Jak mieszkają Polacy?

Warunki mieszkaniowe Polaków

Zasoby mieszkaniowe kraju stanowiły na koniec grudnia 2007 r. 13,0 mln mieszkań, w których znajdowało się 48,0 mln izb o powierzchni użytkowej 907,2 mln m2 .

W 2007 r. w porównaniu z ubiegłym rokiem przybyło 117,0 tys. mieszkań (tj. o 0,9%) oraz 12 146,4 tys. m2 (o 1,4%) powierzchni użytkowej i 499,9 tys. (o 1,1%) izb.

Przyrost mieszkań był m. in. efektem inwestycji w budownictwie, rozbudowy i przebudowy budynków istniejących, jak również zmiany charakteru przeznaczenia powierzchni niemieszkalnych. Dynamika przyrostu mieszkań kształtowała się na tym samym poziomie zarówno w miastach jak i na terenach wiejskich. W miastach liczba mieszkań wzrosła o 0,9% (co stanowi wzrost o 79,8 tys.), natomiast na terenach wiejskich przybyło ich o 37,3 tys. tj. 0,9%.

Przeciętna liczba izb przypadająca na 1 mieszkanie wyniosła 3,70, w tym w miastach wynosiła ona 3,50, a na wsi 4,11.

Średnia wielkość mieszkania w Polsce wynosiła w grudniu 2007 r. 69,8 m2 i wzrosła ona o 0,3 m2 w porównaniu do roku poprzedniego. Mieszkania na wsi były średnio o 24,1 m2 większe niż na terenach miast (odpowiednie wskaźniki wynoszą dla wsi 86,0 m2 a dla miast 61,9 m2).

Natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na 1 osobę1 wzrosła w porównaniu z rokiem ubiegłym o 0,3 m2 i wyniosła 23,8 m2 (w miastach z 22,8 m2 do 23,2 m2, na wsi z 24,5 m2 do 24,7 m2)

Dysproporcje pomiędzy miastem a wsią dotyczą również stopnia zaludnienia mieszkań. Na 1 mieszkanie w miastach przypadało przeciętnie 2,67 osoby, a na wsi 3,48, przy przeciętnej dla Polski 2,93.

Najwięcej mieszkań wyposażonych było w wodociąg (95,3%), w mniejszym stopniu w ustęp i łazienkę. Natomiast instalacja gazowa podłączona była w co drugim mieszkaniu. Mieszkania na terenach wiejskich były zdecydowanie gorzej wyposażone w w/w urządzenia niż w miastach.

Struktura własności

W 2007 r. obowiązek statystyczny zrealizowało 88,5% jednostek objętych badaniem. Ogólna liczba badanych mieszkań wyniosła 6 897 tys.

Spośród mieszkań objętych badaniami najwięcej, bo 45,6% stanowią mieszkania będące własnością spółdzielni mieszkaniowych. W dalszej kolejności mieszkania w budynkach wspólnotowych - 33,3%, mieszkania komunalne - 16,8%, zakładowe - 2,3%, TBS-ów - 1,0 i Skarbu Państwa - 0,9%.

Zmniejszanie się liczby zasobów mieszkaniowych pozostających w gestii poszczególnych form własności, spowodowane jest sprzedażą mieszkań osobom fizycznym, a ponadto zwrotem ich dawnym właścicielom, bądź spadkobiercom, zmianą przeznaczenia mieszkania na cele usługowe, a także łączeniem małych mieszkań na większe.

W latach 2006 - 2007 kontynuowany był proces prywatyzacji - nabywania mieszkań przez osoby fizyczne. Prywatyzacja obejmowała mieszkania znajdujące się w domach wielorodzinnych oraz mieszkania w budynkach, które zostały sprzedane w całości pojedynczym osobom fizycznym. W okresie tym gminy sprzedały ogółem 88 265 mieszkań (w tym 82 989 mieszkań w domach wielorodzinnych, co stanowi 94% ogółu mieszkań sprzedanych), spółdzielnie mieszkaniowe - 297 065 mieszkań (w tym 282 709 mieszkań w domach wielorodzinnych, co stanowi 95% ogółu mieszkań sprzedanych) , Skarb Państwa - 24 385 (w tym 23 202 mieszkań w domach wielorodzinnych, co stanowi 95% ogółu mieszkań sprzedanych), zaś zakłady pracy - 28 969 (w tym 23 202 mieszkań w domach wielorodzinnych, co stanowi 88% ogółu mieszkań sprzedanych), pozostałe podmioty - 7495 mieszkań.

Większość mieszkań zostało sprzedanych w budynkach wielorodzinnych. W gminach mieszkania te stanowiły 94% ogółu sprzedanych mieszkań, spółdzielniach mieszkaniowych i jednostkach Skarbu Państwa - 95%, w zakładach pracy - 88% i w pozostałych podmiotach 97%.

Wykazano, że w 2007 r. w budynkach wspólnot mieszkaniowych własnością osób fizycznych było 1 574,3 tys. lokali mieszkalnych, co stanowi 68,5% ogółu mieszkań w tych budynkach.

Wyodrębniono wspólnoty mieszkaniowe, powstałe na bazie zasobów już istniejących, nowo wybudowanych jak i pozyskanych w celu sprzedaży/wynajmu lokali przez inwestora np. deweloperów.
Udział mieszkań osób fizycznych w tych wspólnotach był zróżnicowany i wynosił w mieszkaniach powstałych na bazie zasobów:

- komunalnych ok. 56,4%,
- zakładów pracy ok. 15,1%,
- Skarbu Państwa ok. 11,9%,
- spółdzielni mieszkaniowych ok. ok. 1,4%,
- nowego inwestora ok. 13,9%,
- zasobów innych ok. 1,3%.

Na koniec 2007 r udział liczby lokatorów zalegających z opłatami (do ogółu lokatorów) w poszczególnych zasobach wynosił:

- gminnych 40,5% - na sumę zaległości ok. 538 mln zł
- spółdzielczych 27,5% na sumę zaległości ok. 744 mln zł
- Skarbu Państwa 40,7% na sumę zaległości ok. 54 mln zł
- zakładów pracy 27,5% na sumę zaległości ok. 60 mln zł.
- w zasobach osób fizycznych w budynkach wspólnot mieszkaniowych - 12,6% na sumę zaległości ok. 255 mln zł,
- pozostałych podmiotów 23,5% na sumę zaległości ok. 19 mln zł.

Na 17 tys. toczących się w sądzie postępowań eksmisyjnych w 2007 r., ok. 62% dotyczyło lokatorów zajmujących mieszkania gminne, ok. 23% - mieszkania spółdzielni mieszkaniowych, ok. 6% - zakładów pracy, ok. 6% - osób fizycznych w budynkach wspólnotowych, ok. 2% - Skarbu Państwa. W średnio ok. 90% (we wszystkich formach własności) postępowania te spowodowane były zaległościami w opłatach za mieszkanie (od 97,0% - w mieszkaniach Skarbu Państwa, do 87,3% - w mieszkaniach gminnych..

Wykonano eksmisje z 4,7 tys. lokali mieszkalnych, z czego najwięcej - bo 46% dotyczyło zasobów gminnych, a ok. 41% spółdzielczych.

Sukcesywnie prowadzono remonty kapitalne budynków. Na 3 tys. mieszkań, w których remont ten był bezpośrednio wykonywany, największy udział dotyczył zasobów wspólnot mieszkaniowych (52,3%), gminnych (18,3%), zakładów pracy (12,7%) i spółdzielni mieszkaniowych (12,3%).

Oprócz remontów kapitalnych przeprowadzono roboty remontowe (nie będące remontem kapitalnym) polegające przede wszystkim na wymianie wszystkich lub niektórych instalacji, remoncie dachu i wymianie stolarki budowlanej.

Wymianę wszystkich bądź niektórych instalacji przeprowadzono w 304,1 tys. mieszkań, co stanowiło 65,4% ogółu mieszkań w budynkach wyremontowanych, remont dachu w 108,3 tys. mieszkań (co stanowiło 23,7%) a wymianę stolarki budowlanej w 551,5 tys. mieszkań (43,6%).

W 2007 r. 35,2 tys. mieszkań zostało poddanych remontom związanym z podwyższeniem ich standardu, co kształtowało się następująco:

- w zasobach mieszkaniowych należących do wspólnot mieszkaniowych 54,3%
- w zasobach mieszkaniowych należących do spółdzielni mieszkaniowych 27,8%
- w zasobach mieszkaniowych należących do gminnych 13,8%
- w zasobach mieszkaniowych należących do zakładów pracy 3,4%
- w zasobach mieszkaniowych należących do Skarbu Państwa 0,4%
- w zasobach pozostałych podmiotów 0,3%

Remonty zostały dokonane w zakresie doprowadzenia nowych - jeszcze nie istniejących instalacji techniczno-sanitarnych. Do sieci wodociągowej podłączono bezpośrednio 8,1 tys. mieszkań, kanalizacyjnej - 9,7 tys., gazowej - 6,5 tys., w 12,2 tys. mieszkań zainstalowano centralne ogrzewanie, a w 13,8 tys. doprowadzono ciepłą wodę. Najwięcej prac modernizacyjnych przeprowadzono w mieszkaniach w budynkach stanowiących własność wspólnot mieszkaniowych (48,1%) oraz mieszkań spółdzielczych (31,7%).

Dodatek mieszkaniowy jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez gminę, mającym na celu dofinansowanie do wydatków mieszkaniowych ponoszonych w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego. Pomoc ta przysługuje rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej w przypadkach określonych przepisami.

W roku 2007 wypłacono ponad 7,1 mln dodatków mieszkaniowych, co stanowi w porównaniu do 2006 r. spadek o ok. 16%. Łączna kwota wypłat wyniosła ok. 1 mld zł, tj. ok. 10% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Przeciętna wysokość dodatku na 1 mieszkanie kształtowała się na poziomie 147,2 zł i w stosunku do poprzedniego roku była wyższa o 9,3 zł.

Najwięcej wypłaconych dodatków odnotowano dla użytkowników lokali gminnych (37,6% wszystkich dodatków) i spółdzielczych (36,2%), najmniej zaś w towarzystwach budownictwa społecznego (1,5%).

W 2007 r. gminy przekazały inwestorom ok. 1 684 ha gruntów, w ok. 88% z przeznaczeniem pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne. Najmniej gruntów przeznaczono pod budownictwo komunalne (1,3%), TBS - (1,7%) i spółdzielcze (2,9%).