Czy pracodawca może odmówić urlopu pracownikowi?

Pomagajmy Ukrainie - Ty też możesz pomóc

Zgodnie z art. 152 Kodeksu pracy osobom pozostającym w stosunku pracy przysługuje prawo do corocznego nieprzerwanego, płatnego wypoczynku od wykonywanej pracy. Okres ten oficjalnie nazywa się urlopem wypoczynkowym, a jego wymiar to odpowiednio: 

• 20 dni wolne dla pracownika, którego staż pracy wynosi mniej niż 10 lat

• 26 dni wolne dla pracownika, którego staż pracy wynosi więcej niż 10 lat

A co z pracownikiem, który został zatrudniony po raz pierwszy? Za każdy przepracowany miesiąc może on wykorzystać maksymalnie 1/12 dni urlopowych,  do których ma prawo po upływie roku. 

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, należy wliczyć nie tylko sam okres zatrudnienia, ale również zdobywane przez lata wykształcenie. 

Pracownik, który ukończył zasadniczą szkołę zawodową, do stażu pracy dolicza dodatkowe 3 lata, osoba po liceum ogólnokształcącym - 4 lata, natomiast absolwent średniej szkoły zawodowej - 5 lat. W przypadku szkoły policealnej i studiów wyższych (niezależnie od ich stopnia) jest to kolejno dodatkowych - 6 i 8 lat. 

Trzeba jednak zaznaczyć, że okresy zatrudnienia nie sumują się. Jeśli więc pracownik jednocześnie uczył się i podejmował zatrudnienie, do swojego stażu pracy powinien wliczyć ten okres zatrudnienia, który wydaje mu się korzystniejszy. 

Pytanie, czy pracodawca może odmówić urlopu pracownikowi, pojawia się w głowie wielu osób, które dopiero wkraczają na rynek pracy. Faktem jest, że pracodawca musi zapewnić wszystkim swoim pracownikom minimum jeden 14-dniowy nieprzerwany urlop wypoczynkowy, przy jednoczesnym nieprzerwanym toku pracy. Możliwe są jednak sytuacje, w których wniosek urlopowy zostanie odrzucony. 

Kiedy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego pracownikowi? Okazuje się, że zielone światło, aby odmówić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w danym czasie, daje pracodawcy tzw. korekta terminu, o której jest mowa w Kodeksie pracy. Za jej sprawą przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek osoby zatrudnionej umotywowany ważnymi przyczynami albo z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy.

• Osoba zatrudniona może nie otrzymać od szefa pozwolenia na urlop wypoczynkowy w danym terminie, nawet jeśli pracodawca wcześniej wyraził na niego zgodę, jeśli nieobecność danej osoby w firmie jest niezbędna. Rozumie się przez to sytuację, w której brak wykonywania przez pracownika obowiązków spowodowałaby istotne zakłócenia toku pracy. 

• Szef może odmówić urlopu wypoczynkowego również w przypadku nagłej prośby pracownika o zmianę jego datę np. na potrzeby wakacyjnego wyjazdu. Pracodawca może odmówić, jeśli plan urlopowy firmy jest już wypełniony po brzegi.

• Pracownik ma prawo do wykorzystania czterech dni urlopu na żądanie, który co do zasady nie jest planowany, jednak musi zostać zgłoszony w terminie, czyli do czasu rozpoczęcia pracy. Jeżeli pracownik nie zdąży zgłosić urlopu na żądanie na czas, pracodawca może odmówić mu jego udzielenia. 

Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego, ale jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Artykuł 167 § 1 Kodeksu pracy daje mu na to przyzwolenie jedynie, jeśli pod nieobecność pracownika wystąpią okoliczności nieprzewidziane w chwili, w której udał się on na urlop wypoczynkowy. 

Prawo nakłada również na pracodawcę obowiązek pokrycia kosztów poniesionych przez pracownika w wyniku odwołanego urlopu wypoczynkowego, a więc wydatków, do których nie doszłoby, gdyby nie zaistniały niniejsze okoliczności. 

Forma samego odwołania powinna być natomiast uregulowana w przepisach wewnętrznych firmy, jednak istotne jest to, że pracownik, do którego dotarła informacja o odwołaniu urlopu wypoczynkowego, nie może odmówić powrotu do pracy, gdyż jest to polecenie służbowe. W przeciwnym razie grozi mu nawet zwolnienie dyscyplinarne. 

Zgodnie z Kodeksem pracy, urlop wypoczynkowy to uprawnienie, a nie obowiązek, a więc pracownik nie musi wykorzystywać wszystkich dni wolnych, jakie przysługują mu w danym roku kalendarzowym. Przechodzą one bowiem na rok następny, stając się jednocześnie urlopem zaległym, który należy wykorzystać do końca września. W innym przypadku na pracodawcę mogłaby zostać nałożona kara finansowa w związku z naruszeniem Kodeksu pracy w wysokości od 1 do 30 tys. złotych. 

• W przypadku urlopu zaległego pracodawca ma prawo wysłać pracownika na urlop bez jego zgody, a jeśli ten odmawia współpracy, może nakładać na niego kary porządkowe. 

• Pracodawca może wysłać urlop wypoczynkowy pracownika bez jego zgody również w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Osoba zatrudniona jest wówczas zobowiązana do wykorzystania dni wolnych w ustalonym przez szefa terminie. 

• W przypadku, gdy to osoba zatrudniona wypowiada umowę, a pracodawca nie spieszy się z wysłaniem jej na urlop, możliwa jest również wypłata ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Jest to rekompensata finansowa za niewykorzystane dni wolne.

Czytaj również:

Olaf Scholz spędza urlop wypoczynkowy w Niemczech. Tym różni się od poprzedników

Bezpieczne wakacje. Jak nie dać się cyberprzestępcom na urlopie wypoczynkowym

Prawo pracy. Niedługo nowe urlopy dla pracowników 

Zobacz także: