Kolejne zmiany w przepisach o VAT od 2021 roku

Jak wynika z obecnego brzmienia art. 7 ust. 8 ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.), w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Przepis ten ma być uchylony.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu zmian do ustawy o VAT przepis ten nie ma odpowiedniej podstawy w przepisach dyrektywy 2006/112/WE, stanowiąc nadregulację względem przepisów prawa unijnego. Rozwiązania wynikające z uchylanego przepisu możliwe są do zinterpretowania w oparciu o generalną zasadę dotyczącą opodatkowania dostawy towarów, uregulowaną w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji, uchylenie przepisu ma charakter porządkujący.

Kwalifikowanie poszczególnych transakcji dokonanych przez podatnika, w tym również w transakcji łańcuchowej, powinno następować na podstawie ogólnych zasad dotyczących kwalifikacji czynności jako dostawy towarów. Do opodatkowania transakcji łańcuchowych odnosi się art. 22 ustawy o VAT, regulujący kwestie ustalania miejsca dostawy towarów. Jest to przepis samodzielny, niewymagający "wsparcia" w postaci uchylanego art. 7 ust. 8 w ustawie o VAT.

Z art. 42b ust. 3 ustawy o VAT wynika, że podatnik, występując z wnioskiem do Dyrektora KIS o wydanie Wiążącej informacji stawkowej, we wniosku tym składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oświadczenie następującej treści: "Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że w dniu złożenia wniosku, w zakresie przedmiotowym wniosku, nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa ani kontrola celno-skarbowa oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego". Treść oświadczenia zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W razie złożenia fałszywego oświadczenia przepisu art. 42c ust. 1 nie stosuje się w związku z wydaniem tej WIS.

Proponowana zmiana dotycząca WIS ma polegać na dodaniu w art. 42b ust. 3a i 3b, zgodnie z którymi w przypadku zaistnienia okoliczności wymienionych w art. 42b ust. 3, tj. gdy zakres przedmiotowy wniosku pokrywa się z przedmiotem toczącego się postępowania lub sprawa została rozstrzygnięta w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego, WIS nie będzie wydawana, co zostanie stwierdzone w stosownym postanowieniu organu wydającego WIS. Na to postanowienie będzie służyć zażalenie. Na mocy przepisu przejściowego planuje się wprowadzić zapis, że powyższa regulacja będzie miała zastosowanie również do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji. Proponuje się także dodanie art. 42ca, zgodnie z którym podatnik zostanie pozbawiony ochrony wynikającej z posiadanej WIS, wyłącznie w sytuacji, gdy z decyzji wydanej przez organ podatkowy będzie wynikało, że przedmiot WIS jest elementem transakcji, która została uznana za nadużycie prawa.

Ponadto aktualne regulacje w zakresie WIS nie określają terminu jej ważności. Wydane WIS mogą wygasnąć z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów dotyczących VAT lub zostać uchylone bądź zmienione w określonych przypadkach, np. w związku ze zmianami przepisów dotyczących Nomenklatury scalonej (CN) lub ich interpretacji czy też w sytuacji stwierdzenia ich nieprawidłowości - art. 42h ustawy o VAT.

W związku z tym planuje się dodać do ustawy o VAT art. 42ha ustawy o VAT, zgodnie z którym WIS będzie ważna przez okres 3 lat od dnia jej wydania. Zaproponowano także przepis przejściowy, że WIS wydane przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji, jak również decyzje o zmianie WIS wydane na podstawie art. 42h ust. 2 albo ust. 3 ustawy o VAT, pozostają ważne przez okres 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

Z uwagi na pojawiające się wątpliwości w zakresie publikacji, w sytuacjach określonych w art. 96b ustawy o VAT, w wykazie numeru PESEL (dotyczy podatników wykreślonych z rejestru i którym odmówiono zarejestrowania) pod kątem zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych, w celu uniknięcia tych wątpliwości proponuje się rezygnację z zamieszczania numerów PESEL w Wykazie podatników VAT. W przypadku natomiast osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu, prokurentów oraz wspólników, pomimo że numery PESEL w przypadku tych podmiotów pochodzą z Krajowego Rejestru Sądowego dane te jako nadmiarowe również nie będą zamieszczane i publikowane w Wykazie.

MPP Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji, wskazało, z uwagi na pojawiające się opinie części ekspertów, że obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności dotyczy wyłącznie faktur, których wartość brutto wynosi dokładnie 15.000 zł, postanowiło doprecyzować, że chodzi wprost o faktury, w których wartość brutto przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość (w przypadkach gdy kwoty na fakturze wyrażane są w walucie obcej).

Dodatkowo wskazano zasady, jakie będą stosowane w celu ustalenia czy wartość brutto faktury przekracza limit 15.000 zł, gdy wskazane na fakturach kwoty wyrażone są w walucie obcej, czyli wskazanie zasad przeliczania tych kwot. W takim przypadku będą stosowane zasady analogiczne jak w przypadku przeliczania kwot dla celów określania podstawy opodatkowania, czyli zasady określone w art. 31a ustawy o VAT.

Dodatkowo proponuje się wprowadzenie zmiany w art. 108a ust. 1d ustawy o VAT polegającej na niestosowaniu MPP również do potrąceń pozakodeksowych.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 83 (1749) z dnia 2020-10-15