Impreza z "gratisem", czyli opodatkowanie pracowniczej integracji
Grudzień tradycyjnie jest czasem firmowej integracji. Pracodawcy, zarówno duzi jak i mali, w okresie tym organizują spotkania pracownicze, zazwyczaj w ramach podsumowań i rozrachunków związanych z mijającym rokiem.
Na świątecznym, sielskim wizerunku tych imprez pojawia się jednak rysa, która może spowodować, że pracodawcy nie zawsze osiągną zamierzone cele. Organy podatkowe nakazują bowiem ustalać pracownikom przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w związku z uczestnictwem w takich spotkaniach.
Organizator i opłata zryczałtowana
Pracodawcy występujący z wnioskami o interpretacje argumentują, że u pracowników przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń związanych z uczestnictwem w imprezie integracyjnej powstaje wyłącznie wówczas, gdy:
- istnieje możliwość zindywidualizowania świadczenia i jego wartości pieniężnej oraz przyporządkowania go do konkretnej osoby,
- można ustalić według kryteriów obiektywnych, że określony podatnik rzeczywiście otrzymał przysporzenie majątkowe w postaci nieodpłatnego świadczenia.
Pracodawcy zazwyczaj organizację takiej imprezy powierzają podmiotom zewnętrznym. Opłata za jej zorganizowanie jest przeważnie zryczałtowana, gdyż rachunek bądź faktura dokumentująca jej wartość określa łączną odpłatność za usługę. Według pracodawców nie uwzględnia ona ilości osób faktycznie biorących w niej udział. To ich zdaniem uniemożliwia ustalenie faktycznej wartości świadczenia przypadającego na konkretną osobę. Nie można bowiem określić, ile kto zjadł czy wypił, oraz z ilu atrakcji skorzystał. W ich opinii dzielenie poniesionych kosztów, przez liczbę uczestników i przyjęcie takiej kwoty za przychód pracownika nie znajduje uzasadnienia z uwagi na to, iż zgodnie z doktryną prawa podatkowego, przychód powstaje tylko w wartości rzeczywistej i nie można opodatkować "przychodu statystycznego" w wartości uśrednionej.
Fiskus: przychód z działania arytmetycznego
Organy podatkowe twierdzą, że w przypadku organizowania przez pracodawcę spotkań integracyjnych o powstaniu przychodu po stronie pracownika przesądza fakt jego uczestnictwa w takiej imprezie. Samo otrzymanie przez te osoby informacji o możliwości uczestnictwa w spotkaniu poprzez wysłanie e-maila czy też wywieszenie informacji o spotkaniu na tablicy ogłoszeń albo wręczenie pracownikom zaproszeń nie generuje jeszcze przychodu podatkowego.
Za nietrafiony uważają jednak wytaczany przez pracodawców argument o niemożliwości przypisania przychodu dla poszczególnych pracowników z powodu zryczałtowanej opłaty. W opinii fiskusa trudno bowiem uznać, że pracodawca organizujący imprezę integracyjną nie kalkuluje kosztu jednostkowego.
Jednocześnie organy twierdzą, że dla ustalenia wartości nieodpłatnego świadczenia przypadającej na pojedynczego pracownika nieistotne jest ile on skonsumuje, czy i z jakich atrakcji skorzysta. Koszty zakupu poszczególnych postawionych do dyspozycji świadczeń ponoszone będą bowiem niezależnie od tego, czy uprawnione osoby skorzystają z nich w pełnym zakresie, czy też nie. Istotnym dla celów podatkowych jest według fiskusa jedynie to, że osoby te wzięły udział w spotkaniu integracyjnym, gdyż to właśnie uczestnictwo posiada konkretny wymiar finansowy.
Co istotne, organy podatkowe podkreślają, że ewentualne trudności z indywidualizacją świadczeń mają charakter drugorzędny. Problemy techniczne, z jakimi w omawianym zakresie boryka się pracodawca, nie mogą bowiem przekładać się na niemożność określenia kwoty świadczenia przypadającej na danego pracownika. W efekcie fiskus uważa, że ustalenie przychodu u poszczególnych uczestników imprezy jest proste, nawet wówczas, gdy zapłata nastąpi w sposób zryczałtowany i nie będzie określała jednostkowej ceny tego świadczenia. Powinno to nastąpić poprzez podzielenie wartości zryczałtowanej opłaty przez liczbę pracowników (wszystkich - w sytuacji, gdy impreza jest organizowana dla wszystkich, lub zdeklarowanych - gdy zbierano deklaracje uczestnictwa i sporządzano listy osób chętnych), a następnie przypisanie tak ustalonej wartości świadczenia poszczególnym uczestnikom imprezy.
Przedstawione stanowisko potwierdzają m.in. interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej: w Katowicach z dnia 30.04.2012. r, nr IBPBII/1/415-118/12/BD, w Bydgoszczy z dnia 11.07.2012 r., nr ITPB2/415-375/12/MM, w Łodzi z dnia 17.07.2012 r., nr IPTPB1/415-254/12-4/ASZ oraz w Warszawie z dnia 27.09.2012 r., nr IPPB2/415-664/12-2/AK.
Orzecznictwo na rozdrożu
W odniesieniu do udziału pracowników w imprezach integracyjnych, w zdecydowanej większości wyroków sądy administracyjne twierdzą, że uczestnictwo w nich może po stronie pracownika generować przychód jedynie wówczas, gdy w konkretnym, mierzalnym zakresie daje się go przypisać określonemu pracownikowi. Jednocześnie zwracają uwagę na to, że ustawodawca zastrzegł, iż wartość pieniężną nieodpłatnych świadczeń w postaci zakupionych usług ustala się według cen zakupu. Stąd dla powstania przychodu z tego tytułu niezbędna jest możliwość przypisania danemu pracownikowi konkretnego, a nie statystycznego przychodu. W tej części orzeczeń sądy podkreślają, że nie można ustalać przedmiotowego przychodu w drodze arytmetycznego działania polegającego na podzieleniu kosztów imprezy integracyjnej przez liczbę pracowników biorących w niej udział, gdyż takiej metody nie dopuszczają przepisy ustawy o pdof. Ponadto wskazują, że otrzymanie nieodpłatnego świadczenia musi dotyczyć konkretnego pracownika, gdyż podatnikiem jest osoba fizyczna, a nie grupa osób. Takie stanowisko zaprezentował m.in. NSA w wyroku z dnia 11.01.2011 r., sygn. akt II FSK 1531/09, oraz WSA: w Krakowie w wyroku z dnia 19.09.2011 r., sygn. akt I SA/Kr 1113/11, we Wrocławiu w wyroku z dnia 15.11.2011 r., sygn. akt I SA/Wr 1339/11, w Łodzi z dnia 2.03.2012 r., sygn. akt I SA/Łd 41/12 oraz w Gdańsku z dnia 15.05.2012 r., sygn. akt I SA/Gd 293/12.
Marzenie skarbówki: Opodatkować wszystko to co się da
Nie można jednak ignorować faktu, że pojawiły się również orzeczenia zgodne ze stanowiskiem prezentowanym przez fiskusa. Należy tu wymienić dwa wyroki NSA: z dnia 2.12.2011 r., sygn. akt II FSK 1017/10 oraz z dnia 17.01.2012 r., sygn. akt II FSK 2740/11, a także wyrok WSA w Krakowie z dnia 10.01.2012 r., sygn. akt I SA/Kr 1512/11.
Trzeba pamiętać, że wyroki są wiążące jedynie w konkretnych sprawach i nie stanowią ogólnie obowiązującej wykładni prawa. Uzasadnienia tych sprzyjających podatnikom można wykorzystać w ewentualnym sporze z organem podatkowym. Jeśli zawarte w nich argumenty nie przekonają fiskusa, wówczas swoich racji można dochodzić w sądzie.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 99 (931) z dnia 2012-12-10