Telewizja w komórce bez abonamentu?
Bardzo niska ściągalność abonamentu radiowo-telewizyjnego to nie jedyny problem mediów publicznych. Coraz więcej użytkowników słucha radia i ogląda telewizję przez internet lub nowoczesny telefon komórkowy i nie płaci przy tym abonamentu. A czy muszą?
Każdy posiadacz komputera podłączonego do internetu może słuchać radia po ściągnięciu darmowego oprogramowania. Aby oglądać telewizję, wystarczy zainstalować w komputerze kartę telewizyjną albo wejść na stronę stacji telewizyjnej, która oferuje oglądanie audycji poprzez internet. Coraz więcej telefonów komórkowych pozwala na słuchanie audycji radiowych. Technicznie możliwe jest również oglądanie telewizji przez telefon komórkowy poprzez system GPRS. Prawdziwej rewolucji w tym zakresie należy się spodziewać wraz z wejściem na rynek telefonów komórkowych trzeciej generacji w systemie UMTS.
Ustawa stanowi wyraźnie
Czy zatem nowoczesne urządzenia multimedialne należy również traktować jako odbiorniki radiofoniczne albo telewizyjne i pobierać od nich opłaty abonamentowe? Odpowiedź twierdzącą na to pytanie daje dosłowna interpretacja przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 101, poz. 1114 z późn. zm.). Artykuł 48 ust. 1 ustawy stanowi, że opłaty abonamentowe pobiera się za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych. Dodatkowo ustawodawca stosuje domniemanie, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa tego odbiornika. Jednocześnie odbiornik radiofoniczny albo telewizyjny zdefiniowany jest w art. 4 pkt 4 ustawy jako urządzenie techniczne dostosowane do odbioru programu, czyli uporządkowanego zestawu audycji radiowych lub telewizyjnych, reklam i innych przekazów, regularnie rozpowszechnianych i pochodzących od jednego nadawcy.
W zakres tak ogólnej definicji wchodzi zarówno multimedialny komputer, jak i telefon komórkowy. Jeśliby przyjąć taką interpretację, komputer lub telefon komórkowy umożliwiający odbiór programu należałoby, zgodnie z art. 49 ustawy, zarejestrować w celu pobierania opłat abonamentowych, czyli w urzędzie pocztowym położonym najbliżej miejsca zamieszkania lub siedziby firmy.
Tylko tradycyjne odbiorniki
Jednak przepisy swoje, a praktyka swoje. W rozmowie z "GP" Marcin Anaszewicz, rzecznik prasowy Poczty Polskiej, stwierdził, że kontrolerzy pocztowi dokonują kontroli opłacania abonamentu tylko w stosunku do tradycyjnych radioodbiorników i telewizorów. Czy zatem można słuchać radia przez internet, nie płacąc abonamentu? Przecież wyegzekwowanie abonamentu od posiadaczy komputerów i telefonów komórkowych byłoby zadaniem faktycznie niewykonalnym dla kontrolerów pocztowych.
Potrzebna opinia
Świadoma problemu jest również Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT). Na jej stronie internetowej czytamy: o ile nie ma problemu z zakwalifikowaniem jako odbiornika telewizora, radia, radia samochodowego, wieży stereo z radiem, to problemy interpretacyjne budzą np. walkmany, telefony komórkowe z radiem, komputery z kartą graficzną TV itp. Z badań ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w maju 2002 roku wynika, że blisko 99 proc. gospodarstw domowych posiada radio, a 96 proc. telewizor. Osoby, które nie posiadają ani radia, ani telewizora, stanowią znikomy procent ogółu. I nie są to z pewnością osoby dysponujące nowoczesnymi gadżetami elektronicznymi. Ustalenie, czy urządzenie inne niż telewizor i radio jest odbiornikiem, należy do kontrolera. Takie postawienie sprawy byłoby zadowalające, gdyby nie było problemu ze ściąganiem abonamentu od tradycyjnych odbiorników. Z danych uzyskanych z KRRiT wynika, że abonament płaci jedynie około 50 proc. gospodarstw domowych i 3 proc. osób prawnych.
W najbliższych tygodniach należy spodziewać się oficjalnego stanowiska KRRiT w sprawie ewentualnych opłat abonamentowych od urządzeń multimedialnych.
Ile płacimy za radio i telewizor
4,95 zł lub 15,4 zł - to miesięczne stawki abonamentu za radio lub TV (jeśli mamy i radio i TV, to płacimy tylko 15,4 zł)
55,9 zł lub 173,9 zł - tyle zapłacimy za radio lub TV, jeśli zdecydujemy się za jednym razem opłacić abonament RTV za cały rok
148,5 zł i 462 zł - to wysokość kar, jeśli kontrolerzy wykryją, że nie zarejestrowaliśmy odbiornika i że za niego nie płacimy.
Przyszłość abonamentu
Według Piotra Frydryszka, prezesa Stowarzyszenia Radia Publicznego, przedstawiony problem to klasyczny przykład pozostawania regulacji prawnych w tyle za rzeczywistością. Gdy uchwalano ustawę o radiofonii i telewizji w grudniu 1992 r., nie można było przewidzieć tak szybkiego rozwoju technologicznego. Jego zdaniem, problem ujawnia konieczność stworzenia nowych zasad uniezależniających pobór abonamentu od technicznego rodzaju odbiornika.
Telewizja w komórce
Telewizja Polska S.A. w czerwcu br. jako pierwsza uruchomiła serwis mobilny - bezpłatną usługę polegającą na odbieraniu telewizyjnych serwisów informacyjnych (tekst i zdjęcia) przez użytkownika telefonu komórkowego, bez względu na to, w jakim miejscu się znajduje. Specjalna funkcja, dostępna w aparatach nowej generacji, pozwala także na oglądanie materiałów filmowych. Jest to możliwe, gdyż w projekcie wykorzystano GPRS i najnowocześniejsze, dostępne na świecie, technologie budowy serwisów mobilnych.
Przedstawiona kwestia wymaga reakcji ustawodawcy. Celem nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji nie może być jedynie wyższa ściągalność abonamentu od użytkowników tradycyjnych radioodbiorników i telewizorów. Pobieranie abonamentu jedynie od tej grupy użytkowników może odnieść wręcz przeciwny skutek - spadek wpływów, gdyż wraz z postępem technologicznym użytkownicy będą rezygnować z dotychczasowych odbiorników na rzecz urządzeń multimedialnych.
Bartosz Targański
Elżbieta Sadowska, rzecznik prasowy Polkomtel S.A. (Plus GSM):
Mimo treści art. 4 pkt 8 ustawy o radiofonii i telewizji, obejmującego wszystkie urządzenia dostosowane do odbioru programu, praktyka administracyjna uwzględnia postęp techniczny dokonany od chwili uchwalenia ustawy (1992 r.) i wyłącza z pojęcia "odbiorniki radiofoniczne" te urządzenia, których główne przeznaczenie nie jest związane z odbiorem programu. Według naszej wiedzy, organy Poczty Polskiej nie traktują urządzeń wielofunkcyjnych (komputerów, telefonów komórkowych, walkmanów), w których odbiornik radiowy pełni funkcję uzupełniającą, niestanowiącą ich zasadniczego przeznaczenia, jako odbiorników radiofonicznych. Ponadto abonament płaci się - niezależnie od liczby posiadanych radioodbiorników - tylko za jeden aparat.
Kuba Pancewicz, dyrektor generalny Nokia Poland:
Nokia nie spotkała się z problemem dodatkowych opłat z tytułu abonamentu RTV od modeli telefonów komórkowych umożliwiających słuchanie radia lub oglądanie TV. W naszej opinii w Polsce, w przypadku wnoszenia opłat abonamentowych RTV, mamy prawo korzystać z dowolnej liczby odbiorników RTV - na przykład w samochodzie lub telefonie komórkowym.
