Stan przezimowania upraw

Z przeprowadzonych badań wynika, że zboża ozime, rzepak ozimy, drzewa i krzewy przezimowały na ogół dobrze. Powstałe miejscami niewielkie straty w zasiewach były głównie wynikiem dużych wahań temperatury, w tym zbyt niskich temperatur przy braku pokrywy śnieżnej oraz wymoknięcia roślin lub wysmolenia przez silny, wysuszający wiatr.

W marcu i pierwszej połowie kwietnia powtarzające się nawroty chłodu powodowały opóźnianie wiosennych prac polowych.

Według wstępnej oceny szacuje się, że pod zbiory 2001r. zboża ozime zasiano na powierzchni około 5 mln ha, tj. ponad 4% większej niż przed rokiem, w tym pszenicy ozimej zasiano ponad 1,9 mln ha, a żyta ponad 2,1 mln ha. Rzepak ozimy zasiano na około 380 tys. ha, tj. o ponad 3% więcej od powierzchni zasianej w 1999 r.

Jesień 2000 r. była wyjątkowo ciepła i długa, ale ze znacznym niedoborem opadów, utrzymującym się od III dekady września do końca października. W wielu rejonach, głównie wschodniej połowy kraju , brak opadów spowodował nadmierne przesuszenie ornej warstwy gleby. Stwarzało to niekorzystne warunki dla siewów i wegetacji roślin. Deszcze w I dekadzie listopada poprawiły stan uwilgotnienia gleby, a tym samym i warunki wzrostu i rozwoju roślin. Ciepła pogoda podtrzymywała wegetację roślin niemal do końca II dekady grudnia, toteż oziminy bardzo dobrze się rozkrzewiły i wyrosły, w wielu rejonach nawet nadmiernie.

Stan zasiewów zbóż ozimych przed wejściem w okres zimowego spoczynku był lepszy niż przed rokiem. Znacznie lepszy był stan rzepaku ozimego.

Przebieg warunków agrometeorologicznych w okresie zimy

Na skutek znacznego ochłodzenia w końcu II dekady grudnia w całym kraju nastąpiło zahamowanie procesów życiowych roślin i rozpoczęła się zimowa przerwa wegetacji. Utworzona w III dekadzie grudnia pokrywa śnieżna dostatecznie zabezpieczała oziminy przed mrozem dzięki czemu warunki zimowania roślin do połowy I dekady stycznia na ogół nie budziły większych obaw. Ocieplenie w następnych kolejnych dniach spowodowało zanik pokrywy śnieżnej, rozmarznięcie wierzchniej warstwy gleby i zakłócenie zimowego spoczynku roślin. Powrót dość mroźnej pogody w II dekadzie stycznia, przy bardzo niewielkiej pokrywie śnieżnej lub całkowitym jej braku, pogorszył warunki zimowania roślin. Także w III dekadzie stycznia warunki pogodowe nie były zbyt korzystne dla ozimin. Znaczne różnice temperatury pomiędzy dniem a nocą osłabiały rośliny pozbawione okrywy śnieżnej, a powtarzające się procesy rozmarzania i zamarzania gleby lokalnie mogły powodować uszkodzenia systemu korzeniowego roślin.

Przebieg pogody w lutym i marcu był również bardzo zróżnicowany i okresami niezbyt pomyślny dla zimujących roślin. Początek lutego był mroźny. W wielu rejonach, zwłaszcza północnej i wschodniej części kraju, temperatura powietrza przy gruncie, opadając poniżej -150, a nawet poniżej -200 C, przy niewielkiej na ogół pokrywie śnieżnej, stwarzała zagrożenie dla ozimin, zwłaszcza dla jęczmienia i rzepaku. Znaczne ocieplenie od połowy I dekady lutego spowodowało rozmarznięcie wierzchniej warstwy gleby i zakłócenie w zimowym spoczynku roślin. Ciepła pogoda utrzymywała się jeszcze w II dekadzie miesiąca, natomiast w III dekadzie powróciła zima. W czasie występowania największych mrozów oziminy przeważnie chroniła kilkucentymetrowa warstwa śniegu, miejscami jednak, na terenach gdzie pokrywa śnieżna była zbyt mała, istniało zagrożenie wystąpienia szkód mrozowych w zasiewach ozimin bardziej wrażliwych na niskie temperatury.

Wyniki badań polowych.

Z badań polowych przeprowadzonych przez rzeczoznawców terenowych GUS wynika, że zarówno zboża ozime jak i rzepak ozimy w większości województw przezimowały dobrze. W niektórych jednak rejonach, głównie w województwach: lubelskim, podlaskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim, a także śląskim i zachodniopomorskim miejscami wystąpiły na ogół niewielkie straty w zasiewach roślin zbyt wyrośniętych przed zimą, zwłaszcza w zasiewach jęczmienia i rzepaku. Straty spowodowane były głównie przez duże wahania temperatury, mrozy, zastoiska wody bądź silny wysuszający wiatr.

W badanych próbach polowych udział roślin żywych i nasion kiełkujących przeważnie był o 2 - 4 pkt procentowe mniejszy w porównaniu do roku ubiegłego.

W próbach pszenicy ozimej udział roślin żywych i nasion kiełkujących wyniósł 92% (w 2000 r. 96%), żyta - 92% (w 2000 r. 94%), jęczmienia ozimego 93% (w 2000 r. 95%) i pszenżyta ozimego - podobnie jak w roku ubiegłym 93%. W próbach rzepaku ozimego udział roślin żywych i nasion kiełkujących wyniósł 91% (w 2000 r. 93%).

Obsada roślin żywych i nasion kiełkujących na 1 m2 w porównaniu do roku ubiegłego była mniejsza w przypadku pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego i rzepaku ozimego, natomiast nieco większa w przypadku żyta i pszenżyta.

Początki wegetacji

W ostatnich dniach I dekady marca w wyniku ocieplenia pokrywa śnieżna zanikła a gleba rozmarzła. Lokalnie na zachodzie i południu kraju obserwowano ruszenie wegetacji roślin i rozpoczęto wiosenne prace polowe. Ciepła pogoda utrzymywała się jeszcze przez znaczną część II dekady, ale już pod koniec tego okresu wyraźnie się ochłodziło. Zimna była również III dekada marca. Niskie temperatury powietrza spowodowały spowolnienie rozpoczętych wcześniej w południowej i zachodniej części kraju procesów życiowych roślin, a miejscami nastąpiło zahamowanie wegetacji. W wielu rejonach utworzenie się pokrywy śnieżnej zabezpieczyło oziminy przed nadmiernym wychłodzeniem podczas większych spadków temperatury przy gruncie. Zimowa pogoda przerwała wiosenne prace polowe. Na przełomie marca i kwietnia ociepliło się. Ciepła była także I dekada kwietnia. Dość wysokie temperatury powietrza w ciągu dnia w całym kraju spowodowały ruszenie wegetacji roślin ozimych i trwałych użytków zielonych. Powszechnie przystąpiono do wiosennych prac polowych. Rozpoczęto siewy zbóż jarych, a lokalnie także sadzenie ziemniaków i siew buraków cukrowych. Zaawansowanie wiosennych prac polowych w bieżącym roku z powodu powtarzających się nawrotów chłodu jest jednak mniejsze w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku.

Ocena przezimowania drzew i krzewów owocowych oraz plantacji jagodowych

W okresie zimowym 2000 / 2001 r. warunki atmosferyczne nie wyrządziły szkód w uprawach sadowniczych i na plantacjach truskawek. Drzewa i krzewy owocowe, a także truskawki przezimowały bardzo dobrze. Tylko lokalnie, zwłaszcza w północno - wschodnich rejonach kraju, wystąpiły niewielkie uszkodzenia przymrozkowe, szczególnie moreli. Lokalnie wystąpiły również uszkodzenia na plantacjach truskawek spowodowane zastoiskami wody.

Na drzewach obserwuje się dobre zawiązanie pąków kwiatowych, co jest wynikiem długiej i ciepłej jesieni.

Ostateczna ocena strat zimowych i wiosennych oraz aktualna ocena stanu wegetacji roślin będzie przeprowadzona w maju.