Odszkodowanie za lotnisko?
Uzyskanie odszkodowania za lotnisko to niekończąca się historia. Sąsiedzi takich obiektów od lat walczą o swoje prawa. Sądy natomiast wydają sprzeczne ze sobą rozstrzygnięcia. Czy hałas samolotów zostanie kiedyś zrekompensowany?
- Jedna z takich spraw rozgrywała się do niedawna przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - opowiada Robert Tomaszewski, prezes zarządu Saveinvest Sp. z o.o. Pod koniec września sąd wydał wyrok, w którym stwierdził, że uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego, dotycząca utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotniska w podkatowickich Pyrzowicach jest ważna. W konsekwencji właściciele okolicznych nieruchomości muszą się do niej zastosować. Taka uchwała nakłada na nich natomiast wiele ograniczeń. Żaden nowy dom nie powstanie już na wyznaczonym obszarze. Z kolei stare domy nie będą mogły zostać rozbudowane. Sytuacja jest tym gorsza, że właściciele sąsiednich nieruchomości nie mają nawet szans na godziwe odszkodowanie. Dlaczego tak jest?
Dawno temu obszar obejmujący lotnisko w Pyrzowicach ustanowiono ograniczonym obszarem użytkowania. Rozstrzygnięcie to zostało jednak szeroko oprotestowane, by finalnie zostać unieważnionym przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Stwierdzono wówczas, że dopuszczono się licznych uchybień i taka decyzja nie mogła ostać się w obrocie prawnym. - opowiada Robert Tomaszewski. Kilka lat później podjęto jednak ponowną próbę ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Tym razem sąd stanął przed nowym problemem. Poza oczywistymi kwestiami, jakie należy wziąć pod uwagę przy ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania, trzeba było stwierdzić, czy analizowany obszar jest nowoutworzony czy też stanowi kontynuację poprzedniego. Ewentualne odszkodowanie przysługuje bowiem wyłącznie w ciągu dwóch lat od daty utworzenia takiego obszaru. Zgodnie z art. 129 ust. 4 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, z roszczeniem odszkodowawczym można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Jeżeli zatem uznać obszar za kontynuację, właściciele sąsiednich nieruchomości mogą nawet nie zobaczyć odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości, w związku z sąsiedztwem lotniska.
Sprawa nie jest jednak jasna. Zarówno w sądach administracyjnych, jak i cywilnych, istnieją dość znaczące rozbieżności orzecznicze. Sądy cywilne twierdzą przeważnie, że omawiany obszar stanowi kontynuację wcześniej ustanowionej strefy. W związku z tym uznają, że odszkodowanie nie przysługuje, z uwagi na upływ dwóch lat. Takie stanowisko prezentuje między innymi Sąd Najwyższy w jednej ze swoich uchwał. Z kolei sądy administracyjne mają nieco odmienne zdanie. Pechem dla właścicieli nieruchomości jest natomiast to, że to właśnie sądy cywilne orzekają o należnym stronie odszkodowaniu.
Czy zatem liczne, wszczęte postępowania kiedyś zakończą się zasądzeniem odszkodowań na rzecz właścicieli nieruchomości sąsiadujących z lotniskiem? Tego nie wiadomo. W ocenie prawników i przedstawicieli doktryny prawa, wszystko zależy od tego co zrobią teraz sądy cywilne. Mają do rozpatrzenia wiele pozwów, złożonych w okresie od 2014 r. do 2016 r. Iskierka nadziei dla właścicieli nieruchomości pojawiła się za sprawą wyroku Trybunału Konstytucyjnego z marca 2018 r. Trybunał uznał, że art. 129 ust. 4 Prawa ochrony środowiska, ustanawiający dwuletni termin na zgłoszenie roszczeń, jest niekonstytucyjny. Na razie czekamy zatem na nową regulację. Trwają na ten temat ożywione dyskusje. Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest jednak wydłużenie okresu ubiegania się o odszkodowanie do 3 lat oraz przedłużenie możliwości zgłaszania, już teraz przedawnionych, roszczeń. - przewiduje Robert Tomaszewski.
