Kiedy następuje sprzedaż gruntu niezabudowanego?
Co do zasady sprzedaż niezabudowanego gruntu, innego niż budowlany, podlega zwolnieniu z VAT. Przykładowo więc w przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego oraz braku przeznaczenia go w decyzji o warunkach zabudowy lub nieprzeznaczenia terenów pod zabudowę, zastosować należy zwolnienie z podatku VAT. Jest to zwolnienie obligatoryjne i nabywca takiego gruntu będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 proc. wartości rynkowej nieruchomości.
Sprzedaż gruntu budowlanego lub zabudowanego będzie co do zasady objęta stawką 23 proc. Jednak prawdziwym wyzwaniem staje się dla podatników ustalenie sposobu opodatkowania dostawy gruntów, na których znajdują się obiekty budowlane lub budynki (nawet do rozbiórki). Wiele wątpliwości w tym zakresie znajduje odzwierciedlenie we wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnych skierowanych do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Pojęcie "tereny niezabudowane" nie zostało zdefiniowane ani w polskiej ustawie, ani też w unijnych regulacjach. Jednak należy stwierdzić, że brak jakiegokolwiek zabudowania na działce jest kategorią obiektywną ze sfery faktów, a nie prawa. Innymi słowy, jeżeli na działce nie ma żadnych zabudowań, to należy ją traktować jako niezabudowaną i w konsekwencji możliwe będzie zastosowanie zwolnienia.
Czasem jednak rodzaj zabudowania może budzić wątpliwości w kontekście oceny, czy mamy do czynienia z gruntem zabudowanym, czy nie. Przykładowo WSA w Białymstoku w wyroku z 18 kwietnia 2018 r. (sygn. I SA/Bk 77/18) stwierdził, że działki, na których znajduje się tylko i wyłącznie ogrodzenie stanowiące urządzenie budowlane (a nie budowlę), są niezabudowane w rozumieniu ustawy o VAT. W innym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że sprzedaż działek w trybie art. 209a u.g.n., na których znajdują się fragmenty budynków (np. schody, ganki) wybudowane przez nabywcę tych działek (nakłady na cudzym gruncie), podlega zwolnieniu z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT (wyrok z 4 marca 2015 r., sygn. I FSK 740/14).
Dodatkowo sądy administracyjne wskazują, że istotny jest cel, dla którego sprzedawane są nieruchomości. W wyroku z 13 grudnia 2017 r. (sygn. I FSK 17/16) NSA uznał, że dostawa gruntu zabudowanego werandą przez użytkownika wieczystego nieruchomości sąsiedniej może korzystać ze zwolnienia, jeżeli celem transakcji sprzedaży działki, na której posadowiona jest część werandy wybudowanej przez użytkowników wieczystych nieruchomości sąsiedniej, jest dostawa gruntu niezabudowanego.
W tym miejscu warto wspomnieć, że za teren budowlany uznaje się grunt przeznaczony pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku rozbiórki istniejącego budynku.
Na tę problematykę zwrócił uwagę także Rzecznik Generalny w opinii w sprawie C-71/18, Skatteministeriet v KPC Herning, w której uznał, że dostawa terenu, na którym znajduje się budynek, stanowi sprzedaż terenu budowlanego podlegającą podatkowi od wartości dodanej, jeżeli zamiarem stron jest rozbiórka tego budynku w celu umożliwienia wzniesienia nowego. Pomimo że jest to tylko opinia Rzecznika Generalnego, może stanowić wskazówkę dla lokalnych organów, jak interpretować grunty niezabudowane w sytuacji, gdy zostało wydane pozwolenie na budowę lub z dokumentacji wynika, że na działce może powstać budynek.
Biorąc pod uwagę dynamikę realiów gospodarczych, przedsiębiorcy często rozważają sprzedaż gruntu jeszcze w trakcie rozbiórki budynku/budowli. Można spotkać się z podejściem organów, że dostawa działki, na której budynki będą w trakcie rozbiórki, jak i wówczas gdy te budynki ulegną już rozbiórce, stanowić będzie dostawę terenów niezabudowanych, chyba że z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynika, że teren ten jest przeznaczony pod zabudowę albo wydano w odniesieniu do niego decyzję o warunkach zabudowy (interpretacja indywidualna z 23 lutego 2018 r., 0114-KDIP4.4012.44.2018.2.AS). Stanowisko to odwołuje się do celu dokonywanej rozbiórki. Potwierdza ono zarazem, że jeżeli celem jest sprzedaż gruntu niezabudowanego innego niż grunt budowlany, to należy zastosować zwolnienie.
Idąc dalej, warto zastanowić się co w sytuacji, jeżeli posiadane jest jedynie pozwolenie na rozbiórkę, a żadne czynności nie zostały dokonane. Z pomocą przychodzi tu niedawny wyrok NSA z 28 marca 2019 r. (sygn. akt II FSK 820/17), w którym NSA stwierdził, że posiadanie przez sprzedawcę pozwolenia na rozbiórkę posadowionych na gruncie budynków nie może zmieniać statusu gruntu na niezabudowany. Za grunt niezabudowany można uznać dopiero działkę, na której w dniu sprzedaży trwają prace rozbiórkowe znajdujących się na niej naniesień. W konsekwencji przedmiotowa transakcja nie może zostać uznana za zwolnioną z opodatkowania VAT.
Sprzedaż gruntu, zwłaszcza z zabudowaniami, powinna być każdorazowo analizowana na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług. W różnych sytuacjach zastosowanie znaleźć mogą odmienne podejścia, co może prowadzić do negatywnych skutków podatkowych. W konsekwencji w wyjątkowo skomplikowanych przypadkach warto wystąpić o interpretację indywidualną.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
