340 tys. powróciło, ale czy to koniec?

Zdecydowana większość - około 1570 tys. - emigrantów z Polski przebywała w krajach członkowskich UE, liczba ta zmniejszyła się o 250 tys. w stosunku do 2008 roku. Spośród krajów UE, nadal najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii (555 tys.), Niemczech (415 tys.), Irlandii (140 tys.) oraz we Włoszech, Niderlandach i Hiszpanii (po osób przebywało w Europie (około 1887 tys. w 2008 roku). około 85 tys.). Emigracja Polaków za granicę w latach 2004-2007 przybrała duże rozmiary, co było związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej i otwieraniem kolejnych rynków pracy.

Z roku na rok zwiększała się liczba Polaków przebywających czasowo za granicą, osiągając w 2007 r. najwyższą wartość szacowaną na 2270 tys. W porównaniu z okresem sprzed 2004 r. zmieniły się również główne kierunki emigracji. W 2008 r. zaobserwowano niewielki spadek liczby emigrantów z Polski spowodowany rozpoczynającym się światowym kryzysem ekonomicznym.

W 2009 roku liczba osób wyjeżdżających za granicę uległa dalszemu zmniejszeniu, przy jednoczesnym wzroście re-emigracji. Wobec swobodnego przepływu osób, prowadzenie dokładnych statystyk dotyczących przepływu osób pomiędzy poszczególnymi krajami jest znacznie utrudnione.

W przypadku Polski, mimo istnienia formalnego obowiązku zgłaszania wyjazdu za granicę na pobyt czasowy, tylko niewielka część wyjeżdżających dopełnia tych formalności. W końcu 2009 r. liczba osób przebywających czasowo za granicą, która zgłosiła swój wyjazd w biurach ewidencji ludności wynosiła 68,8 tys., zaś w 2008 r. - 88,3 tys. W tych okolicznościach jedynym sposobem uzyskania danych o rozmiarach czasowej emigracji Polaków są szacunki oparte na wielu źródłach danych. GUS opracowuje szacunki liczby osób przebywających czasowo za granicą począwszy od 2006 roku.

Pierwszy szacunek uwzględniający lata 2004-2006 został opublikowany w październiku 2007 r., kolejne - w lipcu/sierpniu 2008 i 2009 r. Należy zaznaczyć, że przez osoby przebywające czasowo za granicą należy rozumieć takie osoby, które przebywają poza krajem (często nawet przez wiele lat), ale nie dokonały wymeldowania z pobytu stałego w Polsce.

Jednocześnie, na skutek kryzysu gospodarczego i jego konsekwencji dla rynków pracy wielu krajów, wzrosła liczba powrotów Polaków z zagranicy - głównie z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec i Stanów Zjednoczonych. Skala tych powrotów była większa niż w roku ubiegłym. Cześć osób nie wróciła jednak do Polski, ale przeniosła się do innych krajów np. do Norwegii - na co wskazują statystyki tego kraju.

W rezultacie liczba osób przebywających czasowo za granicą w końcu 2009 r. zmniejszyła się znacząco w stosunku do roku poprzedniego. Spadek ten dotyczył głównie liczby osób przebywających w wyżej wymienionych krajach. Należy podkreślić, że mimo zaobserwowanego spadku, liczba polskich emigrantów w krajach UE w 2009 r. była znacznie większa niż w początkowym okresie naszego członkostwa w UE. Szacuje się, że około 3/4 czasowych emigrantów z Polski (około 1400 tys.) przebywa za granicą co najmniej 12 miesięcy.

Osoby te zaliczane są do emigrantów długookresowych i - razem z osobami, które wyemigrowały na stałe - powinny być uwzględnione w stanach ludności poszczególnych krajów. Zdecydowana większość polskich emigrantów przebywa za granicą w związku z pracą, aczkolwiek wraz z upływem czasu zwiększa się odsetek osób - członków rodzin polskich emigrantów, pozostających na ich utrzymaniu (małżonkowie, dzieci).

Osoby, które wyjechały w okresie od maja 2004 r. do końca 2009 r., w 80-90% przypadków przebywały za granicą podejmując pracę lub jej poszukując.

Na podstawie raportu - Wydziału Badań Migracji: Zofia Kostrzewa - konsultant Dorota Szałtys - naczelnik pod kierunkiem Lucyny Nowak - zastępca dyrektora Departamentu