Nowe obowiązki organów podatkowych

Uchwalone przez Sejm 26 lipca br. zmiany w Ordynacji podatkowej, Kodeksie karnym skarbowym i prawie celnym mają związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11), w którym orzekł on o niezgodności z konstytucją art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

We wskazanym wyżej wyroku Trybunał orzekł, że brak powiadomienia podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnego lub skarbowego w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, gdy podatnik nie wiedział o wszczęciu takiego postępowania i mógł przyjąć, że zobowiązanie podatkowe się przedawniło, jest naruszeniem konstytucyjnej zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Termin przedawnienia zobowiązań podatkowych wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jedną z przyczyn zawieszenia biegu tego terminu jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

Skutek ten następuje z mocy prawa z chwilą wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia w sprawie, o którym podatnik nie jest informowany. W związku z tym - według obecnie obowiązujących przepisów - nie wie on o zawieszeniu biegu przedawnienia.

Powstaje wówczas stan niepewności co do sytuacji prawnej podatnika, który nie wie, czy jego zobowiązanie podatkowe wygasło. O tym, że toczy się przeciwko niemu postępowanie karne skarbowe, podatnik dowiaduje się dopiero z chwilą wydania postanowienia o przedstawieniu mu zarzutów, co może być bardzo rozciągnięte w czasie. Może też w ogóle się o tym nie dowiedzieć, jeśli postępowanie zakończy się na etapie "w sprawie", co następuje, gdy nie ma uzasadnionego podejrzenia, że przestępstwo popełniła konkretna osoba.

Od dnia wejścia w życie zmian w Ordynacji podatkowej, Kodeksie karnym skarbowym i prawie celnym organy podatkowe i celne będą miały obowiązek zawiadamiania podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia przed upływem tego terminu (zmiany w Ordynacji podatkowej i Prawie celnym). Ponadto, organy prowadzące postępowanie przygotowawcze karne (wykroczeniowe) będą musiały poinformować organy podatkowe (celne) o prowadzonym przez siebie postępowaniu (zmiany w kodeksie karnym skarbowym).

Nowelizacja nie zawiera przepisów przejściowych, co oznacza, że jeżeli w dniu wejścia w życie nowelizacji ustawy upłynęło 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku - to zobowiązanie, mimo wszczęcia postępowania karnego, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, uległo przedawnieniu. Jeżeli zaś nie upłynęło 5 lat, lecz np. 3 lata, to organ podatkowy będzie miał jeszcze 2 lata od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy na poinformowanie podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia.

Senat wniósł poprawkę doprecyzowującą do jednego z przepisów omawianej nowelizacji. Sejm odniesie się do niej po wakacjach sejmowych.