Świadek do poprawki

Rada Ministrów przyjęła wczoraj projekt nowelizacji ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym, autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Ma on usunąć mankamenty ustawy wynikłe w trakcie jej stosowania i wprowadzić tę instytucję na stałe do porządku prawnego.

Obowiązywanie ustawy o świadku koronnym było wcześniej przedłużane - ostatecznie do 1 września br. Projekt nowelizacji przewiduje zniesienie tej cezury czasowej i bezterminowe włączenie ustawy do polskiego prawa. Zdaniem projektodawców jest to celowe, gdyż instytucja świadka koronnego okazała się skuteczna - dzięki niej rozbito największe zorganizowane grupy przestępcze. Nowelizacja rezygnuje z zamkniętego katalogu przestępstw, w postępowaniach o które możliwe jest wykorzystanie dowodu z zeznań świadka koronnego (obecnie m.in. zabójstwo, wzięcie zakładnika, kradzież rozbójnicza). Świadek koronny mógłby więc występować w sprawach dotyczących popełnienia każdego zwykłego lub skarbowego przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu popełnienie takich przestępstw. Dotychczasowy, ograniczony krąg przestępstw, zdaniem MS, nie daje często pełnego obrazu działalności danej grupy przestępczej. Świadek koronny nie ma bowiem obowiązku składać zeznań dotyczących przestępstw spoza katalogu. Ponadto, takie rozszerzenie katalogu pozwoli wykorzystać zeznania świadka koronnego w sprawach o wszystkie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, popełnione przez zorganizowane grupy. - Powoduje to ryzyko nazbyt częstego wykorzystania ustawy o świadku koronnym - mówi prof. Marian Filar z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika - tymczasem ustawa powinna być wykorzystywana do walki z poważną przestępczością.

- Kolejną istotną zmianą jest zobligowanie świadka koronnego do ujawnienia majątku. - Nie tylko własnego majątku, ale co istotne, również majątku innych członków grupy przestępczej - mówił wczoraj prokurator krajowy Janusz Kaczmarek. Ponadto, możliwe będzie uzależnienie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego od zwrócenia przez podejrzanego korzyści uzyskanych w drodze przestępstwa, a także od naprawienia szkody. Obecnie świadkowie koronni swobodnie korzystają z majątku nabytego w wyniku przestępstwa.

85 - liczba dotychczasowych świadków koronnych

Dłuższy będzie okres próby, któremu będzie poddany świadek koronny. Postępowanie w sprawie popełnionych przez niego przestępstw nie zostanie wznowione, jeśli nie popełni on przestępstwa w ciągu 5 lat, a nie, jak obecnie - roku. Świadek koronny, który dopuści się nowych przestępstw, będzie musiał zwrócić równowartość świadczeń uzyskanych w ramach pomocy finansowej, a także dokumenty umożliwiające używanie innych danych osobowych.

Zgodnie ze zmianami, status świadka koronnego mógłby również zostać nadany osobie, która zakładała zorganizowaną grupę przestępczą, co obecnie nie jest możliwe. Z dobrodziejstw ustawy nie skorzysta jednak nie tylko sprawca zwykłego zabójstwa, ale również zabójstwa dokonanego w celu wyniszczenia grupy narodowej, rasowej, politycznej lub wyznaniowej, czy zabójstw dokonanych z naruszeniem prawa międzynarodowego (m.in. jeńców wojennych).

Jeśli świadek koronny jest pozbawiony wolności, wówczas za jego zgodą można pozbawić go pewnych uprawnień - np. widzeń z bliskimi. Chodzi o zapewnienie mu jak najlepszego bezpieczeństwa w więzieniu. Nowością będzie również możliwość pokrywania kosztów leczenia świadka lub osoby mu najbliższej, jeśli nie korzystają oni z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Decyzję o wyrażeniu zgody na wystąpienie do sądu z wnioskiem o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego będzie podejmował Prokurator Krajowy. O dopuszczeniu takiego dowodu będzie natomiast decydował sąd okręgowy.

Ewa Usowicz