Wzrost cen energii i gazu - Europa podejmuje kroki
Wzrost hurtowych cen energii w Europie skłonił rządy poszczególnych państw do wprowadzenia środków chroniących konsumentów przed bezpośrednim wpływem rosnących cen. Działania poszczególnych krajów w tym zakresie prześledził Bruegel, europejski think tank. Rządzący chwytają się różnych środków, jak obniżka rachunków za energię, redukcja podatków, opodatkowanie firm, które wzbogaciły się na wzroście cen surowców, dopłaty do paliw czy jednorazowe wsparcie.
Pomagajmy Ukrainie - Ty też możesz pomóc
Ważne są też długoterminowe środki przeciwdziałania zmienności cen energii. Kraje takie jak Włochy i Hiszpania wzywają do wspólnych działań na szczeblu unijnym w obszarze strategicznych zapasów surowców i wspólnych zakupów gazu ziemnego. Inni, w tym Węgry, Czechy i Polska, chcą na nowo przemyśleć mechanizm systemu handlu uprawnieniami do emisji. Z kolei Francja głośno opowiada się za reformą mechanizmu cenowego europejskiego rynku energii.
Jak pomoc rządu w trakcie kryzysu energetycznego wygląda w poszczególnych krajach? Jeśli chodzi o kwoty, największe środki na wsparcie gospodarstw domowych i przedsiębiorstwa z powodu kryzysu energetycznego, według zestawienia firmy Bruegel, wydadzą Niemcy (43,2 mld euro). Następne w kolejności są Włochy (37 mld euro), a dalej Francja (35 mld euro), Hiszpania (27,3 mld euro) i Polska (7,6 mld euro). W przeliczeniu na procent PKB, najwyższy udział pomocy jest w Grecji (3,7 proc.), na Litwie (3,6 proc.), w Hiszpanii (2,3 proc.), we Włoszech (2,1 proc.) i w Rumunii (1,6 proc.).
Brytyjski rząd w maju informował, że firmy naftowe i gazowe będą opodatkowane dodatkowym 25-proc. podatkiem przez dwanaście miesięcy. Rzecznik Johnsona oświadczył, że taka polityka nie zostanie rozszerzona na producentów energii elektrycznej. Część pozyskanych z podatku pieniędzy ma być przeznaczone na wsparcie dla gospodarstw domowych, które borykają się z wysokimi rachunkami. Wszystkie brytyjskie gospodarstwa domowe otrzymają tej jesieni zniżkę rachunków za energię w wysokości 400 funtów, a najbiedniejsi dostaną dodatkowo 650 funtów na pokrycie kosztów utrzymania.
Podatek nałożony na firmy naftowo-gazowe przyniesie ok. 5 mld funtów i zostanie zlikwidowany, gdy ceny ropy i gazu wrócą do normalnych poziomów. Spółki wydobywcze będą jednak mogły ubiegać się o ulgę podatkową w wysokości 90 pensów za każdy funt zainwestowany w projekty naftowe i gazowe Wielkiej Brytanii. Koncern BP uważa, że nowy podatek jest "propozycją wieloletnią", a nie jednorazowym podatkiem. Zapowiedział, że będzie musiał przyjrzeć się swoim planom inwestycyjnym na Morzu Północnym.
Włochy postanowiły przeznaczyć środki na wyeliminowanie opłat systemowych w sektorze energii i na zmniejszenie rachunków za gaz. Zdecydowały się też na dotacje do paliw oraz na plan inwestycyjny opiewający na 14 mld euro. Zachęca on gospodarstwa domowe do przechodzenia na pojazdy elektryczne i odnawialne źródła energii. Zdecydowano się na wypłatę jednorazowego wsparcia dla części osób oraz na 20-proc. ulgę podatkową dla energochłonnych firm, które zanotowały wzrostu rachunków o 30 proc. By sfinansować te działania, podnoszone są podatki dla firm z sektora energii, które zyskały na fali rosnących cen surowców energetycznych.
Hiszpania obniżyła podatek VAT na rachunki za energię z 21 do 10 proc. Przejściowo obniżono też specjalny podatek od energii elektrycznej z 7 do 0,5 proc. Aby zrekompensować obniżki podatków, wprowadzono podatek nadzwyczajny od firm energetycznych, który ma na celu zebranie 3 mld euro. Ponadto w kwietniu uzgodniono limit cenowy gazu w Hiszpanii i Portugalii na poziomie średnio 50 euro za MWh. Limit ten będzie obowiązywał przez rok. Celem jest zmniejszenie o połowę rachunków za gaz dla 40 proc. klientów w obu krajach.
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
We Francji rząd wymógł na państwowej firmie, Électricité de France, ograniczenie podwyżek cen hurtowych do 4 proc. na rok, co kosztowało 8,4 mld euro. Już w zeszłym roku Paryż ogłosił jednorazową pomoc finansową na poziomie 100 euro dla 5,8 miliona gospodarstw domowych, w postaci bonów energetycznych. Obniżono również podatki od energii elektrycznej i wprowadzono rabaty na paliwo dla kierowców.
Niemieckie gospodarstwa domowe płacą za energię elektryczną najwięcej w Unii Europejskiej. Według raportu Reutersa, 4,2 mln niemieckich gospodarstw domowych odczuje w tym roku średni wzrost rachunków za gaz o ponad 62 proc. Rząd wprowadził już dotacje dla gospodarstw domowych o niskich dochodach, a teraz wydaje dodatkowo 15 mld euro na ograniczenie skutków wzrostu cen paliw, obniżając podatki od benzyny i oleju napędowego oraz oferując jednorazowe wypłaty 300 euro, dodatkowe środki na dzieci i zniżki na transport publiczny.
Ogłoszono też dofinansowanie przy instalowaniu pomp ciepła, podniesienie standardu efektywności energetycznej dla nowych budynków i wprowadzenie zasady, by nowo zainstalowane systemy grzewcze zaopatrywały się w 65 proc. w energię z OZE do 2024 r. Planowany jest też wzrost produkcji biogazu.
Także holenderski rząd obniżył podatki na energię zużywaną przez gospodarstwa domowe i firmy. Dodatkowo planuje przeznaczyć 150 mln euro na wsparcie najbiedniejszych. Do końca roku obniżono też akcyzę na benzynę i olej napędowy oraz VAT od energii.
W Norwegii z kolei ustalono maksymalną cenę, jaką gospodarstwa domowe powinny płacić za swoją energię. Kwota, która przekracza ten limit, będzie pokryta przez państwo.
Na Węgrzech wprowadzono urzędową cenę za benzynę i olej napędowy na poziomie 1,3 euro za litr. Rząd węgierski chce pozyskać ok. 2,1 mld euro w ciągu najbliższych dwóch lat z nowego podatku od nieoczekiwanych zysków, głównie od z sektora energetycznego. Dużą część tej kwoty otrzyma od koncernu gazowo-naftowego MOL.
W Polsce rząd ogłosił tarczę antyinflacyjną obniżającą VAT na żywność, gaz i nawozy do zera, na benzynę i olej napędowy do 8 proc., a na a prąd i ciepło 5 proc. Zapowiedziano też dopłaty do węgla zużywanego przez gospodarstwa domowe - mogą one liczyć na zakup trzech ton po preferencyjnej cenie 996,6 zł brutto za tonę. Rząd dopłaci sprzedawcom przystępującym do programu z różnicy między ceną kupna i sprzedaży. Wprowadzono też dodatek osłonowy, który maksymalnie może wynieść 1437,5 zł dla gospodarstwa domowego (zależnie od dochodów, liczby osób i źródła ogrzewania).
Premier Mateusz Morawiecki mówił kilka dni temu, że spółki Skarbu Państwa realizują wyższe zyski, dlatego wypracowany zostanie mechanizm dzielenia się tymi zyskami z obywatelami, ewentualnie wprowadzony zostanie podatek od zysków nadzwyczajnych na spółki gazowe czy energetyczne. Rząd jest na etapie analiz poszczególnych rozwiązań, na razie nie ma jednak projektu w sprawie podatku od nadmiarowych zysków państwowych spółek.
Monika Borkowska
Zobacz również:
