Zmiany w prawie geologicznym zabezpieczą interes państwa

Obniżenie ryzyka związanego z poszukiwaniem i eksploatacją surowców mineralnych należy też do kluczowych założeń opracowywanej właśnie polityki surowcowej państwa - poinformował w ubiegłym tygodniu wiceminister środowiska Mariusz Orion Jędrysek.

Planowane zmiany w Prawie geologicznym i górniczym, a także opracowywana polityka surowcowa państwa były w mijającym tygodniu tematem obrad połączonych senackich komisji: środowiska oraz gospodarki narodowej i innowacyjności.

Wiceminister Mariusz Orion Jędrysek, który pełni również funkcje Głównego Geologa Kraju oraz pełnomocnika rządu ds. polityki surowcowej państwa, poinformował senatorów, że projekt nowelizacji Prawa geologicznego i górniczego (tzw. drugi pakiet zmian) jest obecnie po rozpatrzeniu przez Komisję Prawniczą i Komitet stały rządu; wkrótce, po wprowadzeniu poprawek, ma trafić pod obrady rady ministrów i parlamentu.

Zawarte w projekcie zmiany wynikają m.in. z konieczności dostosowania ustawy do przepisów unijnych. Wiceminister ocenił, że jest szansa na uchwalenie nowelizacji jeszcze przed końcem tego roku.

Regulacje w projekcie w znacznym stopniu obejmują działalność dotyczącą poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów ze złóż. Jedną z projektowanych zmian jest umożliwienie przedsiębiorcom składania konkurencyjnych wniosków o udzielenie koncesji nie - jak dotąd - jedynie w ramach przetargu, ale także w trybie "open door" (tzw. przetarg inwestorski), który obowiązuje obecnie w postępowaniach w sprawie udzielania koncesji na poszukiwanie i/lub rozpoznawanie złóż kopalin objętych własnością górniczą - z wyłączeniem złóż węglowodorów.

"Wdrożenie w życie proponowanych zmian doprowadzi do zmniejszenia ponoszonego przez przedsiębiorców ryzyka inwestycyjnego związanego z poszukiwaniem, rozpoznawaniem i wydobywaniem węglowodorów ze złóż, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesu Skarbu Państwa" - wskazał Główny Geolog Kraju w materiale przedstawionym członkom senackich komisji.

Wiceminister tłumaczył, że dla inwestorów zainteresowanych rozpoznawaniem i eksploatowaniem złóż węglowodorów kluczowe jest zminimalizowanie ryzyka związanego z tymi działaniami oraz uproszczenie procedur.

Ministerstwo chce, aby inwestorzy łatwiej i szybciej mogli otrzymywać koncesje, przystępując do przetargów, w których strona publiczna przygotowuje szczegółowy pakiet przetargowy z niezbędnymi danymi geologicznymi oraz załatwionymi sprawami wymaganych uzgodnień i zezwoleń.

Tłumacząc istotę przetargu inwestorskiego ("open door") wiceminister przywołał częste sytuacje, w których inwestor posiadający już koncesję nie może obecnie w żaden sposób jej zmienić, np. powiększając obszar rozpoznania czy eksploatacji.

Aby to zrobić, musi przystąpić do nowego przetargu i uzyskać nową koncesję, co jest kosztowne i czasochłonne. Dzięki planowanym zmianom w prawie inwestor będzie mógł sam przygotować dokumentację dotyczącą danego rejonu i zainicjować w ministerstwie przetarg - otwarty także dla innych potencjalnych inwestorów.

"Ułatwia to modyfikację koncesji, która dzisiaj była niemożliwa, co narażało inwestora na straty" - powiedział wiceminister środowiska, tłumacząc, że dotąd inwestorzy nie mogli korzystać z takiej uproszczonej procedury, by np. sięgać po sąsiednie złoża. Inna zmiana to wprowadzenie jako nowego kryterium w przetargach koncesyjnych współpracy inwestora z jednostkami naukowymi.

W projekcie nowelizacji resort chce też zrezygnować z zabezpieczenia z tytułu niewykonania warunków określonych w koncesji. Wiceminister tłumaczył, że zabezpieczenia te były niewielkie, a znacznie podnosiły ryzyko inwestorów. - Samo odebranie koncesji (...) jest potężną karą. Dodatkowe karanie jest niezasadne - ocenił Mariusz Orion Jędrysek, wskazując na potrzebę urealnienia katalogu ewentualnych kar dla inwestorów.

Ponadto, projekt ustawy wprowadza wiele modyfikacji dotyczących m.in. katalogu złóż kopalin objętych własnością górniczą (będzie on powiększony o bursztyn, gazy szlachetne, pierwiastki ziem rzadkich), uprawnień w dziedzinie geologii, zaostrzenia działań w zakresie zwalczania nielegalnej działalności wydobywczej (np. bursztynu) czy konieczności uzyskania zgody resortu środowiska na zaprzestanie wydobywania koncesjonowanej kopaliny.

Rozszerzony będzie też katalog doświadczeń, które upoważniają inwestorów do udziału w przetargach, by otworzyć drogę do nich także np. firmom innowacyjnym, które nie spełniają obecnych warunków.

Część planowanych przez resort środowiska zmian w Prawie geologicznym i górniczym znajdzie się natomiast w trzecim pakiecie poprawek, nad którym niebawem rozpoczną się prace.

W trakcie tworzenia jest także dokument pod nazwą Polityka surowcowa państwa. Podstawą prac jest opracowany w resorcie środowiska dokument roboczy, który 12 października trafił pod obrady międzyresortowego zespołu ds. polityki surowcowej państwa, złożonego z przedstawicieli zaangażowanych w sprawę ministerstw. Gotowe są już wstępne założenia i wskazówki do stworzenia polityki surowcowej. Nastąpi inwentaryzacja złóż i określenie tych kluczowych dla polskiej gospodarki, a także prognoza krajowego zapotrzebowania na poszczególne surowce.

Polityka surowcowa państwa ma docelowo uwzględnić najpilniejsze potrzeby i wskazywać najlepsze rozwiązania w celu poprawy sposobu zarządzania dostępnymi zasobami i budowania niezależnego surowcowo państwa. Wypracowane rozwiązania obejmą m.in. rozpoznawanie nowych złóż kopalin i identyfikację innych dostępnych źródeł surowców oraz usprawnienie procedur uzyskiwania pozwoleń w procesie inwestycyjnym.

Według założeń Ministerstwa Środowiska działania polityki surowcowej obejmą obszary rozwoju gospodarki wszystkimi grupami kopalin, zarówno energetycznymi, jak i pozostałymi - ze źródeł krajowych i zagranicznych, a ponadto, obszary recyklingu i odzysku surowców ze źródeł wtórnych. Polityka ma również służyć przygotowaniu narzędzi, służących realizacji przyjętych założeń. Kluczowym narzędziem realizacji polityki surowcowej ma być Polska Służba Geologiczna, nad której stworzeniem trwają prace.