, czy możliwość karania za utrudnianie w łowach. Twierdzą oni też, że jest ona szkodliwa dla przyrody. Ekolodzy postulują ponadto, by w ustawie znalazł się przepis dotyczący zakazu udziału dzieci w polowaniach. Składają apel podpisany przez 50 tys. osób do prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, by wstrzymał prace nad projektem w parlamencie.

Ustawa nie podoba się też rolnikom, którzy uważają że projekt nie rozwiązuje problemu szacowania i wypłat szkód za szkody łowieckie, jak również nie uwzględnia roli rolników w tym procesie.

Po grudniowym pierwszym czytaniu projektu i ukonstytuowaniu się specjalnej podkomisji, prace nad nowym prawem zatrzymują się prawie na rok. W kulturach sejmowych jak i w mediach panuje opinia, że prace wstrzymał właśnie Jarosław Kaczyński. Media przypominają jeden z wywiadów prezesa sprzed 20 lat, w którego wynika, że - delikatnie mówiąc - nie przepada on za myśliwymi i polowaniami.

W trakcie tej "przerwy" uwidacznia się konflikt między ministerstwami środowiska i rolnictwa, choć ogniskuje się on na ostrzale dzików i walce z afrykańskim pomorem świń (ASF). Ówczesny minister Jan Szyszko przekonuje, że polski model łowiectwa powinien być wzorem dla Europy i że stanowi on przykład zrównoważonego rozwoju. Z kolei szef resortu rolnictwa Krzysztof Jurgiel w jednym z wywiadów radiowych mówi, że jest zwolennikiem rozwiązania PZŁ w obecnym kształcie. Zarzuca myśliwym nieskuteczny odstrzał dzików, który powoduje rozprzestrzenianie się ASF.

Podkomisja wraca do prac nad nowelą pod koniec 2017 roku, czyli tuż przed rekonstrukcją rządu. Projekt zostaje w znacznej części okrojony, choć część przepisów znajdzie się w uchwalonej w grudniu specustawie dot. zwalczania ASF (popartej przez wszystkie kluby parlamentarne). Jest tam m.in. przepis mówiący o karach za umyślne przeszkadzanie w polowaniu. Po pewnym czasie PO i Nowoczesna przepraszają za poparcie tej specustawy i zapowiadają złożenie poprawek.

Na początku stycznia br. dochodzi do rekonstrukcji rządu i zmiany na stanowisku ministra środowiska. Funkcję po Szyszce, przejmuje Henryk Kowalczyk. W kilka dni po objęciu stanowiska sygnalizuje, że ministerstwo przedstawi rekomendacje zmian w procedowanym projekcie, część ma być zbieżna z propozycjami strony społecznej. Organizuje też spotkanie, w którym biorą udział przedstawiciele rolników, ekologów i myśliwych. Nowy minister wskazuje, że chciałby, by ustawa była kompromisowa.

Na początku lutego, sejmowe komisje środowiska i rolnictwa przyjmują sprawozdanie z prac nad projektem. Najważniejszą zmianą - w stosunku do pierwotnego projektu, jest danie możliwości prywatnym właścicielom gruntów wyłączania swoich nieruchomości z obwodów łowieckich bez podawania przyczyny, na podstawie oświadczenia poświadczonego notarialnie. W toku późniejszych prac ten przepis staje się łagodniejszy, gdyż oświadczenie o wyłączeniu swojej ziemi z polowań będzie można złożyć staroście.

Komisje zgadzają się też na zwiększenie ze 100 do 150 metrów odległości od zabudowań mieszkalnych obszaru, na którym myśliwi będą mogli polować. Ekolodzy postulowali, by ta odległość wynosiła 500 m. Kolejne zmiany dotyczą m.in. zwiększenia nadzoru ministra środowiska nad PZŁ, czy dekomunizacji związku.

Zmiany nie podobają się myśliwym. Przekonują oni m.in, że ingerencja ministra w wybór organów PZŁ idzie za daleko, a Związek jest organizacją samorządną.

Komisje negatywnie oceniają poprawki opozycji, zbieżne z postulatami ekologów, które dotyczyły m.in. zakazu wykorzystywania żywych zwierząt w szkoleniu ptaków łowczych i psów myśliwskich. Myśliwi argumentują, że taki zakaz "zabije polską kynologię", hodowle psów myśliwskich w Polsce. Poparcia nie ma też zakaz udziału dzieci w polowaniach.

W drugim czytaniu projektu PiS składa jednak kolejne poprawki. Dotyczą one zakazu wykorzystywania żywych zwierząt w szkoleniach, a także udziału w polowaniach osób niepełnoletnich. W tej ostatniej kwestii część posłów jak i przedstawicieli PZŁ wskazuje, że to ingerencja w prawa rodziców do wychowywania dzieci. Dodawali, że myśliwy, by był skuteczny, powinien być wychowywany od najmłodszych lat.

6 marca Sejm nowelizuje Prawo łowieckie. Pojawia się w nim m.in. zakaz udziału dzieci w polowaniach, czy wykorzystywania żywych zwierząt w polowaniach. Nowela reguluje też kwestie szacowania szkód i wypłat odszkodowań za szkody łowieckie. Myśliwi będą nadal wypłacać odszkodowania za szkody, ale szacować szkody mają specjalne komisje z przedstawicielami gminy (nie tak jak jest teraz sami myśliwi). Organem odwoławczym będzie z kolei nadleśniczy, a później sąd.

Kiedy projekt trafia do Senatu, wraca ponownie sprawa udziału dzieci w polowaniach. Pojawia się też poprawka PiS, by polować mogły osoby, które ukończą 15 rok życia. Ostatecznie wyższa izba parlamentu odrzuca ten pomysł i proponuje kolejne zmiany dotyczące m.in. okresowych badań lejkarskich dla myśliwych posiadających broń, czy rozszerzających katalog osób, które nie będą mogły zasiadać we władzach PZŁ o współpracowników organów bezpieczeństwa w PRL. Obie te poprawki wnieśli senatorowie PO. (PAP)