Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności w ewidencji księgowej

Podatnicy VAT mają możliwość korzystania od 1 lipca 2018 r. z mechanizmu podzielonej płatności, tzw. split payment. Stosowanie tego mechanizmu jest dobrowolne, a o wyborze korzystania z niego decyduje nabywca towaru (usługi). Ze względów księgowych wskazane jest, aby w ewidencji analitycznej do realizacji przelewów z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności utworzyć konto, na którym jednostki ujmują operacje bankowe na rachunku VAT.

Istota mechanizmu podzielonej płatności

Przepisy dotyczące mechanizmu podzielonej płatności zostały unormowane w art. 108a-108d ustawy o VAT. Znajdują one zastosowanie tylko przy transakcjach przeprowadzanych na rzecz innych podatników VAT. Jeżeli stroną transakcji jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, nie ma możliwości rozliczenia VAT w tym mechanizmie.

Na podstawie art. 108a ust. 2 ustawy o VAT zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:

Reklama

a) zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT,

b) zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.

Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, na mocy art. 108a ust. 3 ustawy o VAT, dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności. W komunikacie tym podatnik wskazuje:

a) kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności,

b) kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto,

c) numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,

d) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.

Wyodrębnienie kont księgowych

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności nie ma generalnie wpływu na sposób ujmowania w ewidencji księgowej operacji związanych z wystawianiem i otrzymywaniem faktur, tj. dotyczących sprzedaży i zakupu towarów (usług). Pewnych modyfikacji trzeba jednak dokonać w sposobie księgowania operacji związanych z uznaniem i obciążaniem rachunku VAT. Dlatego wskazane jest, aby w księgach rachunkowych danego podmiotu do realizacji przelewów z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności utworzyć konto, na którym są ewidencjonowane operacje bankowe na rachunku VAT. Można w tym celu wydzielić w analityce do konta 13-0 "Rachunek bieżący" dwa odrębne konta, a mianowicie:

a) 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

b) 13-0-2 "Rachunek VAT".

Przekazanie środków pomiędzy tymi wyodrębnionymi rachunkami może odbywać się w ewidencji księgowej za pośrednictwem konta 13-9 "Środki pieniężne w drodze" lub bez udziału tego konta. Wybór w tej kwestii należy do kierownika jednostki. Przyjęte rozwiązanie zamieszcza się w zasadach (polityce) rachunkowości, stanowiących składową dokumentacji jednostki określonej w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Ewidencja otrzymania należności

Dokonując w księgach rachunkowych zapisów związanych z operacjami na rachunku VAT, należy uwzględnić przepisy Prawa bankowego. W świetle art. 62b ust. 3 tej ustawy uznanie i obciążenie rachunku VAT jest dokonywane odpowiednio przez obciążenie albo uznanie rachunku rozliczeniowego posiadacza rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku. W przypadku otrzymania należności na rachunek bankowy przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności na rachunek rozliczeniowy wpływa cała kwota zapłaty. Następnie wartość VAT jest automatycznie przez bank przekazywana na rachunek VAT. Wynika to z art. 62c ust. 5 Prawa bankowego. Przepis ten wskazuje, że po otrzymaniu środków pieniężnych z tytułu kwoty odpowiadającej kwocie VAT wskazanej w komunikacie przelewu, bank, który prowadzi rachunek rozliczeniowy, obciąża ten rachunek kwotą odpowiadającą kwocie VAT i uznaje tą kwotą rachunek VAT, który jest prowadzony dla tego rachunku rozliczeniowego.

W sytuacji gdy jednostka dla operacji przekazania środków pieniężnych pomiędzy rachunkami rozliczeniowym i VAT stosuje konto 13-9, to podstawą zapisów na kontach 13-0-1 i 13-0-2 są odpowiednio poszczególne wyciągi bankowe tworzone dla rachunku rozliczeniowego i rachunku VAT (przykład). Natomiast jeżeli przy operacjach związanych z mechanizmem podzielonej płatności nie wykorzystuje konta 13-9, to operacje na kontach 13-0-1 i 13-0-2 ewidencjonuje tylko na podstawie wyciągów bankowych z rachunku rozliczeniowego, tj. bieżącego (nie księguje wyciągów z rachunku VAT). Operację otrzymania zapłaty może ujmować wówczas zapisem:

a) wpływ należności brutto na rachunek rozliczeniowy

- Wn konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",

b) przelew kwoty VAT z rachunku rozliczeniowego na rachunek VAT

- Wn konto 13-0-2 "Rachunek VAT",

- Ma konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy".

Dopuszczalna jest również uproszczona ewidencja, która polega na rozbiciu kwoty netto zapłaty i kwoty VAT. Do ksiąg rachunkowych wprowadza się wtedy wyciąg bankowy z rachunku rozliczeniowego zapisem:

a) wartość netto sprzedaży

- Wn konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

b) wartość podatku VAT

- Wn konto 13-0-2 "Rachunek VAT",

c) kwota brutto należności

- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".

Ewidencja zapłaty zobowiązania

W przypadku zapłaty zobowiązania w celu realizacji przelewu bank w pierwszej kolejności obciąża kwotą podatku VAT rachunek VAT nabywcy towarów i usług i uznaje tą kwotą jego rachunek rozliczeniowy zgodnie z komunikatem przelewu (art. 62c ust. 1 Prawa bankowego). Następnie realizowana jest zapłata. Jeżeli na rachunku VAT jednostka:

a) posiada środki w wysokości niewystarczającej na zapłatę kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wskazanej w komunikacie przelewu, to w celu realizacji przelewu bank obciąża rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uznaje tą kwotą rachunek rozliczeniowy jednostki, na podstawie komunikatu przelewu,

b) nie posiada w ogóle środków, to bank w celu realizacji przelewu obciąża wyłącznie jej rachunek rozliczeniowy kwotą odpowiadającą wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu.

Gdy na rachunku rozliczeniowym znajduje się niewystarczająca wielkość środków na zapłatę kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu, bank nie realizuje przelewu. Zasady te wynikają z art. 62c ust. 2-4 Prawa bankowego.

Jeśli operacje przemieszczenia środków pieniężnych pomiędzy rachunkami rozliczeniowym i VAT są księgowane w korespondencji z kontem 13-9, to zapłata zobowiązania może być dokonywana w sposób przedstawiony na przykładzie. Natomiast w razie niestosowania konta 13-9 zapis księgowy na podstawie wyciągu bankowego z rachunku rozliczeniowego może być następujący:

a) przelew kwoty VAT z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy

- Wn konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

- Ma konto 13-0-2 "Rachunek VAT",

b) przelew kwoty brutto zobowiązania

- Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",

- Ma konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy".

Można również dokonać uproszczonego księgowania, rozbijając kwotę netto i podatek VAT następująco:

a) wartość brutto zobowiązania

- Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",

b) wartość netto dostawy

- Ma konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

c) wartość podatku VAT

- Ma konto 13-0-2 "Rachunek VAT".

Oprocentowanie rachunku VAT

Gdy bank nalicza odsetki od środków zgromadzonych na rachunku VAT, są one dopisywane do rachunku rozliczeniowego, dla którego jest prowadzony rachunek VAT (art. 62b ust. 4 Prawa bankowego). W ewidencji księgowej odsetki te zalicza się do przychodów finansowych (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości) i księguje zapisem:

- Wn konto 13-0-1 "Rachunek rozliczeniowy",

- Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".

Ujęcie w bilansie środków na rachunku VAT

W bilansie salda Wn kont 13-0-1 i 13-0-2 ujmuje się w aktywach jako środki pieniężne. Jeśli jednostka korzysta ze wzoru zawartego w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości, to salda te ujawnia w pozycji B.III.1 lit. c) "Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne - środki pieniężne w kasie i na rachunkach". Jednocześnie w nowym pkt 1 ppkt 18 dodatkowych informacji i objaśnień przedstawia informacje o środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunku VAT.

Jeżeli bilans przygotowywany jest według załącznika nr 4, to salda te prezentuje się w pozycji B "Aktywa obrotowe", a gdy według załącznika nr 5 - w pozycji B.III lit. a) "Krótkoterminowe aktywa finansowe - w tym środki pieniężne w kasie i na rachunkach".

Przykład

Założenia

  1. Na dzień 15 października 2018 r. jednostka posiadała w banku na rachunku rozliczeniowym 3.000 zł, a na rachunku VAT 310 zł.
     
  2. W dniu 16 października br. do jednostki wpłynęła przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności należność od kontrahenta z tytułu wykonanej na jego rzecz usługi w wysokości 7.380 zł brutto (w tym VAT 1.380 zł). Zgodnie z komunikatem przelewu po otrzymaniu kwoty 7.380 zł bank obciążył rachunek rozliczeniowy kwotą 1.380 zł i kwotą tą uznał rachunek VAT.
     
  3. W dniu 19 października br. jednostka uregulowała z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności zobowiązanie za zakupione materiały produkcyjne w kwocie brutto 8.610 zł (w tym VAT 1.610 zł). Zgodnie z komunikatem przelewu bank obciążył rachunek VAT kwotą 1.610 zł i jednocześnie kwotą tą uznał rachunek rozliczeniowy.
     
  4. Do ewidencji operacji przekazania środków pieniężnych pomiędzy rachunkiem rozliczeniowym i rachunkiem VAT jednostka stosuje konto 13-9 "Środki pieniężne w drodze".

Dekretacja

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. WB z rachunku rozliczeniowego - otrzymanie należności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:      
   a) wpływ należności brutto 7.380 zł 13-0-1 20
   b) przelew kwoty VAT na rachunek VAT 1.380 zł 13-9 13-0-1
2. WB z rachunku VAT - uznanie rachunku kwotą VAT: 1.380 zł 13-0-2 13-9
3. WB z rachunku VAT - obciążenie rachunku kwotą VAT: 1.610 zł 13-9 13-0-2
4. WB z rachunku rozliczeniowego - zapłata zobowiązania z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:      
   a) wpływ kwoty VAT z rachunku VAT 1.610 zł 13-0-1 13-9
   b) przelew kwoty brutto zobowiązania 8.610 zł 21 13-0-1

Księgowania

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności w ewidencji księgowej

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1876 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.)


autor: Monika Kuźbińska
Gazeta Podatkowa nr 88 (1545) z dnia 2018-11-02

GOFIN podpowiada

Dowiedz się więcej na temat: VAT | podzielona płatność
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »