Od otrzymanego odszkodowania za przewlekłość postępowania należy zapłacić podatek
Osoby, które dosięga przewlekłość postępowań w polskich sądach i organach mogą starać się o uzyskanie odszkodowania, wnosząc skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu bez nieuzasadnionej zwłoki. Polacy coraz odważniej korzystają z tej możliwości, co zwróciło uwagę organów podatkowych, według których odszkodowanie otrzymane od Skarbu Państwa jest przychodem i podlega opodatkowaniu.
Według przepisów ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z odrębnych przepisów oraz odszkodowań przyznanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkiem m.in. tych, które zostały otrzymane w związku z prowadzona działalnością gospodarczą lub dotyczących nieuzyskanych korzyści. Natomiast, każde inne odszkodowanie stanowi przychód i podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Pozostałe formy zadośćuczynienia, są kwalifikowane jako przychody uzyskiwane "z innego źródła". Wątpliwości mogą jednak dotyczyć kwalifikacji odszkodowania i zadośćuczynienia przyznanego ze względu na przewlekłość postępowania jako wolnego od podatku dochodowego, czy też jako przychodu "z innego źródła".
Wyjaśniając powyższą kwestie należy w pierwszej kolejności odnieść się do ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym, prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843), która reguluje zasady oraz tryb wnoszenia i rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu. W art. 12 ust.4. tej ustawy wskazano, że sąd, który uwzględnił skargę, przyznaje na żądanie skarżącego od Skarbu Państwa lub komornika - sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20000 zł.
Należy zauważyć, że w przytoczonym wyżej przepisie ustawodawca nie mówi o "zadośćuczynieniu" ani "odszkodowaniu", zastępując je pojęciem: "suma pieniężna". Stąd też wynikają wątpliwości interpretacyjne, czy między nimi można postawić znak równości. Jednak organy podatkowe zgodnie twierdzą, że wypłacona "suma pieniężna" ma być jedynie dolegliwością dla sadu, z drugiej strony ma zapewnić obywatelowi satysfakcje za przewlekłość postępowania. Zaznaczają jednocześnie, że gdyby ustawodawca chciał nadać sumie pieniężnej charakter odszkodowania, to odpowiednio użyłby tych pojęć. Skoro tego nie zrobił "suma pieniężna" wypłacana za przewlekłość postępowania nie ma charakteru odszkodowania, ani zadośćuczynienia. W konsekwencji wydając interpretacje indywidualną w przedmiotowej kwestii stwierdzają, że odszkodowanie otrzymane na podstawie postanowienia Sądu na mocy ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym, prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowi dla podatnika przychód z innych źródeł, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym według zasad ogólnych.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w licznych interpretacjach organów podatkowych i wydaje się, że ostatnia interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 6 września 2012r. (znak IPTPB2/415-489/12-4/KSM), stanowi jedynie potwierdzenie ugruntowanej już linii interpretacyjnej organów podatkowych, zgodnie z którą uzyskana suma pieniężna za przewlekłość postępowania jest opodatkowana podatkiem dochodowym. Na potwierdzenie tego warto przywołać m.in. interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, z dnia 26 kwietnia 2012r. (znak IPTPB2/415-97/12-2/AK), czy też Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 8 września 2011r. (znak IPPB4/415-547/11-7/JS).
Podsumowując nie sposób jednak w przedmiotowej kwestii nie wspomnieć o precedensowym orzeczeniu NSA z 16 grudnia 2011r. (sygn. II FSK 1218/10), w którym uznano, że suma pieniężna przyznana stronie postępowania sadowego za przewlekłość tego postępowania stanowi zadośćuczynienie, które podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przywołanym wyroku potwierdzono, że o charakterze danego świadczenia nie musi jednoznacznie decydować jego nazwa - np. należność umowna nazwana "odszkodowaniem" niekoniecznie musi spełniać jego funkcje, i odwrotnie - niesprecyzowane świadczenie może mieć rzeczywiście charakter odszkodowania lub zadośćuczynienia. Kwota zasądzona w następstwie uwzględniania skargi na przewlekłość postępowania nie jest odszkodowaniem, ale nie można jej odmówić charakteru zadośćuczynienia.
Jarosław Włoch
Aplikant radcowski, konsultant podatkowy w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
