Więcej odszkodowań za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta

Wniosek do TK złożył prokurator generalny. Jego przedstawiciel prok. Andrzej Stankowski powiedział PAP, że zakwestionowane przez TK przepisy, w częściach, w których zawężają odpowiedzialność Skarbu Państwa, przestaną obowiązywać w dniu ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Zgodnie z dotychczas obowiązującym prawem, Skarb Państwa odpowiada jedynie za szkody wyrządzone przez żubry w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym. Jeśli zaś chodzi o wilki, rysie i niedźwiedzie, to państwo może zapłacić za straty w pogłowiu zwierząt gospodarskich. Państwo płaci też za szkody, jakie w pasiekach i uprawach rolnych wyrządzają niedźwiedzie.

Przedstawiciel Prokuratury Generalnej podczas rozprawy wskazywał, że część przepisów ustawy o ochronie przyrody pozbawia właścicieli nieruchomości innych niż wymienione w tych przepisach, jak również osoby posiadające inne mienie niż określone w ustawie, możliwości otrzymania odszkodowań od Skarbu Państwa z tytułu szkód wyrządzonych przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie.

Prokuratura powoływała się także na wyrok TK z 2013 roku, w którym Trybunał uznał za niezgodne z ustawą zasadniczą przepisy ograniczające odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry wyłącznie do szkód powstałych w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim.

Sędzia Mirosław Granat przedstawiając uzasadnienie powiedział, że zaskarżone przepisy naruszają konstytucyjne zasady równości wobec prawa oraz równej ochrony własności. Art. 126 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o ochronie przyrody, w dotychczasowym brzmieniu uzależnia odpowiedzialność Skarbu Państwa od wyrządzenia szkody w określonym mieniu, czyli pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz pewnych kategoriach nieruchomości wskazanych w ustawie. "Dochodzi w ten sposób do zróżnicowania właścicieli rzeczy uprzywilejowanych przez ustawę i właścicieli innych rzeczy narażonych na uszkodzenie" - wskazał Trybunał.

Konstytucyjną zasadę równości narusza również art. 126 ust. 4 ustawy, który zdaniem TK nie uwzględnia wszystkich potencjalnie poszkodowanych, którzy mogą być zainteresowani współdziałaniem z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska czy z dyrektorem parku narodowego w celu zabezpieczenia się przed szkodami spowodowanymi przez dzikie zwierzęta objęte ochroną gatunkową. Obecnie taka współpraca dotyczy tylko właścicieli lub użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych.

TK uznał, że zakwestionowane przepisy naruszają też konstytucyjny wymóg równej ochrony praw majątkowych.

Obecnie w Sejmie procedowana jest nowelizacja ustawy o ochronie przyrody, którą przygotowali senatorowie. Projektowane przepisy przewidują odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry, niezależnie od rodzaju majątku, w którym takie szkody powstały.

Odszkodowania z tytułu strat w praktyce otrzymują głównie rolnicy. Nowe prawo miałoby rozszerzyć to grono o innych właścicieli czy np. samorządy. Trybunał Konstytucyjny odnosząc się do projektowanych przepisów opowiedział się jednak "przeciwko całkowitej automatyzacji refundacji szkód". Według TK działania odszkodowawcze Skarbu Państwa powinny być powiązane z oceną działań prewencyjnych, jakie podjęli np. właściciele, aby zabezpieczyć nieruchomość przed szkodami, które mogłyby spowodować żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry.

Negatywnie do projektu noweli odnoszą się resorty środowiska oraz finansów. Za proponowanymi przepisami jest natomiast resort rolnictwa. Jak argumentował w czerwcu wiceminister środowiska Janusz Ostapiuk, nowelizacja spowoduje lawinowy wzrost zgłaszanych szkód i wniosków o odszkodowania. Zgodnie z informacją przedstawioną w poniedziałek podczas rozprawy w TK przez przedstawiciela ministerstwa, rząd do tej pory nie wypracował stanowiska do nowelizacji.

W 2012 roku za szkody spowodowane przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry wypłacono ponad 13 mln zł. W 2013 roku rekompensaty wyniosły ponad 15 mln zł.