Wspólnicy odpowiadają za długi podatkowe spółki cywilnej

Spółka i wspólnicy

Spółka cywilna to umowa. Strony tej umowy, czyli wspólnicy, zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów. Podmiotami praw i obowiązków są na gruncie prawa cywilnego wspólnicy. Podmiotowość prawnopodatkową mają jednak nie tylko wspólnicy, ale również spółka cywilna. Może ona występować jako samodzielny podmiot w zakresie akcyzy czy VAT.

Spółka cywilna odpowiada za podatki całym swoim majątkiem, czyli majątkiem wspólnym wspólników wniesionym do spółki i wypracowanym w trakcie jej działalności, stanowiącym współwłasność łączną. Zobowiązania podatkowe, których nie uiści spółka cywilna, mogą być jednak zmuszeni uregulować wspólnicy. Przewiduje to art. 115 Ordynacji podatkowej. Wspólnik odpowiada za zaległości podatkowe spółki cywilnej solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami. Odpowiedzialności nie unikną również byli wspólnicy. Organ podatkowy może żądać od nich uregulowania zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy byli wspólnikami. Odpowiadają także za powstałe w tym okresie zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a Ordynacji podatkowej, np. nienależnie otrzymane przez spółkę cywilną zwroty VAT. Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki cywilnej, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po jej rozwiązaniu, oraz za długi wymienione w art. 52 oraz art. 52a Ordynacji podatkowej powstałe po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki cywilnej.

Zasady odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej stosuje się do wspólników spółki jawnej i partnerskiej oraz komplementariusza spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

Dochodzenie spłaty zaległości podatkowych spółki cywilnej od wspólników pozostających w związku małżeńskim może dotknąć finansowo ich małżonków, mimo że nie są oni osobami trzecimi wobec spółki cywilnej. Egzekucja obejmuje bowiem w takim przypadku nie tylko majątek osobisty wspólnika, ale także mienie zgromadzone wspólnie z małżonkiem. Wynika to z art. 109 § 1 w zw. z art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej. Majątek wspólny tworzą przedmioty majątkowe nabyte przez jednego lub oboje małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej. Są to m.in. pobrane pensje, dochody z działalności gospodarczej, dochody z majątku wspólnego. Wspólność majątkowa powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, o ile małżonkowie nie ustanowią ustroju umownego, np. rozdzielności majątkowej.

Decyzja urzędu

Urząd skarbowy orzeka o odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe spółki cywilnej w formie decyzji.

Takie rozstrzygnięcie nie musi być poprzedzone wydaniem decyzji: określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowych wymienionych w art. 52 oraz art. 52a Ordynacji podatkowej, dotyczącej kwoty należnych odsetek za zwłokę, w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku VAT czy o odpowiedzialności płatnika. Kwestie te mogą zostać zawarte w decyzji orzekającej o odpowiedzialności wspólników. Nie ma zatem przeszkód, aby w jednym postępowaniu podatkowym nastąpiło zarówno określenie wysokości zobowiązania podatkowego spółki cywilnej jako podatnika, jak i ustalenie odpowiedzialności wspólników (byłych wspólników) jako osób trzecich. Taką procedurę stosuje się również w przypadku rozwiązania spółki cywilnej. Wspólnicy, którzy decydują się zakończyć działalność w czasie postępowania podatkowego dotyczącego wymiaru należności podatkowych spółki cywilnej, nie unikną ich zapłaty. Sprawa wymiarowa podlega co prawda umorzeniu - nieistniejący podmiot nie może być jej stroną - ale urzędnicy wszczynają postępowanie mające na celu przeniesienie odpowiedzialności na wspólników. Efektem tego jest decyzja dotycząca zarówno podatku spółki cywilnej, jak i orzeczenia o odpowiedzialności wspólników.

Decyzja o odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe spółki cywilnej nie może być wydana, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat. Termin ten nie podlega zawieszeniu lub przerwaniu, np. z powodu wszczęcia postępowania karnego skarbowego w związku z nieprawidłowościami w rozliczeniach spółki cywilnej. Zobowiązanie ustalone w decyzji przedawnia się natomiast po 3 latach od końca roku kalendarzowego, w którym została ona doręczona adresatowi. Bieg tego terminu może ulec zawieszeniu (w przypadku odroczenia albo rozłożenia na raty spłaty zobowiązania) lub przerwaniu (w wyniku ogłoszenia upadłości lub wszczęcia egzekucji i zastosowania środka egzekucyjnego). Termin biegu przedawnienia po jego przerwaniu wynosi 3 lata.

Długi w zaświadczeniu

Informacja, czy i ewentualnie jak duże zaległości podatkowe ma spółka cywilna, może być istotna z punktu widzenia ochrony obrotu gospodarczego. Urząd skarbowy udostępnia ją w formie zaświadczenia.

Wspólnicy mogą uzyskać zaświadczenie o wysokości długów istniejącej spółki cywilnej, za jej zgodą, na podstawie art. 306h § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej. Wniosek o wystawienie zaświadczenia o zaległościach podatkowych rozwiązanej spółki cywilnej składają natomiast byli wspólnicy w oparciu o art. 306h § 3 Ordynacji podatkowej.

Urząd skarbowy powinien wydać zaświadczenie bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Odmowa wystawienia zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez wnioskodawcę następuje w formie postanowienia. Na to postanowienie można złożyć zażalenie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 96 (1450) z dnia 2017-11-30

GOFIN podpowiada