Do kiedy wykorzystać zaległy urlop? Czy szef może zmusić do wykorzystania zaległego wypoczynku?

Każdy pracownik, który wykonuje pracę na podstawie stosunku pracy ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni, jeżeli staż pracy pracownika wynosi mniej niż 10 lat oraz 26 dni, jeżeli staż pracy pracownika wynosi co najmniej 10 lat. Jeżeli pracodawca nie udzieli pracownikowi urlopu w terminie, to wówczas łamie on prawa pracownika i może podlegać karze grzywny nawet do 30 000 zł.

Jeśli pracownik w danym roku nie wykorzysta wszystkich dni urlopu wypoczynkowego, to urlop ten staje się urlopem zaległym. Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik musi wykorzystać zaległy urlop maksymalnie do końca września następnego roku kalendarzowego. Oznacza to, że niewykorzystany urlop za 2023 r., pracownik musi wykorzystać do 30 września 2024 roku.

Warto wiedzieć, że, gdy pracownik nie wykorzysta tego urlopu w terminie, to wolne nie przepada całkowicie. Pracownicy mają bowiem 3 lata od ostatniego dnia roku kalendarzowego na wykorzystanie zaległego urlopu. 

Jeżeli zbliża się graniczny termin 30 września, a pracownik nadal nie wykorzystał wszystkich dni zaległego urlopu, to pracodawca ma prawo wysłać pracownika na tzw. przymusowy zaległy urlop. Wówczas pracodawca w wybranym przez siebie terminie wysyła pracownika na urlop.

Ponadto pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy zaległy urlop w okresie wypowiedzenia o pracę, gdy umowa z pracownikiem została rozwiązana lub wygasła. W takiej sytuacji również pracodawca wysyła pracownika na urlop w wybranym przez siebie terminie, nawet wtedy, gdy pracownik nie wyraża na to zgody.

Nie ma możliwości, aby za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, pracownik otrzymał ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent przysługuje wyłącznie wtedy, gdy umowa pracownika wygasła lub została rozwiązana, a pracownik posiada zaległy urlop wypoczynkowy. W takiej sytuacji pracodawca może albo nakazać pracownikowi wykorzystać urlop wypoczynkowy, albo ustalić wykorzystanie urlopu w kolejnym zatrudnieniu (pod warunkiem, że zatrudnienie będzie u tego samego pracodawcy, a umowa zostanie podpisana od razu), albo wypłacić mu ekwiwalent pieniężny.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop przysługiwać będzie jednak nie tylko za zaległy urlop, ale również za urlop bieżący. Jak obliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy? W pierwszej kolejności należy obliczyć tzw. współczynnik urlopowy, odejmując od dni w danym roku sumę sobót, niedziel, świąt i innych dni wolnych od pracy. Otrzymany wynik należy podzielić przez 12 miesięcy. Następnie miesięczne wynagrodzenie należy podzielić przez współczynnik ekwiwalentu. Wynikiem będzie ekwiwalent za jeden dzień urlopu, który należy pomnożyć przez liczbę dni niewykorzystanego urlopu.

WG