Konsekwencje prawne uczestnictwa w nielegalnych grach hazardowych przez internet
W dobie internetu i globalizacji powszechne jest oferowanie przez dostawców gier hazardowych z różnych państw swoich usług praktycznie na całym świecie, umożliwiając dostęp do prowadzonych platform gier użytkownikom internetu w większości krajów świata. W związku z tym istotne pozostają m.in. kwestie, jak polski system prawny reguluje rynek hazardu, w tym monopol państwa w tym zakresie, a także dopuszczalności i legalności uczestniczenia z terytorium Polski w grach hazardowych organizowanych na terytorium innych państw, ale oferowanych wszystkim użytkownikom, w tym obywatelom Polski, za pośrednictwem internetu.
Zgodnie z ustawą o grach hazardowych (dalej "ugh") urządzanie gier hazardowych przez internet, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych, jest objęte monopolem państwa. Przez gry hazardowe rozumieć należy gry losowe, zakłady wzajemne, gry w karty oraz gry na automatach, przy czym poszczególne rodzaje gier również są zdefiniowane w ustawie. Z powyższego jednoznacznie wynika, że na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organizowanie gier hazardowych w internecie, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych, jest objęte monopolem Państwa i w związku z tym zajmować się tym mogą wyłącznie podmioty wykonujące monopol Państwa w tym zakresie. A contrario organizowanie gier hazardowych w internecie, z ww. wyjątkami, przez inne podmioty niż wykonujące monopol Państwa, jest zakazane.
W związku z ustanowieniem monopolu Państwa w zakresie internetowych gier hazardowych zgodnie z art. 29a ust. 2 ugh zakazane jest także uczestniczenie w grach hazardowych urządzanych przez internet przez podmioty nie wykonujące monopolu Państwa w tym zakresie, które urządzają gry hazardowe przez internet bez wymaganego zezwolenia. Uczestnictwo w nielegalnych grach hazardowych stanowi delikt administracyjny, którego sprawca, tj. uczestnik gry hazardowej urządzanej bez koncesji, bez zezwolenia lub bez zgłoszenia, zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 6 ugh w zw. z art. 89 ust. 4 pkt 5 ugh, podlega karze pieniężnej w wysokości 100% uzyskanej wygranej niepomniejszonej o kwoty wpłaconych stawek. Uczestniczenie w nielegalnych grach hazardowych za pośrednictwem internetu w przypadku uzyskania wygranej może więc skutkować orzeczeniem kary pieniężnej w wysokości równej wygranej.
Mając na uwadze aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych (zob. wyrok NSA z dnia 20 września 2019 r., II GSK 812/17; wyrok NSA z dnia 26 lutego 2019 r., II GSK 5584/16; wyrok NSA z dnia 19 czerwca 2018 r., II GSK 2067/16; wyrok NSA z dnia 26 lipca 2018 r., II GSK 5630/16; wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 listopada 2018 r., I SA/Ol 454/18; wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2018 r., II GSK 4185/16; wyrok WSA w Krakowie z dnia 25 stycznia 2018 r., III SA/Kr 1361/17), a także orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego (zob. wyrok TK z dnia 21 października 2015 r., P 32/12), uznać należy, że podstawa odpowiedzialności karnej przewidziana w art. 107 Kodeksu karnego skarbowego (dalej: "kks") i podstawa odpowiedzialności administracyjnej przewidziana w art. 89 ugh są niezależne względem siebie i dlatego dopuszczalne jest wymierzenie, niezależnie od siebie, sankcji karnej i sankcji administracyjnej, a więc można jednocześnie ponosić odpowiedzialność administracyjną oraz karną (karnoskarbową) za to samo naruszenie prawa.
Może przy tym dojść np. do sytuacji stwierdzenia naruszenia prawa i wymierzenia kary w oparciu o ustawę o grach hazardowych, a jednocześnie uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. Jak wskazuje się w orzecznictwie, odpowiedzialność karnoskarbowa oparta jest na zasadzie winy, podczas gdy odpowiedzialność administracyjna oparta jest już na przesłance obiektywnego naruszenia prawa, bez ustalania winy.
Ponadto zwrócić należy uwagę, że sankcja w postaci kary pieniężnej wynikająca z art. 89 ugh nie stanowi sankcji karnej, lecz jest karą administracyjną, która realizuje cel restytucyjny (należności i podatków od korzyści uzyskanych z uczestnictwa w nielegalnych grach hazardowych) i prewencyjny, natomiast kara grzywny orzekana na podstawie art. 107 kks realizować ma cel represyjny. Mając na uwadze powyższe, podkreślić należy, że uczestniczenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zagranicznej grze hazardowej stanowi, zgodnie z art. 107 § 2 kks, przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 120 stawek dziennych.
Przez zagraniczną grę hazardową rozumieć należy grę organizowaną poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jednakże w celu ustalenia, czy mamy do czynienia z grą hazardową w rozumieniu art. 107 § 2 kks, niezbędne jest dokonanie oceny jej rzeczywistego charakteru zgodnie z prawem polskim, a więc przede wszystkim z regulacjami ustawy o grach hazardowych. Jeśli chodzi o dolegliwość finansową kary grzywny, to stawka dzienna grzywny nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. W związku z powyższym w roku 2020 stawka dzienna waha się w granicach od 86,67 zł do 34668 zł, natomiast kara grzywny w przypadku analizowanego przestępstwa może wahać się od 886,70 zł do 4160160 zł. Czyn z art. 107 § 2 kks w razie przyjęcia wypadku mniejszej wagi może być jednakże zakwalifikowany jako wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny w wysokości od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W tym przypadku grzywna minimalna wynosi 260 zł, natomiast grzywna maksymalna 52 tys. zł.
Jako konsekwencję prawnokarną związaną z dopuszczeniem się przestępstwa określonego w art. 107 § 2 kks i tylko w przypadku uzyskania wygranej z nielegalnych gier hazardowych, o których mowa w tym przepisie, wskazać należy także na obligatoryjny przepadek takich wygranych na rzecz Skarbu Państwa. Na marginesie zwrócić należy także uwagę, że w związku z tym, iż dochód w postaci ewentualnej wygranej uzyskiwany jest z nielegalnego źródła, brak jest możliwości zalegalizowania takiego dochodu.
Możliwością złagodzenia grożącej odpowiedzialności karnoskarbowej może być przyjęcie przez sąd, z uwagi na okoliczności wskazane w art. 53 § 8 kks, wypadku mniejszej wagi i w konsekwencji zakwalifikowanie czynu jako wykroczenia skarbowego z art. 107 § 4 kks, co wiąże się z niższym zagrożeniem karą grzywny. Ponadto zwrócić należy uwagę, że czyn z art. 107 § 2 kks i w konsekwencji także z art. 107 § 4 kks można popełnić jedynie umyślnie. To oznacza, iż sprawca musi mieć zamiar jego popełnienia, chociażby ewentualny. Zgodnie natomiast z treścią art. 10 § 4 kks nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego ten, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.
W pewnych okolicznościach stanu faktycznego może więc dojść do uznania, że sprawca działał w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności, co skutkować będzie uniewinnieniem oskarżonego od zarzucanego mu czynu. Nie jest możliwe szczegółowe wskazanie takich okoliczności, a każdy przypadek wymaga odrębnej analizy i oceny pod kątem możliwości wystąpienia usprawiedliwionej nieświadomości karalności czynu. Dla sprawcy analizowanego przestępstwa lub wykroczenia korzystne może być nawet uznanie, że błąd sprawcy opisany w art. 10 § 4 kks jest nieusprawiedliwiony, gdyż w takiej sytuacji sąd orzekający w sprawie może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a jeżeli czyn zabroniony jest wykroczeniem skarbowym, sąd może nawet odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.
Autor: radca prawny Robert Nogacki Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
