Spór o obowiązkowe e-ZLA

W Polsce uprawnienia do orzekania o czasowej niezdolności do pracy na drukach ZUS ZLA ma 145 tys. lekarzy. Od 1 stycznia 2016 r. mają możliwość wystawiania zwolnień lekarskich także w formie elektronicznej. Znowelizowana w tym celu w 2015 r. ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zakładała, że e-zwolnienie stanie się powszechne od 1 stycznia 2018 r. W dwuletnim okresie przejściowym liczonym od 1 stycznia 2016 r. lekarze mogli wystawiać L-4 zarówno w wersji elektronicznej, jak i papierowej.

Z podawanych przez ZUS danych wynika, że w ciągu minionych dwóch lat e-zwolnienia wystawiało tylko 8,7 tys. medyków, choć taką możliwość miało 42 tys., bo tylu zarejestrowało profil lekarza na Platformie Usług Elektronicznych ZUS, umożliwiający korzystanie z funkcji przeznaczonych do wystawiania e-ZLA.

- Z rozmów z lekarzami wynika, że najwięcej obaw przed wypełnieniem elektronicznych zwolnień lekarskich mają lekarze, którzy nigdy nie próbowali skorzystać z tego sposobu wystawiania zwolnień i są w starszym wieku. Barierę stanowił też sposób autoryzacji zwolnień - wyjaśnia Radosław Milczarski z biura prasowego ZUS.

Wielu lekarzy oceniało proces autoryzowania zwolnień kwalifikowanym podpisem elektronicznym jako zbyt kosztowny, z kolei za pomocą zaufanego profilu ePUAP - zbyt czasochłonny. W maju 2017 r. doszło więc do kolejnej nowelizacji ustawy, która wprowadziła nowy sposób autoryzacji i wydłużyła do 30 czerwca 2018 r. okres przejściowy, w którym zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy mogą być wystawiane na dotychczasowych drukach ZUS ZLA.

W grudniu 2017 r. ZUS udostępnił bezpłatny certyfikat do podpisywania zwolnień lekarskich, który - jak podkreśla Milczarski - środowiska lekarskie uznały za najwłaściwszy i wystawiły mu wysoką ocenę. Zapewnia, że pracownicy ZUS prowadzą szeroko zakrojoną akcję informacyjną oraz szkolenia dla lekarzy i placówek medycznych.

Pobierz za darmo program PIT 2017

Ale zdaniem lekarzy skupionych w Porozumieniu Pracodawców Ochrony Zdrowia, wprowadzenie od 1 lipca obowiązku wystawiania druków tylko w wersji elektronicznej z przyczyn technicznych i organizacyjnych nie jest możliwe. W piśmie do minister rodziny i pracy Elżbiety Rafalskiej zaapelowali więc o utrzymanie możliwości wypisywania druków ZUS ZLA w dotychczasowej, papierowej formie. Poinformowali, że zdecydowana większość lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej to osoby w wieku emerytalnym i przedemerytalnym, które wykonują swoją pracę w tradycyjny sposób, prowadząc dokumentację medyczną w formie papierowej. Poza tym zdecydowana mniejszość placówek POZ jest w pełni zinformatyzowana, a sprawne wdrożenie i funkcjonowanie e-zwolnień może być dodatkowo zakłócone przez trudności z dostępnością internetową na terenie kraju.

- W sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się podstawowa opieka zdrowotna: przede wszystkim brak lekarzy, wiek lekarzy, problemy z dostępem do sieci informatycznej, zwiększająca się biurokratyzacja - odstąpienie od dotychczasowego sposobu wystawiania zwolnień na drukach bloczków ZUS ZLA pozyskiwanych w inspektoratach ZUS, może spowodować dotkliwe utrudnienia dla pacjentów - podkreśla Bożena Janicka, prezes PPOZ.

O utrzymanie fakultatywności wystawiania L-4 w wersji elektronicznej po 1 lipca 2018 r. apelują OZZL i samorząd lekarski. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej uważa, że wprowadzone wskutek bardzo niewielkiego wykorzystania pierwotnej wersji systemu e-ZLA ułatwienia w jego używaniu w żaden sposób nie mogą uzasadniać likwidacji tradycyjnej formy wystawiania zwolnień po 1 lipca 2018 r.

- Obawiamy się, że przy wystawianiu zwolnień wyłącznie w formie elektronicznej wystąpią trudności w korzystaniu z tego systemu przez lekarzy w wieku emerytalnym, w wystawianiu e-zwolnień na obszarach, w których brak jest dostępu do internetu, czy też przy wystawianiu e-zwolnień w czasie wizyt w domu pacjenta. Jest dla nas niezrozumiałe, że likwiduje się możliwość równoległego funkcjonowania tych systemów - elektronicznego i papierowego. Wiemy, że są tacy lekarze, którym samo zalogowanie do systemu zajmuje ponad godzinę. 1 lipca 2018 r. to data zdecydowanie zbyt wczesna do rezygnacji z formy tradycyjnej - podkreśla Maciej Hamankiewicz, prezes NRL.

Utrzymania elektronicznego systemu wystawiania zwolnień lekarskich jako rozwiązania fakultatywnego, a nie obligatoryjnego, oczekuje również Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia "Porozumienie Zielonogórskie". Organizacja ta zrzesza ponad 2500 świadczeniodawców podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej z terenu całego kraju, a pracujący w jej strukturach lekarze wystawiają każdego dnia dziesiątki tysięcy zwolnień lekarskich. Ekspert PZ Tomasz Zieliński przekonuje, że wystawianie zwolnień w codziennej pracy lekarza ma sens jedynie, jeśli używa się aplikacji gabinetowej i ma w niej funkcjonalność e-ZLA, czyli wykorzystanie udostępnionych przez ZUS usług sieciowych.

- Ale nie wystarczy, aby ZUS po swojej stronie udostępnił taką możliwość, bo jeszcze producenci oprogramowania muszą w swoich aplikacjach dorobić takie funkcje. Aktualnie tylko dwóch dużych dostawców oprogramowania dla POZ oferuje taką funkcjonalność. Inni czekają lub są w trakcie jej tworzenia. Sam proces tworzenia programu jest znacznie utrudniony, gdyż nie ma środowiska testowego i wszelkie testy trzeba przeprowadzać na rzeczywistych pacjentach, co wydłuża czas pracy lekarza, ale także znacznie wydłuża czas produkcji oprogramowania. ZUS dopiero przygotowuje środowisko testowe, proces dostosowawczy musi więc jeszcze potrwać - uważa Tomasz Zieliński.

Ponieważ w gabinetach POZ z komputera korzysta wciąż mniejszość lekarzy, dla eksperta PZ powinno być oczywiste, że przestawienie się na pracę z komputerem pozostałych nie nastąpi z dnia na dzień.

- Przypominam, że dzisiaj w POZ pracuje olbrzymia liczba lekarzy w wieku emerytalnym i oni nie chcą już się uczyć obsługi komputera. Zapowiadają, że jeżeli będziemy chcieli zmusić ich do pracy z komputerem, to zrezygnują z pracy. Nie stać nas na rezygnację z usług 20-30 proc. personelu, bo nie ma ich kto zastąpić - argumentuje Zieliński.

W opinii eksperta FPZ problemy ma również ZUS - praktycznie w każdym tygodniu jest dzień lub dwa, kiedy występują kłopoty z komunikacją z PUE ZUS i zwolnienia potrafią nie pojawiać się w systemie.

(...)

Ewa Szarkowska

Powyższy materiał jest fragmentem artykułu, który ukazał się w czasopiśmie "Służba Zdrowia" 3/2018.