Ustawa offsetowa zostanie poprawiona

Do końca marca Lockheed Martin (LM), amerykański dostawca myśliwców F-16, ma przedstawić sprawozdanie z realizacji umowy offsetowej. Amerykanie wcześniej deklarowali, że rozpoczęli 27 spośród 44 projektów objętych umową. Polska strona jest innego zdania.

- Strona amerykańska uważa za rozpoczęcie realizacji zobowiązania offsetowego deklarację firmy o gotowości dokonania zakupów lub utworzenie konsorcjum do realizacji projektu. My czekamy na podpisanie umów z polskimi offsetobiorcami - mówi Michał Kleiber, minister nauki i informatyzacji oraz przewodniczący komitetu offsetowego.

Za rozpoczęte polska strona może na pewno uznać: produkcję samochodu Astra T-3000, sprzedaż materiałów wybuchowych przez bydgoski Nitro-Chem, budowę akceleratora łódzkiego oraz laboratorium badania nowoczesnych materiałów w Instytucie Lotnictwa. Za zaawansowany minister uważa też projekt przeprowadzenia modernizacji w Rafinerii Lotos.

Lista zmian

Jednak rozmowy z Amerykanami pokazały, że ustawa offsetowa nie przystaje do realiów i utrudnia negocjowanie dużych kontraktów kompensacyjnych. Aby uniknąć nieporozumień związanych m. in. z definiowaniem terminu rozpoczęcia offsetu, konieczna jest nowelizacja ustawy o projektach kompensacyjnych.

- Ustawa przewiduje 60-dniowy termin na negocjowanie umowy offsetowej. W tak krótkim terminie można wynegocjować jedynie umowę o charakterze ramowym. Jest oczywiste, że w późniejszych rozmowach pojawiają się problemy. Zostałem zobowiązany przez premiera do przedstawienia w najbliższych tygodniach propozycji zmian w ustawie, by m. in. wyeliminować problemy - dodaje minister.

Nowa ustawa da stronom więcej czasu na rozmowy. To jednak nie koniec możliwych zmian. Minister Kleiber ma wątpliwości, czy warto nadal zachowywać konieczność lokowania 50 proc. wartości projektów offsetowych w sektorze zbrojeniowym.

- Moim zdaniem, nie jest to dobry przepis. Są kraje, w których offset związany z przemysłem obronnym jest na znacznie niższym poziomie i przynosi to korzystne efekty. Warto więc może zmodyfikować ten przepis - uważa minister Kleiber.

Kolejnym elementem nowelizacji może być zapis dotyczący 100-proc. odpowiedzialności offsetodawcy za niewykonanie projektu kompensacyjnego.

- Wbrew pozorom wysoka 100-proc. penalizacja okazuje się dla nas w pewnych sytuacjach niekorzystna. Im bardziej nowoczesna technologia, tym większe ryzyko inwestycyjne. Jeśli bowiem offsetodawca zaproponuje nam przekazanie nowoczesnej technologii, a w trakcie realizacji projektu zmieniająca się sytuacja rynkowa zmniejszy szanse na sukces i spowoduje jego zatrzymanie, to i tak będzie on musiał zapłacić nam 100 proc. kary za niewykonanie. To z punktu widzenia offsetodawcy i związanych z nim firm niezwykle ryzykowna decyzja - mówi Michał Kleiber.

Szczególne ważna jest też kwestia złagodzenia fiskalizmu. Przekazanie w offsecie licencji na nowoczesne technologie traktuje się jako przychód, od którego polskie firmy muszą płacić podatek. Jeśli nie mają środków na podatek, nie dostaną offsetu.

Ile odpowiedzialności?

Okazuje się, że LM nie poniesie 100-proc. odpowiedzialności. Dlaczego? To blokowało rozmowy o projektach z dziedziny high tech.

- Chcieliśmy skłonić inwestorów do tego, by nie zwlekali z realizacją projektów kompensacyjnych. Chcieliśmy uniknąć sytuacji, w której przez pierwsze lata obowiązywania umowy offsetowej nie są wykonywane żadne zadania, a w siódmym czy dziewiątym roku dopiero rozpoczyna się realizacja projektów. Dlatego też okres offsetowy został podzielony na trzy etapy - dwa pierwsze po trzy lata i trzeci czteroletni. Realizacja projektów w każdym okresie będzie rozliczana. Przy braku wypełnienia warunków realizacji projektów w poszczególnych okresach offsetodawca zapłaci karę, ale już nie 100 proc. - mówi Michał Kleiber.

Odpowiedzialnością za niewykonanie zobowiązań LM ma objęte projekty wartości 6,028 mld USD.

- Podzieliliśmy tę kwotę na trzy. Po pierwszych trzech latach muszą zostać zrealizowane projekty za 3 mld USD, w kolejnych trzech za 2 mld USD i w trzecim okresie za 1,028 mld USD. W przypadku, gdy w pierwszych trzech latach zobowiązania offsetowe nie zostaną zrealizowane, offsetodawca płaci 4 proc. kary od nie zrealizowanej kwoty - szacuje minister.