Prezydent zawetował ustawę o regionalnych izbach obrachunkowych

Łapiński poinformował PAP, że pełne uzasadnienie weta zostanie przekazane marszałkowi Sejmu w czwartek.

"Prezydent wsłuchał się w głosy samorządowców, w szczególności organizacji reprezentujących różne szczeble samorządu terytorialnego w Polsce, które zwracają uwagę na to, że ustawa dawałaby władzy centralnej możliwość zbytniej ingerencji w działania samorządu terytorialnego" - uzasadniał decyzję prezydenta jego rzecznik.

Nowelizacja ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych zmienia zasady wyłaniania prezesów izb i rozszerza uprawnienia nadzorcze izb nad jednostkami samorządu terytorialnego.

Nowela przygotowana przez rząd wprowadza także zmiany w ustawach: o samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym, samorządzie województwa, systemie ubezpieczeń społecznych oraz w Kodeksie wyborczym.

Nowe przepisy m.in. stanowią, że premier będzie mógł wydać rygor natychmiastowej wykonalności rozstrzygnięciom RIO dot. odwoływania lub rozwiązywania organu wykonawczego jednostek samorządu terytorialnego, dają też premierowi prawo zawieszenia organów jednostek samorządu terytorialnego i powoływania zarządu komisarycznego w razie "braku skuteczności" w wykonywaniu zadań publicznych.

Nowelizacja trafiła do prezydenta pod koniec czerwca. To pierwsza ustawa zawetowana przez prezydenta, która została przygotowana za rządów PiS. Cztery dotychczasowe weta prezydent zgłosił w październiku 2015 r.

Odmowa podpisania ustawy przez prezydenta oznacza, że trafia ona do Sejmu do ponownego rozpatrzenia. Sejm odrzuca weto prezydenta większością trzech piątych głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Regionalne izby obrachunkowe to państwowe organy nadzorujące i kontrolujące jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki finansowej oraz zamówień publicznych.

Nowelizacja ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych wprowadza zmiany w zasadach przeprowadzania konkursu na prezesa izby. Do tej pory kandydata na prezesa wybierało w konkursie kolegium izby spośród członków kolegium i pozostałych kandydatów spełniających wymogi. Zgodnie z nowymi przepisami prezesa izby powoływać ma i odwoływać premier na wniosek szefa MSWiA; kadencja prezesa ma trwać 6 lat.

W noweli zapisano, że umowy dotychczasowych etatowych członków kolegiów RIO wygasną po czterech miesiącach od dnia wejścia w życie nowych przepisów, o ile do tego czasu nie zostaną znów powołani; kadencje pozaetatowych członków kolegiów RIO skończą się po 2 miesiącach.

Ponadto zgodnie z nowelą premier nie będzie już musiał zasięgać opinii sejmików wojewódzkich przed wydaniem rozporządzenia w sprawie m.in. dot. siedzib izb, zasięgu terytorialnego ich działania, organizacji, czy liczby członków kolegium w każdej z nich.

Nowelizacja daje izbom szersze pole do kontroli. Zgodnie z nią inspektorzy będą badać nie tylko jak dotąd, legalności wydatków, ale też gospodarność "w zakresie tzw. tytułów dłużnych i w oparciu o kryterium rzetelności".

Nowelizacja stanowi też, że premier będzie mógł wydać rygor natychmiastowej wykonalności rozstrzygnięciom RIO dot. odwoływania lub rozwiązywania organu wykonawczego jednostek samorządu terytorialnego i wyznaczenia osoby, która do czasu wyboru kolejnego organu będzie pełniła jego funkcję.

Nowela daje premierowi prawo zawieszenia organów jednostek samorządu terytorialnego i ustanowienia zarządu komisarycznego na okres do dwóch lat w razie "nierokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu przez nie zadań publicznych".

Andrzej Dera mówił też, że odrzucony dokument naruszał ustawę zasadniczą. "Są tam regulacje, które naruszają normy konstytucyjne dotyczące samorządu, dokładnie podstawę funkcjonowania samorządu, jaką jest samodzielność" - powiedział minister w Kancelarii Prezydenta. Chodzi o możliwość badania przez Regionalną Izbę Obrachunkową zasad celowości gospodarności działania samorządu. "Od tego są wybierani radni w wyborach bezpośrednich" - powiedział Andrzej Dera.

Wątpliwości prezydenta wzbudził także zapisany w ustawie sposób odwoływania prezydentów miast, burmistrzów, wójtów i zarządów powiatów na podstawie opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej - dodał prezydencki minister. "Jeżeli mamy silny mandat pochodzący z wyborów bezpośrednich, no to trudno, aby premier odwoływał na podstawie negatywnej opinii urzędu, jakiejś instytucji" - przekonywał minister Dera.

Nowelizacja zmieniała zasady wybierania prezesów Regionalnych Izb Obrachunkowych i rozszerzała uprawnienia nadzorcze tych instytucji nad jednostkami samorządu terytorialnego. Dawała także premierowi możliwość zawieszenia organów jednostek samorządu terytorialnego i ustanowienia zarządu komisarycznego na okres do dwóch lat.Ustawa o RIO to pierwsza zawetowana przez Andrzeja Dudę ustawa w tej kadencji Sejmu.

IAR