Po jakim czasie przedawniają się zobowiązania podatkowe?
Prawo podatkowe nakłada na podatnika wiele obowiązków. Jednym z najważniejszych jest terminowe regulowanie należności wobec fiskusa. Warto jednak pamiętać, że tego rodzaju zobowiązania nie są wieczne. Wraz z upływem określonego czasu niektóre obowiązki podatkowe nie mogą być egzekwowane przez organ podatkowy w związku z ich przedawnieniem.
Przepisy ordynacji podatkowej jednoznacznie definiują pojęcie przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zasadniczo można wyodrębnić dwa rodzaje powyższej sytuacji. Podatnik może się bowiem spotkać z przedawnieniem zobowiązań podatkowych powstających na mocy decyzji administracyjnej oraz przedawnieniem obejmującym zobowiązania powstające z mocy prawa. Co do zasady, zobowiązanie podatkowe wygasa wraz z upływem określonego czasu. Organ podatkowy nie może wtedy skutecznie domagać się od podatnika jego zapłaty. Należy pamiętać, że w zależności od rodzaju zobowiązania podatkowego podlagającego przedawnieniu przyjmuje się różny czas konieczny do uznania zobowiązania wobec organu podatkowego za nieaktualne. Co do zasady, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Są jednak wyjątki od tej zasady.
Podatnik musi wiedzieć, że zobowiązanie podatkowe nie powstaje w sytuacji, gdy decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie trzech lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Należy jednakże pamiętać, że przedawnienie prawa do wydania decyzji jest możliwe tylko i wyłącznie w stosunku do zobowiązań podatkowych, które nie powstają z mocy prawa. Do ich powstania konieczne jest doręczenie przez organ podatkowy decyzji ustalającej wysokość zobowiązania wobec fiskusa. Przykładami tego typu zobowiązań podatkowych są zobowiązania osób fizycznych z tytułu podatku rolnego, leśnego, podatku od nieruchomości, a także zobowiązania z tytułu podatku od spadku i darowizn. Przykładowo, jeśli decyzja w sprawie podatku od nieruchomości za 2011 r. zostanie dostarczona podatnikowi później niż w 2014 r., nie będzie on miał obowiązku zapłaty podatku z uwagi na okres przedawnienia.
Podatnik powinien pamiętać, że w sytuacji gdy nie złożył w przewidzianym prawem podatkowym terminie deklaracji podatkowej lub też gdy w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania wobec organu podatkowego, zobowiązanie podatkowe może nie powstać. Dzieje się tak, jeżeli w ciągu pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, nie została dostarczona decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego względem fiskusa.
Podobne zasady obowiązują w przypadku nieujawnionych źródeł dochodów. Zobowiązania z tego tytułu nie powstaną, jeśli decyzja ustalająca takie zobowiązanie została dostarczona podatnikowi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin złożenia zeznania rocznego w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok podatkowy, którego decyzja dotyczy.
Warto zauważyć, że niekiedy bieg terminu przedawnienia może zostać zawieszony lub nawet przerwany. Tych dwóch określeń nie można stosować zamiennie, ze względu na istotną różnicę pomiędzy nimi. Zawieszenie terminu przedawnienia oznacza, że zostaje on czasowo wstrzymany, a w momencie wznowienia, czas, który upłynął przed zawieszeniem, można zaliczyć do określonego w przepisach okresu koniecznego do zaistnienia przedawnienia zobowiązania podatkowego. Środek ten może być stosowany kilkukrotnie względem jednego zobowiązania podatkowego, jednak łączny okres zawieszenia terminu przedawnienia nie może przekraczać trzech lat.
Przerwanie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego powoduje natomiast, że dotychczasowy upływ czasu przestaje się liczyć do ustalenia terminu przedawnienia i po przerwie okres przedawnienia naliczany jest na nowo.
Kwestię tę szczegółowo reguluje artykuł 70 ordynacji podatkowej, w którym wymienione zostały sytuacje pozwalające na zawieszenie lub wstrzymanie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego i została wskazana klasyfikacja sugerująca, która z tych form powinna zostać zastosowana. Przykładowo, bieg terminu ulega zawieszeniu w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Natomiast bieg terminu przedawnienia może być przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego lub ogłoszenia upadłości.
Podatnik powinien także pamiętać o pewnym wyjątku, a mianowicie o tym, że przedawnieniu zobowiązania podatkowego nie podlegają zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym. Jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.
Dorota Kępka, księgowa Tax Care
