Sporządzanie JPK na podstawie ksiąg rachunkowych

Jak stanowi art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o rachunkowości, konta ksiąg pomocniczych prowadzi się m.in. dla:

• operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów podatkowych),
   
• operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do celów podatkowych).

U podatników VAT prowadzących księgi rachunkowe elementem ksiąg pomocniczych jest ewidencja VAT, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Ewidencja ta musi być prowadzona w formie elektronicznej przy użyciu programów komputerowych, przede wszystkim w celu sporządzania plików JPK_VAT.

Od rozliczenia za październik 2020 r. wszyscy podatnicy VAT czynni obowiązkowo składają nowy plik JPK_VAT obejmujący część deklaracyjną i ewidencyjną. Z art. 99 ust. 11b ustawy o VAT wynika, że deklaracje podatkowe składa się wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu (lub kwartale - w przypadku deklaracji kwartalnych). Jednocześnie w myśl art. 99 ust. 11c ustawy o VAT deklaracje podatkowe, o których mowa w art. 99 ust. 1-3 tej ustawy, są składane zgodnie ze wzorem dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 346 ze zm.). Obejmuje on deklarację i ewidencję, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Dokument elektroniczny przesyłany jest w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 193a § 3 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) i zgodnie z wymaganiami określonymi w tych przepisach.

Należy podkreślić, że nowy JPK_VAT ma zastosowanie tylko do rozliczeń podatku dokonywanych dotychczas w formie deklaracji VAT-7 i VAT-7K. Nie dotyczy on natomiast pozostałych deklaracji podatkowych, do których mają zastosowanie dotychczasowe przepisy (np. deklaracji VAT-12, VAT-8, VAT-9M, VAT-10 czy VAT-14).

Nowy plik JPK_VAT podatnicy wysyłają wyłącznie w wersji elektronicznej w terminie właściwym do złożenia deklaracji VAT. Plik oznaczony JPK_V7M przesyłany jest przez podatników rozliczających VAT za okresy miesięczne, a plik JPK_V7K przez dla podatników rozliczających się kwartalnie. Można je podpisać podpisem kwalifikowanym, profilem zaufanym lub danymi autoryzującymi.

Podatnicy rozliczający podatek VAT za okresy kwartalne w JPK_VAT za:

• pierwszy i drugi miesiąc danego kwartału wypełniają i wysyłają tylko część ewidencyjną pliku JPK_V7K,
   
• trzeci miesiąc kwartału wypełniają i wysyłają część ewidencyjną za ten miesiąc oraz część deklaracyjną za trzy miesiące danego kwartału.

Oznacza to, że podatnicy ci w terminie:

• do 25 listopada 2020 r. przesłali plik JPK_V7K obejmujący część ewidencyjną za październik br.,
   
• do 28 grudnia 2020 r. prześlą plik JPK_V7K obejmujący część ewidencyjną za listopad br.,
   
• do 25 stycznia 2021 r. prześlą plik JPK_V7K obejmujący część ewidencyjną za grudzień br. oraz część deklaracyjną za październik, listopad i grudzień 2020 r.

Elementy nowego pliku JPK_VAT określono w rozporządzeniu Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2019 r. poz. 1988 ze zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem od 1 października 2020 r. ewidencja sprzedaży musi zawierać m.in. oznaczenia identyfikujące dostawy niektórych towarów i świadczonych usług oraz oznaczenia dowodów sprzedaży.

Oznaczenia dostaw towarów i świadczenia usług prezentowane są za pomocą symboli GTU_01 - GTU_13. Pola te wypełnia się dla całej faktury poprzez zaznaczenie "1" we właściwych polach odpowiadających symbolom od GTU_01 do GTU_13 w przypadku wystąpienia dostawy towaru lub świadczenia usługi na ewidencjonowanym dokumencie, bez wyodrębniania poszczególnych wartości, kwot podatku, itp. Pole pozostanie puste w sytuacji, gdy dany towar lub usługa nie wystąpiły na dokumencie. Jeżeli przykładowo przedmiotem transakcji udokumentowanej fakturą są towary z grup 01, czyli dostawy napojów alkoholowych - alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, to podatnik wpisuje "1" odpowiednio w polu GTU_01.

Oznaczenia procedur prezentowane są za pomocą symboli: SW, EE, TP, TT_WNT, TT_D, MR_T, MR_UZ, I_42, I_63, B_SPV, B_SPV_DOSTAWA, B_MPV_PROWIZJA, MPP. Przykładowo w sytuacji, gdy transakcja udokumentowana fakturą jest objęta obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności, wartość "1" należy wpisać odpowiednio w polu "MPP".

Natomiast dokument zbiorczy wewnętrzny zawierający informację o sprzedaży z kas rejestrujących podatnik oznaczy w polu o symbolu RO. Z kolei w przypadku dokumentu wewnętrznego sporządzonego np. przy przekazaniu nieodpłatnym przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, oraz sporządzeniu dokumentu zbiorczego dotyczącego sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej wartość "1" wpisze w polu o symbolu WEW. Zaś w przypadku faktury, o której mowa w art. 109 ust. 3d ustawy o VAT, wartość "1" wpisze w polu o symbolu FP.

Zaś w ewidencji zakupu, w odróżnieniu od ewidencji sprzedaży, podatnik nie musi, co do zasady, zamieszczać specjalnych oznaczeń identyfikujących nabycie poszczególnych towarów czy usług. Jednakże ma obowiązek odpowiedniego oznaczania dowodów nabycia.

Oznaczenie:

• VAT_RR - dotyczy faktur VAT RR,
   
• WEW - odnosi się do dokumentów wewnętrznych,
   
• MK - dotyczy faktury wystawionej przez podatnika będącego dostawcą lub usługodawcą, który wybrał kasową metodę rozliczeń.

Pamiętać należy także, że sprzedaż ewidencjonowaną przy użyciu kasy rejestrującej oraz sprzedaż nieudokumentowaną fakturami i nieobjętą obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej podatnik musi wykazać w ewidencji w wysokościach zbiorczych w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku.

Niezależnie od wymogu składania JPK_VAT istnieje obowiązek udostępnienia w formie JPK ksiąg podatkowych i dowodów księgowych na wezwanie organu podatkowego na potrzeby prowadzonej przez niego sprawy. Należą do nich m.in. JPK_KR i JPK_MAG.

JPK_KR sporządzają te jednostki, które księgi rachunkowe prowadzą komputerowo (jest to obecnie standard). W formie pliku JPK_KR są przesyłane:

• zestawienie obrotów i sald wynikające z ksiąg rachunkowych (w postaci elektronicznej), za okres, którego dotyczy JPK - zawiera ono dane poszczególnych kont, ich opis, bilans otwarcia, obroty Winien i Ma za okres, którego dotyczy JPK, obroty narastająco, czyli w okresie od otwarcia ksiąg do daty końcowej okresu, którego dotyczy JPK oraz salda końcowe; zapisy na danym koncie księgowym dotyczą zapisów na ostatnim poziomie analitycznym; szczegółowość zestawienia obrotów i sald jest uzależniona od przyjętego przez dany podmiot zakładowego planu kont,
   
• dziennik systemowy (dzienniki) w postaci elektronicznej, tj. chronologiczne ujęcie zdarzeń, za okres, którego dotyczy JPK - tu: sumaryczne wartości zapisów operacji na wszystkich kontach księgowych, ujętych w sposób chronologiczny za okres, którego dotyczy JPK,
   
• zapisy na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych, za okres którego dotyczy JPK - są to dane będące uzupełnieniem dziennika, w którym zostały ujęte zapisy na najniższym szczeblu analitycznym danego konta syntetycznego; obejmują zapisy na kontach syntetycznych i analitycznych.

Jednostki rozliczające się na podstawie ksiąg rachunkowych sporządzają plik JPK_MAG, jeśli prowadzą gospodarkę magazynową w formie elektronicznej, a ponadto wytwarzają dowody księgowe w formie elektronicznej. Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy o rachunkowości kierownik jednostki, uwzględniając rodzaj i wartość poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę, podejmuje decyzję o stosowaniu jednej z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla tych grup składników:

1) ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych,

2) ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych; wartość stanu wycenia się wtedy przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych,

3) ewidencję wartościową obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzoną dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu,

4) odpisywania w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

Plik JPK_MAG jest przeznaczony tylko do ewidencji ilościowo-wartościowej, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych (pkt 1). Jeśli kierownik jednostki podjął decyzję o stosowaniu innej metody prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla rzeczowych składników aktywów obrotowych, posiadane dane nie pozwolą przygotować pliku JPK_MAG.

Oznacza to, że nie sporządzają go jednostki, w których ewidencja magazynowa jest prowadzona wyłącznie ilościowo (pkt 2) lub wartościowo (pkt 3) albo w których nie ma bieżącej ewidencji zapasów, tylko są one odpisywane w koszty na dzień zakupu lub wytworzenia (pkt 4).

Struktura JPK_MAG odzwierciedla ruchy w magazynie rzeczowych aktywów obrotowych (czyli koncie ksiąg pomocniczych prowadzonym dla rzeczowych aktywów obrotowych, na którym ewidencjonowane są ruchy w magazynie tych składników majątku), tj. zwiększenia, zmniejszenia, przesunięcia. W JPK_MAG ujmuje się dowody wewnętrzne dokumentujące:

a) przychody

• • dowód PZ - dokument potwierdzający zwiększenie stanu magazynowego, w tym również zwiększenie pochodzące z wewnątrz jednostki (np. przyjęcie wyrobów gotowych z produkcji do magazynu),

b) rozchody

• • dowód WZ - dokument potwierdzający zmniejszenie stanu magazynowego z tytułu wydania na zewnątrz,
     
  • dowód RW - dokument potwierdzający zmniejszenie stanu magazynowego z tytułu zużycia na potrzeby jednostki,
     
  • dowód MM - dokument potwierdzający zwiększenie i zmniejszenie stanu magazynowego związane z przesunięciami między magazynami jednostki.

Jeżeli podmiot prowadzi więcej niż jeden magazyn, dla każdego z magazynów należy sporządzić odrębny plik JPK_MAG.

Broszury informacyjne JPK na stronie internetowej Ministerstwa Finansów

Na stronie internetowej www.gov.pl znaleźć można broszury informacyjne wyjaśniające sposób funkcjonowania poszczególnych JPK.

Warto zaznaczyć, że zamieszczono tam ostatnio nową broszurę informacyjną dotyczącą struktury JPK dla ksiąg rachunkowych (zaktualizowano w niej opisy niektórych elementów JPK_KR) - będzie ona obowiązywała od 1 stycznia 2021 r. Ministerstwo Finansów podkreśliło jednak, że wprowadzenie zmian, które wynikają z nowych opisów elementów struktury JPK_KR, nie będzie wymagać aktualizacji oprogramowania wykorzystywanego przez podatników.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

autor: Dorota Przybyszewska, Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 97 (1763) z dnia 2020-12-03

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

****

Trwa wielka loteria na 20-lecie Interii!

Weź udział i wygraj! Każdego dnia czeka ponad 20 000 złotych - kliknij i sprawdź

W tym roku świętujemy swoje 20-lecie i mamy dla Ciebie niespodziankę. Masz szansę wygrać wielką gotówkę już dziś! Zapraszamy do udziału w Multiloterii. Każdego dnia do wygrania minimum 20 000 złotych, a w wybrane dni grudnia nawet 40 000 złotych! Dołącz do tysięcy internautów biorących udział w grze! Kliknij link GRAM o duże pieniądze już teraz!