Pożycz od rodziny i oszczędź na podatku

Rozpoczęcie działalności gospodarczej zazwyczaj kojarzy się z kosztami, rzadziej z przychodami. Samo założenie firmy kosztuje, nie mówiąc już o inwestycjach w majątek trwały i obrotowy. Warto jednak zadać sobie pytanie, czy na pewno wszystko od razu trzeba kupować? Tym bardziej, jeśli działalność w wybranej przez nas branży może okazać się ryzykowna. Dlatego wyjściem z sytuacji może być nieodpłatne korzystanie z majątku innych osób.

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym (art. 710, Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.) użyczenie jest umową, przez którą użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Przedmiotem takiej umowy mogą być maszyny, sprzęt komputerowy, samochód, a nawet nieruchomości.

Umowy takie są popularne tym bardziej, jeśli biznes, który właśnie rozpoczynamy jest pokrewny w stosunku do przedmiotu działalności np. rodzinnej firmy. Naturalną sytuacją jest wtedy wykorzystywanie majątku firmowego rodziców, brata, siostry, itp.

Na podstawie umowy użyczenia przedsiębiorca może za darmo dysponować użyczonym majątkiem w prowadzonej przez siebie działalności. Z drugiej strony takie nieodpłatne korzystanie z cudzego majątku rodzi niewątpliwie korzyść po stronie przedsiębiorcy, a to oznacza przychód z działalności gospodarczej, od którego trzeba zapłacić podatek. Wycena takiego świadczenia następuje w oparciu o ceny rynkowe. Zgodnie z ustawą o PIT (art. 11 ust. 2 i 2a) wartość pieniężną "świadczeń w naturze" określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Przykładowo, jeśli użytkujemy w działalności gospodarczej pożyczony samochód dla określenia przychodu z nieodpłatnych świadczeń, zgodnie z wydawanymi w tym zakresie interpretacjami, znaczenie będzie miała marka samochodu, rok produkcji, stan techniczny, przebieg, wyposażenie. Dysponując takimi informacjami przedsiębiorca powinien sprawdzić, jakie są ceny usług świadczonych przez działające na tym samym terenie firmy zajmujące się wynajmem takich samochodów, które po analizie powyższych kryteriów, odpowiadają samochodowi wykorzystywanemu przez podatnika. Podobnie powinien postąpić przedsiębiorca, w przypadku użyczonego np. magazynu, hali produkcyjnej. Dla celów określenia przychodu do opodatkowania podatnik powinien zorientować się, jak kształtują się ceny najmu na terenie położenia nieruchomości i określić przychód w wysokości równowartości czynszu jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu nieruchomości.

Obowiązek zapłaty podatku zmniejsza atrakcyjność umowy użyczenia. Jest jednak wyjście z takiej sytuacji. Otóż zgodnie z ustawą o PIT ( art. 21 ust 1 pkt 125), zwalnia się od podatku dochodowego wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej po stronie przedsiębiorcy biorącego rzecz w użyczenie. Grupa osób, z jaką można zawrzeć umowę użyczenia bez obowiązku podatkowego, jest całkiem spora. I grupa podatkowa obejmuje: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do II grupy ustawodawca zaliczył natomiast: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Przedsiębiorca użytkujący nieodpłatnie środki trwałe użyczone przez innych może zaliczać do kosztów wydatki poniesione w związku z ich utrzymaniem o ile oczywiście pozostają w związku z osiąganymi przychodami. Dla celów podatkowych i dowodowych warto więc zawrzeć pisemną umowę użyczenia, w której określone będą koszty, jakie powinien pokrywać biorący w używanie. Będą to na przykład, w przypadku samochodu, koszty eksploatacji, konserwacji samochodu, czy też drobnych napraw. Nie zaliczymy jednak do kosztów podatkowych np. podatku od środków transportu, kosztów ubezpieczenia samochodu czy opłat i innych publiczno- i prywatnoprawnych ciężarów związanych zwykle z własnością lub posiadaniem środka transportu. Jednakże w przypadku użyczenia samochodu osobowego trzeba pamiętać o obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu ponieważ to warunkuje możliwość zaliczenia wydatków eksploatacyjnych do kosztów podatkowych.

Joanna Szlęzak-Matusewicz

Kierownik Zespołu Analiz Podatkowych Tax Care