Chcesz kupić działkę, weź ślub. ROD nie uwzględnia związków partnerskich
Ustawa o Rodzinnych Ogrodach Działkowych (ROD) pomija związki partnerskie. Pozwala na nabycie praw własności małżeństwu albo osobie dorosłej. W przypadku partnerów, wyjściem jest zapisanie działki na jednego z nich, jednak po śmierci dziedziczy ją rodzina, a nie osoba, która była ze zmarłym w związku. Ogródka nie można też przekazać w testamencie.
Popularność ROD-ów wzrosła w okresie pandemii, kiedy to pobyt na działce stał się dobrą alternatywą do bycia zamkniętym w mieszkaniu. Wciąż podaż na nie przekracza popyt. W I kwartale 2024 r. wzrosła o 190 proc. w skali roku - informował w maju Państwowy Instytut Ekonomiczny (PIE). Z jego danych wynika, że podczas trzech pierwszych miesięcy, na portalach internetowych pojawiało się średnio 500 ofert tygodniowo, a w kwietniu liczba ta wzrosła do 1000. Wzrosły też ceny. W I kwartale metr kwadratowy działki kosztował średnio 331 zł - o 38 proc. więcej niż przed rokiem.
Kupującymi są nie tylko małżeństwa i osoby samotne, ale też przebywający w związkach partnerskich. Ci ostatni muszą się jednak liczyć z pewnymi utrudnieniami. Zgodnie z art. 27 ustawy o ROD, prawo do działki może zostać ustanowione na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej bądź małżeństwa. Zarząd ROD nie ma więc możliwości ustanowienia prawa do ogródka działkowego na rzecz osób nie mających ślubu.
Rozwiązaniem jest sporządzenie aktu własności na rzecz jednego z partnerów. Jednak zgodnie z ustawą o ROD, w przypadku jego śmierci spadkobiercą nie będzie osoba, z którą przebywał w związku. Polskie prawo traktuje osoby żyjące w związkach nieformalnych jako osoby sobie obce. Dlatego ogródek działkowy przypadnie zstępnym lub wstępnym zmarłego - dzieciom, wnukom, rodzeństwu czy dzieciom rodzeństwa.
Każde z nich będzie miało pół roku na wyrażenie swoich zamiarów. W razie śmierci działkowca niepozostającego w związku małżeńskim, roszczenie do ogródka działkowego wygasa w ciągu pół roku od dnia zgonu (art. 38 ustawy o ROD). W przypadku zgłoszenia się osoby bliskiej po zmarłym, np. syna, w terminie przewidzianym przez ustawę o ROD, zarząd ogrodów będzie zobowiązany ustanowić na jego rzecz prawo do działki.
Podobnie jest w przypadku zawarcia umowy przeniesienia prawa do działki (art. 41 ustawy o ROD). W tym wypadku również można tego dokonać jedynie na rzecz jednej pełnoletniej osoby fizycznej bądź na rzecz małżeństwa. W dodatku prawem do działki nie można rozporządzić w drodze testamentu. W świetle obowiązujących przepisów Kodeksu cywilnego, użytkowanie jest prawem niezbywalnym. Własnością działkowca jest jedynie znajdujący się na działce majątek - nie tylko narzędzia czy domek, ale też rosnące na niej drzewa czy warzywa. Wszystko to może zostać przekazane w testamencie (art. 30 ust. 2 ustawy o ROD).
Podpisania umowy dzierżawy działki może odmówić zarząd ROD. Wystarczy, że powoła się na „ważne powody” (art. 41 ust. 4 ustawy o ROD). Mogą nimi być nieprawdziwe dane zawarte w umowie, nieukończenie 18. roku życia lub zamieszkiwanie w dużej odległości od działki, która uniemożliwia prawidłowe korzystanie z niej. Ustawa nie określa jednak maksymalnej, dopuszczalnej odległości między ogródkiem działkowym a miejscem stałego zamieszkania. Odmowa musi być sporządzona w formie pisemnej i można się od niej odwołać.
W Polsce, na prawie pięciu tysiącach Rodzinnych Ogrodów Działkowych (ROD) wydzielonych zostało niemal milion działek. W sumie zajmują one ponad 40 tysięcy hektarów powierzchni
