Tak przedsiębiorcy kredytowali państwo w 2022 r. Przez inflację stracili

•  Za 2022 r. przedsiębiorcy zapłacili 16,18 mld zł składki zdrowotnej
• To o 80 proc. więcej niż w 2021 r.
• Przedsiębiorcy wystąpili o zwrot 1,2 mld zł nadpłat składki
• Pieniądze wrócą na konta do 1.08, bez odsetek, za to realnie mniejsze o inflację
•  W ramach rozliczeń PIT Polacy skredytowali budżet państwa na 24 mld zł

Za 2022 r. przedsiębiorcy zapłacili 16,18 mld składki zdrowotnej - to nawet o 7,2 mld złotych więcej składki zdrowotnej niż za 2021. Oznacza to wzrost o 80 proc. Wynika to z nowego sposobu płacenia składek wprowadzonego w ramach Polskiego Ładu. Jego skomplikowane przepisy spowodowały, że wielu przedsiębiorców mogło ubiegać się o zwrot nadpłaty - mieli na to czas do 1 czerwca włącznie, a pieniądze na ich kontach powinny się pojawić do 1 sierpnia. Łączna wartość wniosków opiewa na 1,2 mld zł - na tyle zatem przedsiębiorcy musieli skredytować państwo, które - rzecz jasna - nie pytało ich o zgodę i nie zapłaci im za to żadnych odsetek. Więcej - przez inflację na całej operacji stracą.

- Sytuacja będzie się powtarzać w kolejnych latach - przedsiębiorcy będą nadpłacać składkę zdrowotną w ciągu roku, a dopiero po kilku miesiącach odzyskiwać ją z powrotem. Niewątpliwie przepisy powinny zostać znowelizowane. Wysoka inflacja powoduje, że pieniądze, które odzyskują przedsiębiorcy nie są już warte tyle samo, co wpłacone - podkreśla w rozmowie z Interia Biznes Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w firmie inFakt.

Nie jest to jedyny sposób w jaki wszyscy mimowolnie kredytujemy państwo. Jak podaje Ministerstwo Finansów kwota zwrotu z tytułu rozliczeń podatku dochodowego (PIT) za rok ubiegły sięgnęła 24 mld zł. Innymi słowy tyle właśnie - nie pytając nas o zgodę - państwo pożyczyło z naszych kieszeni w 2022 r. I tu też pieniądze wracają na nasze konta bez odsetek, za to realnie pomniejszone o inflację.

Dla przedsiębiorców, którzy rozliczają się na skali podatkowej i podatku liniowym, składka zdrowotna od 2022 r. stanowi co najmniej 9 proc. minimalnego wynagrodzenia, ale jej właściwą podstawą jest dochód z działalności gospodarczej. Przykładowo, dla skali podatkowej i podatku liniowego w roku 2022 minimalna składka zdrowotna wynosiła 270,90 zł, podczas gdy w roku 2021 było to 381,81 zł. Jednak, w 2021 roku składka była stała, a od 2022 r. dla dochodu 10000 zł przedsiębiorca na skali zapłaci już 900 zł.

Po zmianach najniższa składka zdrowotna dla przedsiębiorców była w teorii mniejsza niż w roku 2021, ale za cały rok 2022 przedsiębiorcy łącznie zapłacili jej aż 16,2 mld zł. - o 7,2 mld zł więcej (+ 80 proc.) w porównaniu z rokiem 2021, kiedy łączna suma zapłaconych składek wyniosła 9 mld zł. Warto jednak zauważyć, że przedsiębiorcy w roku 2021 mogli odliczyć łącznie 7,75 mld zł. składki zdrowotnej od zaliczki na podatek, co oznaczało, że faktyczny koszt składki po odliczeniu wynosił 1,25 mld zł. W porównaniu z rokiem 2022, kiedy odliczenia nie były już możliwe, różnica to ok. 15 mld zł.

Podatnicy rozliczający się według zasad ogólnych nie mogą już odliczać składki zdrowotnej. Ci na podatku liniowym w 2022 r. mogli odliczyć od podstawy opodatkowania maksymalnie 8700 zł. Oszczędność w podatku w ciągu roku wyniosła dla nich maksymalnie 1653 zł. W 2021 było to natomiast ponad 3900 zł. Dodatkowo od 2022 r. wysokość składki zdrowotnej jest nielimitowana.

Z kolei przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem mogą od podstawy opodatkowania odliczyć 50 proc. zapłaconej składki zdrowotnej. Jednak, podobnie jak w przypadku osób rozliczających się liniowo, oszczędność na podatku w żaden sposób nie niweluje podwyżki składki zdrowotnej. Nie ma więc złudzeń: stała się ona istotnym elementem obciążającym przedsiębiorców, którzy - aby wybrać optymalną formę opodatkowania - muszą również brać pod uwagę jej wysokość.

Największą różnicę można zauważyć w przypadku przedsiębiorców rozliczających się na zasadzie tzw. dużego ZUS. W roku 2021 składka zdrowotna dla nich wyniosła ok. 7 mld zł., gdy w roku 2022 wzrosła do 13,8 mld zł. - to niemal podwojenie obciążeń.

Dla podatników rozliczających się na uldze na start, czyli nowych przedsiębiorców, którzy płacą tylko składkę zdrowotną, wartość składki wynosiła 514 mln zł w roku 2021 - rok wcześniej były to 562 mln zł.

Dla podatników rozliczających się na "małym" ZUS, czyli firm funkcjonujących do 30 miesięcy, składka zdrowotna wyniosła 1,8 mld zł w roku 2022, wcześniej było to 1,4 mld zł.

- Realne obciążenie wynikające ze sposobu wyliczania składki zdrowotnej i braku możliwości odliczania jej od podatku spowodowało rażący wzrosty danin dla przedsiębiorców, łącznie aż o 15 mld zł. Z pewnością dla niektórych z nich kompensacja nastąpiła w postaci wyższej kwoty wolnej na zasadach ogólnych. Jednak w mojej ocenie nie jest to wystarczające, należałoby dokonać oceny, ilu podatników rozlicza się na skali podatkowej. Przedsiębiorcy na pozostałych formach opodatkowania nie otrzymali żadnej kompensaty. Jednoznacznie trzeba stwierdzić, że składka zdrowotna stała się istotnym obciążeniem dla przedsiębiorców. System wyliczania od dochodu/przychodu stał się bardziej sprawiedliwy względem pracowników, jednak brak możliwości odliczenia spowodował, że przedsiębiorcy są grupą, która poniosła szczególnie negatywne skutki zmian podatkowych - podsumowuje Piotr Juszczyk.

Wojciech Szeląg