Projektowane zmiany w ustawie o VAT od 1 stycznia 2010 r.

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów ukazał się projekt ustawy z dnia 2 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym. Powyższe zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2010 r.

1. Zmiany związane z wprowadzeniem PKWiU z 2008 r.

Głównym celem tej nowelizacji jest dostosowanie przepisów ustawy o VAT do nomenklatury oraz symboli statystycznych Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług z 2008 r.

Na gruncie podatku VAT, klasyfikacje statystyczne są istotne dla stosowania obniżonych stawek VAT (0%, 3% i 7%) oraz zwolnień od podatku. W aktualnej ustawie o VAT, nadal stosowana jest nieobowiązująca już dla potrzeb statystycznych Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług, wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. nr 42, poz. 264 ze zm.). Natomiast w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości od dnia 1 stycznia 2009 r. obowiązuje już Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (Dz. U. nr 207, poz. 1293).

Klasyfikacja PKWiU z 1997 r. dla celów podatku VAT obowiązywać będzie tylko do 31 grudnia 2009 r., dlatego też konieczna jest nowelizacja ustawy o VAT już od 1 stycznia 2010 r.

Poniżej omawiamy najistotniejsze zmiany związane z dostosowaniem przepisów ustawy o VAT do nomenklatury PKWiU z 2008 r.

• W definicjach ustawowych określono pojęcie "ex", którego użycie oznacza, że zakres wyrobów i usług jest węższy niż określony w danym grupowaniu PKWiU.
  
  

• Uściślono definicję "towaru" bez odwoływania się w tym zakresie do klasyfikacji statystycznych.
  
  

• Przy określaniu zakresu świadczonych usług, zrezygnowano z identyfikowania ich przy pomocy klasyfikacji statystycznych, chyba że przepisy o VAT w tym zakresie powołują symbole statystyczne. Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie przypadków, gdy usługa identyfikowana za pomocą klasyfikacji statystycznych nie jest tożsama przedmiotowo z usługą, o której mowa w dyrektywie 2006/112/WE, z uwzględnieniem orzecznictwa europejskiego.
  
  

• W projekcie zlikwidowano obecny załącznik nr 4 do ustawy, który zawiera wykaz usług zwolnionych od podatku i przeniesiono te regulacje do treści ustawy. Przy określaniu zakresu zwolnień, które dotychczas były ujęte w załączniku nr 4 odstąpiono od ich identyfikacji przy pomocy klasyfikacji statystycznych, określając ich zakres na podstawie prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów. Nowelizacja ta spowoduje pewne zmiany w zakresie zwolnień w porównaniu do zwolnień wynikających z załącznika nr 4. Zmiany te wymieniamy poniżej.

W zakresie usług opieki medycznej, zwolnieniu będą podlegały jedynie te usługi, których celem jest profilaktyka, zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawa zdrowia (świadczone przez uprawnione do tego podmioty). Nie będą natomiast zwolnione od podatku np. usługi badań genetycznych wykonywanych w celu stwierdzenia pokrewieństwa, które zdaniem Ministerstwa Finansów nie służą one szeroko rozumianemu ratowaniu zdrowia.

W zakresie usług edukacyjnych, proponowane jest zwolnienie usług oraz dostawy towarów ściśle z takimi usługami związanej, w zakresie kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyższym, świadczonych przez jednostki objęte systemem oświaty, w rozumieniu przepisów o systemie oświaty oraz w zakresie kształcenia na poziomie wyższym świadczone przez uczelnie. Zakres zwolnienia określony tym przepisem będzie nieco węższy w stosunku do obecnie obowiązującego zwolnienia, np. nie będzie bowiem obejmował szkół nauki jazdy. Bez zmian pozostanie zwolnienie usług kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego, prowadzone w formach przewidzianych w odrębnych przepisach np. aplikacje prawnicze oraz zwolnienie usług prywatnego nauczania świadczonych przez nauczycieli, na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyższym.

W zakresie usług zakwaterowania w bursach, internatach i domach studenckich, planuje się ograniczenie zwolnienia tylko do osób wymienionych w tym przepisie

W zakresie działalności wykonywanej przez organizacje powołane do realizacji celów o charakterze politycznym, związkowym, religijnym, patriotycznym, filozoficznym, filantropijnym lub obywatelskim, zwolnienie ma mieć szerszy zasięg niż obecnie, ponieważ obejmować ma również dostawę towarów.

W zakresie usług związanych ze sportem świadczonych przez kluby sportowe, związki sportowe oraz związki stowarzyszeń i innych osób prawnych, których celem statutowym jest działalność na rzecz rozwoju i upowszechniania sportu zwolnienie obowiązywać ma pod warunkiem, że:

• są one konieczne do organizowania i uprawiania sportu lub organizowania i uczestniczenia w wychowaniu fizycznym,
  
  

• świadczący te usługi nie mają na celu systematycznego dążenia do osiągania zysków, natomiast ewentualne zyski, będą przeznaczać wyłącznie na utrzymanie lub poprawę świadczonych usług,
  
  

• faktycznymi beneficjentami tych usług są osoby uprawiające sport lub uczestniczące w sporcie oraz wychowaniu fizycznym.

Zwolnieniu nie będą podlegać usługi związane z działalnością marketingową oraz reklamowo-promocyjną, wstęp na imprezy sportowe, usługi odpłatnego prowadzenia statków przeznaczonych do uprawiania sportu i rekreacji, usługi odpłatnego zakwaterowania związane ze sportem lub wychowaniem fizycznym, usługi wynajmu sprzętu sportowego i obiektów sportowych za odpłatnością oraz usługi prowadzenia osobiście lub w formie spółki klubów sportowych.

W zakresie usług związanych z kulturą aktualnie obowiązujące zwolnienie ma być rozszerzone o dostawę towarów ściśle związanych z tymi usługami. Warunkiem stosowania zwolnienia jest spełnienie jednego z wymogów określonego przez ustawodawcę, a dotyczącego: osiągania zysków z tej działalności, wysokości pobieranych cen lub sposobu zarządzania działalnością w zakresie kultury.

W zakresie usług ubezpieczeniowych i finansowych proponowane jest wprowadzenie definicji opartych na obiektywnych kryteriach ekonomicznych, określających charakter oraz funkcjonowanie tych usług, niezależnych od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

2. Nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa

Z nowego brzmienia ust. 2 w art. 7 ustawy ma wynikać wprost, iż przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa bez wynagrodzenia, bez względu na to, czy są one realizowane na cele związane czy też niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem podatnika, podlega opodatkowaniu, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

3. Obrót złomem

Proponowana zmiana polega na przesunięciu, w przypadku gdy sprzedawca i nabywca są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, obowiązku podatkowego rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu dostawy złomu ze sprzedawcy na nabywcę. Jednocześnie nabywcy złomu przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku, który z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy byłby u niego podatkiem należnym. Konsekwencją tej zmiany będzie odejście od określania w sposób szczególny obowiązku podatkowego dla dostaw złomu i zastosowania w tym zakresie zasad ogólnych.

4. Częściowe odliczanie podatku VAT

W art. 90 ust. 10 ustawy proponowane są zmiany polegające na:

• odejściu od zakazu odliczania podatku naliczonego jeżeli udział obrotów opodatkowanych w obrotach ogółem nie przekroczył w poprzednim roku 2% oraz
  
  

• uzupełnieniu przepisu zezwalającego na odliczenie podatku naliczonego w całości, jeżeli ww. proporcja przekroczyła 98%, o wprowadzenie maksymalnej kwoty podatku naliczonego (500 zł), która może być odliczona.

5. Obrót z zagranicą

• Proponowane jest objęcie ogólnymi zasadami opodatkowania przewozów okazjonalnych wykonywanych przez podatników niemających siedziby na terytorium kraju, które zastąpią aktualnie obowiązujące zasady "ryczałtowe".
  
  

• Zmiana dotycząca wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (art. 13 ust. 4 pkt 4 ustawy) wynika ze zmian w prawie celnym, zgodnie z którymi wywóz towarów z terytorium Wspólnoty, dla których rozpoczęto procedurę wywozu na terytorium kraju, może być potwierdzany przez ?krajowe? urzędy celne. Proponowana zmiana wykreśla obecnie obowiązujący warunek, aby takie potwierdzenie wywozu było dokonywane przez urząd celny zlokalizowany na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.
  
  

• Zmiana w zakresie poboru odsetek od niezapłaconego podatku z tytułu importu towarów dotyczy w szczególności towarów wprowadzonych nielegalnie na terytorium kraju. Obecnie odsetki pobierane są na zasadach wynikających z przepisów Ordynacji podatkowej, a proponowane jest wprowadzenie analogicznego rozwiązania, jak w przepisach celnych. Prócz odsetek za zwłokę od kwot podatku nieuiszczonych w terminie organ celny pobierać będzie odsetki od niepobranej kwoty podatku w sytuacji, gdy kwota podatku należnego z tytułu importu towarów w prawidłowej wysokości została określona w decyzji. Ponadto proponowane jest uregulowanie kwestii przedawnienia podatku z tytułu importu towarów polegającego na ustaleniu jednego terminu przedawnienia dla wszystkich przypadków w imporcie - 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
  
  

• Proponowane jest rozszerzenie zakresu stosowania stawki 0% podatku od towarów i usług, do dostaw oraz importu środków transportu lotniczego używanych przez przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym, niezależnie od masy samolotu oraz od tego czy dany środek transportu lotniczego wykonuje loty międzynarodowe czy krajowe.
  
  

• W projekcie proponowane jest odejście od konieczności dokumentowania fakturami VAT, czynności podlegających opodatkowaniu poza terytorium kraju, ponieważ w takich przypadkach podatnik powinien co do zasady wystawiać faktury zgodnie z przepisami danego państwa, na którym ma miejsce (zgodnie z regułami dotyczącymi miejsca świadczenia) dostawa towarów lub świadczenie usług.
  
  

• Proponowana jest zmiana w art. 127 ust. 5 ustawy o VAT, dzięki której można będzie dokonywać zwrotu podatku podróżnym nie tylko w gotówce lecz również na rachunek bankowy.

6. Propozycje zmian dotyczące przedstawiciela podatkowego

Nowelizacja ustawy ma umożliwić agencji celnej pełnienie funkcji przedstawiciela podatkowego również w sytuacji, gdy agencja celna nie będzie uprawniona do zawodowego wykonywania doradztwa podatkowego, zgodnie z przepisami o doradztwie podatkowym lub do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. Zwolnienie agencji celnej z posiadania takich uprawnień będzie miało zastosowanie w przypadku, gdy podatnik ustanawiający agencję celną przedstawicielem podatkowym będzie dokonywać na terytorium kraju wyłącznie importu towarów, a miejscem przeznaczenia tych towarów jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju i wywóz z terytorium kraju dokonywany jest przez importera tych towarów w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Dodanie przepisu ust. 8b w art. 15 ustawy o VAT ma na celu umożliwienie wykonywania przez agencję celną jako przedstawiciela podatkowego niektórych czynności doradztwa podatkowego.