Rafał Woś: Bogu dzięki za populizm

46. prezydentowi USA Joemu Bidenowi stuknie wkrótce pierwsze sto dni na urzędzie. W warunkach jeszcze bardziej niż u nas spolaryzowanego amerykańskiego rynku medialnego trudno będzie o obiektywne oceny. Bezceremonialnie probidenowskie media w stylu New York Timesa, czy telewizji MSNBC już dawno wszak wydały wyrok. Prezydent elekt nie musiał nawet nic robić, by już w lutym-marcu stać się "nowym Franklinem D. Rooseveltem". A więc prezydentem, który słusznej postępowej polityce gospodarczej wyciągnie Amerykę z kryzysu ekonomicznego i plagi rosnących społecznych niesprawiedliwości. Liberalne media na świecie ten obraz rzecz jasna reprodukują.

Obraz ten jest - niestety - nieprawdziwy. Nieprawdziwy, bo mocno niepełny. Zobaczmy wpierw, co się tu zgadza. Owszem - zgadza się w nim to, że administracja Bidena przygotowała tzw. amerykański program odbudowy (ang. American Rescue Plan). I tak, jest to program olbrzymiej interwencji państwa w gospodarkę - publicznych środków będzie w nim jakieś dwa razy więcej niż w programie realizowanym po kryzysie 2008 roku przez administrację Baracka Obamy ( w której Biden był wiceprezydentem). Zgadza się również to, że program zawiera szereg rozwiązań, których celem jest bezpośrednia pomoc zwykłym Amerykanom. Co z resztą odróżnia go od programu Obamy sprzed dekady, który pomagał głównie bankom i korporacjom. Ludzie mogli liczyć najwyżej na to, że coś im z pańskiego stołu skapnie. Teraz mamy więc takie rozwiązania jak bezpośrednie zapomogi finansowe dla słabiej sytuowanych obywateli, programy pomocy finansowej dla rodzin z dziećmi (o mechanice podobnej do naszego 500 plus) albo dłuższe zasiłki dla bezrobotnych.

Do tego dochodzi wiele zapowiedzi. Owszem, słusznych. Ale jednak o dość mglistym terminie realizacji. Jak na przykład wstrzymana obietnica wprowadzenia płacy minimalnej na poziomie 15 dol. za godzinę (dziś jest 7 dol.) czy postulat opodatkowania największych majątków oraz międzynarodowych korporacji. Oczywiście mediom probidenowskim to wystarczy, by sławić spójną i rozbudowaną "Bidenomikę". Wszak "dobry car" by chciał. Tylko ci "źli bojarzy" w Kongresie podstępnie "związali ręce".   

Jeśli jednak postawimy w tym miejscu kropkę to dostaniemy właśnie obraz fałszywy. Fałszywy, bo pozbawiony zupełnie kontekstu. Kontekst ten sprowadza się zaś do pytania: dlaczego Biden robi to, co robi? I dlaczego nie robił tego wcześniej. Choć przecież - jak wiemy - debiutantem na amerykańskiej scenie nie jest. A każdy, kto się amerykańską polityką choć trochę interesuje, ten wie, że w czasach neoliberalnych administracji Clintona czy (trochę mniej neoliberalnego) Obamy należał raczej do tych, co byli raczej za robieniem dobrze bankom i biznesowi. A nie zwykłemu człowiekowi. Dlaczego więc Biden stał się teraz zwolennikiem państwa dobrobytu? Ta odpowiedź jest prosta i ma imię oraz nazwisko. Brzmi ono... Donald Trump.

Tu znów trzeba zwalczyć stereotyp. W myśl którego Trump to był taki nowy Ronald Reagan - zwolennik wolnego rynku i przeciwnik państwa interweniującego w gospodarkę. Nic bardziej mylnego. Fenomen Trumpa polegał właśnie na tym, że wyczuł on fundamentalne przesunięcia, które zaszły w amerykańskim społeczeństwie minionych 30 lat. Te przesunięcia można określić jako "wielką zamianę ról". To czas, gdy demokraci odpuścili sobie bycie głosem biedniejszej, prowincjonalnej i pracującej fizycznie Ameryki różnych kolorów skóry. A stali się polityczną reprezentacją zwycięzców współczesnego kapitalizmu doby globalizacji. Aż do Trumpa sytuacja była więc taka, że obie partie amerykańskiego establishmentu prześcigały się w walce o wsparcie i pieniądze zamożnej Ameryki. Republikanie obstawiali stare branże: naftową czy zbrojeniową. Demokraci koncentrowali się na służeniu inetersom Wall Street oraz (ważne ostatnio!) big tech (Dolina Krzemowa). Dopiero pojawienie się outsidera i populisty Trumpa rozbiło ten układ i zmusiło polityków będących dotąd marionetkami establishmentu do zmiany kursu.

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Znawcy historii społecznej świata powiedzą, że to nic nowego pod słońcem. Przypomną Bismarcka, który ze strachu przed zwycięstwem socjalizmu w XIX-wiecznych Niemczech tworzy system ubezpieczeń społecznych. Albo Stany Zjednoczone czy Wielką Brytanię lat 30, 40 i 50 XX wieku, gdy ze strachu przed nazizmem czy komunizmem tamtejsze elity godzą się na podwyżki podatków, wyższe płace i istotną rolę związków zawodowych. Przynajmniej do czasu gdy - w latach 80. i 90. - zagrożenie socjalizmem zniknie.

Tak samo jest dziś. Nie byłoby American Rescue Act gdyby nie strach i popłoch, który wywołał w zadowolonym z siebie amerykańskim establishmencie Donald Trump. I nie czepiajcie się nazwiska Trump - to nie o niego osobiście chodzi, nie o jego pieniądze, czuprynę, kobiety, ani nic takiego. Chodzi o populizm. Potrzebny nam wszystkim populizm. Bo tak i tylko tak zachodzi zmiana w polityce. Silni dzielą się tylko wtedy jeśli już absolutnie nie mogą inaczej. Bez tego zawsze znajdą jakąś wymówkę. I właśnie dlatego populizm jest tak potrzebny. Bogu za niego dzięki!

Rafał Woś

Autor felietonu wyraża własne opinie.

***