Zagraniczna fundacja prywatna - skuteczne narzędzie ochrony majątku firm rodzinnych

W nowelizacji ustawy o PIT, którą Sejm uchwalił 27 października br., znalazł się przepis zakazujący rozliczania w kosztach podatkowych otrzymanego w spadku lub darowiźnie majątku. Ma on wejść w życie 1 stycznia 2018 r. i będzie miał zastosowanie także do rozliczeń wcześniejszych spadków i darowizn. Osoby, które odziedziczyły rodzinną firmę kilka lat temu, od 1 stycznia 2018 r. nie będą już mogły rozliczać w kosztach podatkowych otrzymanego majątku.

Obecnie polscy przedsiębiorcy najczęściej nabywają dobra ruchome oraz nieruchome z zysków, które wypracowali. Niestety nie chroni to majątku rodzinnego przed przyszłymi wierzycielami przedsiębiorstwa. Dodatkowo nie sprzyja zaplanowaniu właściwej sukcesji majątku na przyszłe pokolenia.

Zważywszy na zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o PIT dotyczące zakazu rozliczania w kosztach podatkowych otrzymanego w spadku lub darowiźnie majątku, odchodzący na emeryturę przedsiębiorcy będą stali przed poważnym problemem sukcesji rodzinnych przedsiębiorstw.

Rozwiązaniem pozwalającym na odseparowanie aktywów od majątku firm rodzinnych, zabezpieczenie przed przyszłymi wierzycielami oraz zaplanowanie sukcesji majątkowej może być założenie fundacji zagranicznej.

Jeżeli zostanie zabezpieczona sukcesja rodzinnego majątku, należy założyć, iż celem fundatora będzie stworzenie fundacji, której beneficjentami będą jego dzieci, ale dopiero po jego śmierci i pod pewnymi warunkami. Jednocześnie fundacja ma angażować część środków/dochodów na cele charytatywne.

Fundacja prywatna pozwoli na ochronę majątku przed rozdrobnieniem w wyniku spadkobrania oraz oddzieli majątek przekazany od majątku osobistego fundatora. Fundator może elastycznie ukształtować statut fundacji i sposób realizacji wyznaczonych przez niego celów fundacji. Fundacja będzie właścicielem przekazanego majątku, stąd wierzyciele osobiści zarówno beneficjentów, jak i fundatora nie będą mieli dostępu do jej aktywów.

Fundacja prywatna typu discretionary irrevocable foundation to osoba prawna, której celem jest zarządzanie majątkiem przekazanym przez daną osobę fizyczną w sposób przez nią określony i dysponowanie tym majątkiem zgodnie z wolą założycieli fundacji. Powstaje w ten sposób określona masa majątkowa, gromadzona w celu późniejszego jej dystrybuowania na rzecz zdefiniowanej grupy sukcesorów. Ani fundator, ani sukcesorzy nie mają jednak prawa do swobodnego korzystania z aktywów fundacji. Nie mają też wpływu na decyzje co do sposobu zarządzania majątkiem.

W przeciwieństwie do fundacji utworzonej pod rządami prawa polskiego, fundacja prywatna nie musi posiadać żadnych celów użyteczności publicznej i jej dokumenty fundacyjne mogą wprost wskazywać, że wyłącznym celem fundacji jest praca na rzecz dobra konkretnych osób - wskazanych z imienia i nazwiska sukcesorów majątku fundacji.

Decyzje w przedmiocie dystrybucji środków podejmuje odrębnie powołany do tego organ reprezentacyjno-zarządczy - Rada Fundacji. Wymagane jest, aby co najmniej jeden z członków Rady Fundacji miał siedzibę w kraju rejestracji fundacji oraz posiadał odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie potrzebne do wykonywania takiej funkcji.

Beneficjentem fundacji interesu prywatnego może zostać zarówno fundator, jak i członkowie rady fundacji, protektor czy osoba trzecia. Dane beneficjentów są w pełni poufne. Co ważne, fundacja w żadnym stopniu nie odpowiada swoim majątkiem za ich prywatne długi.

Fundacja prywatna może nie prowadzić żadnej bieżącej działalności gospodarczej innej niż ta, która wymagana jest do sprawowania stałego zarządu i zachowania majątku fundacji (tzw. private-benefit foundation). Fundacja taka może jednak pełnić funkcje pomiotu bezpośrednio kontrolującego zależne spółki operacyjne.

Jeżeli chcemy zrealizować konkretne prywatne interesy fundatora lub jego rodziny, warto rozważyć założenie fundacji w kraju, w którym praktyka fundacji prywatnych jest długoletnia, np. w Austrii, Księstwie Liechtenstein, Monako czy na Malcie.

Rozważając możliwość powołania fundacji prywatnej, warto pamiętać, że:

"fundacja prywatna wcale nie musi lokować swojego majątku w kraju, w którym znajduje się jej siedziba, i może korzystać z usług bankowości szwajcarskiej czy austriackiej;

"nie ma przeszkód, aby fundacja prywatna zawierała umowy poddane prawu innego państwa niż państwo siedziby fundacji oraz jurysdykcji sądów innego państwa.

Reasumując, zagraniczna fundacja prywatna może być jednym ze skutecznych narzędzi służących do ochrony majątku przekazywanego z pokolenia na pokolenie.

Dzięki założeniu takiej fundacji polscy przedsiębiorcy mogą też osiągnąć cele niemożliwe do zrealizowania przy użyciu wyłącznie krajowych instrumentów prawnych.

Autorzy: prawnik Maja Czarzasty-Zybert, radca prawny Robert Nogacki