Remont w zabytkowej kamienicy a rola konserwatora – co musisz wiedzieć?

Ogólnym mianem konserwatora zabytków nazywamy osobę, która zajmuje się renowacją, ochroną, rekonstrukcją czy konserwacją zabytków. Obiektem jego zainteresowań są nie tylko wybudowane w dawnych czasach budynki, pałace czy pomniki, ale również przedmioty znalezione w wykopaliskach przez archeologów. Jest to nazwa nadana zwyczajowo. Przykładowo w muzeum pracuje główny konserwator, który nadzoruje pracę całego zespołu konserwatorskiego.

Istnieje natomiast stanowisko konserwatora zabytków także w administracji publicznej. Oficjalnie tą funkcję pełni wojewódzki konserwator zabytków, który nadzoruje pracami urzędu ochrony zabytków. Każde województwo posiada swój oddział, którego główną rolą jest ochrona przedmiotów czy budowli wchodzących w rejestr zabytków.

Wojewódzki urząd ochrony zabytków znajduje się zwykle w mieście wojewódzkim. Należy się do niego zgłaszać w przypadku spraw związanych z zabytkami znajdującymi się w rejestrze zabytków. Jeśli budynek lub pomnik nie widnieje w nim, to swoje kroki należy skierować do właściwego organu gminnej administracji architektoniczno-budowlanej. Sprawdź także ten artykuł na temat remontu zabytkowej nieruchomości.

Rejestr zabytków to pewna ochrona dla nich, którą prowadzi dla każdego województwa w Polsce wojewódzki konserwator zabytków. Nieruchomość, lub grunt, na którym ona stoi może zostać do rejestru wpisana na wniosek jej właściciela.

Obecność w rejestrze zabytków wiąże się z licznymi przywilejami, ale także i obowiązkami leżącymi po stronie właściciela. Powinien on dbać o zabytek, aby utrzymać jego piękno i wartość. Każda praca związana z remontem, przebudową czy renowacją powinna być zgłoszona oraz prowadzona pod nadzorem służb konserwatorskich czy konserwatora budowlanego.

Jedną z najważniejszym spraw, którzy właściciele zabytków kierują do instytucji, jaką jest urząd ochrony zabytków jest wniosek o pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru. Sprawę można załatwić w biurze konserwatora osobiście lub listownie. Dopiero kiedy zostanie wydana pozytywna opinia i wniosek zostanie zaakceptowany możliwe jest rozpoczęcie prac remontowych, podczas których może brać udział konserwator budowlany.

Po uzyskaniu pozwolenia na prace budowlane przy zabytku z rejestru zabytków, wnioskodawca posiada również pewna obowiązki:

1. Powinien poinformować wojewódzkiego konserwatora zabytków o terminie rozpoczęcia oraz zakończenia prac.
2. Podejmując się czynności wynikających z pozwolenia, należy poinformować o tym biuro konserwatora zabytków przynajmniej 3 dni przed ich rozpoczęciem.
3. Inwestor powinien zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków o wszelkich nowych okolicznościach i zagrożeniach powstałych na placu budowy.
4. Powinien odbywać się systematyczny odbiór częściowy i końcowy prac budowlanych.
5. Wnioskodawca ma za zadanie dokonywać wszelkich starań, aby zapobiegać uszkodzeniu lub zniszczeniu zabytku.

Podobny wniosek należy złożyć przed planowanymi robotami budowlanymi w bliskim otoczeniu zabytków. Różnicą jest jednak ilość dodatkowych obowiązków nakładana na inwestora. Z racji prac nie bezpośrednio przy zabytku te wymagania są mniejsze.

Zabytki oraz obszary, które nie są wpisane do rejestru zabytków zawarte są w gminnej ewidencji zabytków. Dlatego pozwolenie na wszelkie prace budowlane wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej.

Nie zawsze właścicielom zabytków chodzi o pracę remontowe czy budowlane. Inną możliwością zmian, na które potrzebne jest pozwolenie od wojewódzkiego konserwatora zabytków jest rozbiórka obiektu wpisanego do rejestru zabytków. Jest to dość poważna inwestycja, dlatego podlega specjalnym zasadom. Wniosek o pozwolenie na rozbiórkę, to jedna ze spraw, którą inwestor musi załatwić. Drugą równie ważną jest uzyskanie decyzji od Generalnego (Głównego) Konserwatora Zabytków. W jego gestii znajduje się bowiem skreślenie obiektu z rejestru zabytków. Główny konserwator, którego opinia jest prawomocna, działa w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W przypadku wniosku o pozwolenie na rozbiórkę zabytku nie wpisanego do rejestru zabytków postępowanie jest takie samo, jak w przypadku prac budowlanych, czyli wniosek kieruje się do gminy.

Wniosek o pozwolenie na prace budowlane przy zabytku, jak i w jego otoczeniu jest konieczny. Postępowanie wbrew prawu wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Wojewódzki konserwator zabytków w takich przypadku ma obowiązek wstrzymać prace do czasu dostarczenia odpowiednich dokumentów.
Jeśli nie zostanie dostarczona pozytywna opinia o możliwości rozpoczęcia prac, to wojewódzki konserwator zabytków nakazuje przywrócić poprzedni stan zabytku lub uporządkować teren. Jeśli jednak prace budowlane zostały już całkowicie wykonane to konserwator zabytków może nakazać jeszcze dodatkowo doprowadzić zabytek do najlepszego stanu we wskazany przez siebie sposób.

Wydanie pozwolenia na prace budowlane przy zabytku nie jest trudne. Dlatego czasem nie warto wybierać drogi na skróty, ponieważ można na tym więcej stracić niż zyskać. Prace związane z przywracaniem zabytku do stanu pierwotnego może wiązać się z większymi kosztami niż jego przebudowa.

Właściciel nieruchomości będącej zabytkiem wpisanym do rejestru zabytków lub gruntu, na którym on się znajduje, może wnioskować o wydanie zaleceń konserwatorskich. Wojewódzki urząd ochrony zabytków może przedstawić opinię na temat korzystania z zabytku. Biuro wojewódzkiego konserwatora zabytków opisuje w formie instrukcji, jak należy zabezpieczyć zabytek i przeprowadzić prace konserwatorskie. Zalecenia dotyczą także zmian, jakie można przy zabytku wprowadzić. Właściciel zabytku nie ma obowiązku występować o takie zalecenia konserwatorskie. Jest to jednak mile widziane i pomocne jako wstępny krok przed wniosek o pozwolenie na budowę.

Inną sprawą, którą inwestor może załatwić w urzędzie ochrony zabytków jest wniosek o pozwolenie na użytkowanie. Po zakończonych pracach budowlanych lub jeśli była przeprowadzana tylko konserwacja zabytków, należy zgłosić się do wojewódzkiego konserwatora zabytków, aby wydał zgoda na korzystanie z zabytku. Jeśli jego opinia będzie pozytywna, to nic nie stoi na przeszkodzie. Pozwolenie na użytkowanie wymagane jest w przypadku pewnych kategorii budynku. Informacja czy taka decyzja jest potrzebna powinna widnieć na pozwoleniu na budowę.