Ile szkodliwego azbestu zostało w polskim budownictwie?

Badania prowadzone w drugiej połowie ubiegłego stulecia wykazały, że azbest jest bardzo szkodliwy dla zdrowia. Poszczególne państwa, począwszy od lat 90. XX wieku, zaczęły wprowadzać regulacje prawne zakazujące produkcji i stosowania azbestu jako wyjątkowo niebezpiecznego dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.

Osoby mające długotrwały kontakt z pyłem azbestowym narażone są na powstanie nowotworów, w tym bardzo groźnego międzybłoniaka opłucnej - nowotworu złośliwego płuc. Występują także inne choroby, między innymi pylica azbestowa, która doprowadza do poważnego w skutkach włóknienia płuc.

W związku z udowodnioną szkodliwością Krajowa Rada Ministrów przyjęła 14 maja 2002 roku "Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski", który został przewidziany na lata 2002-2008. Kolejny "Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032" stawia przed sobą szczytny cel w postaci całkowitego usuwanie azbestu do 2032 roku.

Azbestowo-cementowy materiał budowlany, potocznie zwany eternitem, stał się bardzo popularnym i stosunkowo tanim sposobem na pokrycie dachów w Polsce, już od czasów wczesnego Gierka. Mimo dość powszechnej obecnie wiedzy na temat niebezpieczeństwa pyłów azbestowych, wiele budynków na terenie Polski nadal posiada dachy kryte eternitem. Są to w głównej mierze domy prywatne, wolno stojące oraz zabudowania gospodarcze. Azbest występuje również w systemach dociepleń, mowa tu o styropianie z okładziną azbestowo-cementową.

W budownictwie z wielkiej płyty występuje on w rurach wodno-kanalizacyjnych i ściekowych, w przewodach wentylacyjnych (tzw. płótno azbestowe). Zarówno w domach prywatnych, jak i wielorodzinnych blokach zdarzają się do tej pory płytki podłogowe z azbestu.

Przykłady można mnożyć, azbest (lub inaczej popularny eternit) był swego czasu wykorzystywany w budownictwie w sposób niemalże masowy. Jednym z celów "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032" jest informowanie, edukowanie i namawianie prywatnych właścicieli do usuwania eternitu i innych materiałów azbestowych ze swoich domostw.

Usuwanie musi być prowadzone w taki sposób, żeby nie stwarzać zagrożenia dla osób wykonujących te prace, osób przebywających w najbliższym otoczeniu oraz dla środowiska naturalnego, jak również zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

Usunięcie elementów azbestowych spoczywa na właścicielu budynku. Samodzielne próby jego usunięcia są bardzo niebezpieczne i nie powinny być w ogóle brane pod uwagę.

Demontaż dachów lub innych konstrukcji budowlanych należy powierzyć wyspecjalizowanym firmom. Takie przedsiębiorstwa zajmują się nie tylko demontażem, ale również późniejszym transportem, a także niejednokrotnie doradztwem w sprawie otrzymania dofinansowania lub refundacji na jego usunięcie. Warto wiedzieć, że można starać się o uzyskanie pomocy finansowej w tym zakresie, są to w przeważającej mierze gminne lub powiatowe fundusze ochrony środowiska. Można wystąpić również do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Oprócz demontażu i składowania istnieje jeszcze alternatywna metoda, która ma niewątpliwą zaletę - unieszkodliwia azbest. Mowa tu o witryfikacji. Ta metoda została dopuszczona w myśl "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032" i polega ona na przetapianiu odpadów wraz ze stłuczką szklaną na zeszkliwioną masę, która przestaje być niebezpieczna. Dzięki temu utylizacja azbestu jest stosunkowo bezpieczna. Ciekawą informacją jest, że powstały dzięki temu produkt może zostać ponownie wykorzystany, między innymi jako dodatek do betonu. Formy alternatywne (a jest ich więcej) są niestety bardzo słabo rozpowszechnione w Polsce.

Ceny usunięcia pokryw dachowych z azbestu lub eternitu wahają się w granicach od 1000 do ponad 3000 zł za tonę. Koszty te należy liczyć jako sumę demontażu, transportu i utylizacji na składowisku.

Zgodnie z "Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski", materiały azbestowe po usunięciu stają się materiałami niebezpiecznymi i należy je składować w wyznaczonych do tego miejscach. W Polsce cały czas rozwija się sieć składowisk. Zakłada się, że do 2032 r. mają docelowo powstać 84 składowiska wyspecjalizowane w przyjmowaniu wyrobów azbestowych i pochodnych. Składowanie nie jest jednak tożsame z utylizacją azbestu.

W celu bliższego zgłębienia tematu, wszystkich chętnych zapraszamy do zapoznania się z polskim ustawodawstwem:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane;
• Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest;
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska;
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez marszałka województwa rejestru wyrobów zawierających azbest.