Obowiązki z zakresu bhp w sezonie letnim

W każdej porze roku, bez względu na warunki pogodowe, pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom wody zdatnej do picia lub innych napojów. Taki obowiązek ciąży na nim na mocy § 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). Z kolei na podstawie art. 232 K.p., pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom inne napoje (obok wody zdatnej do picia), jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Określenie sytuacji, w których wydanie takich napojów jest konieczne, następuje w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 279 ze zm.). Zgodnie z § 4 ww. rozporządzenia napoje profilaktyczne należy zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in.:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 °C,
• przy pracach na otwartej przestrzeni, przy temperaturze otoczenia powyżej 25 °C,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 °C.

Na pracodawcy ciąży wymóg ustalenia warunków wydawania napojów (i posiłków) profilaktycznych w regulaminie pracy lub w układzie zbiorowym pracy, o ile posiada takie przepisy zakładowe (art. 104¹ § 1 pkt 8 K.p.). Ponadto powinien określić, na jakich stanowiskach pracy są zapewniane napoje. Konsultacje w tej sprawie powinny się odbyć z zakładową organizacją związkową lub, w razie jej braku, z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w sposób zwyczajowy w zakładzie pracy. Należy podkreślić, że pracodawca nie może ograniczać ilości napojów profilaktycznych lub zapewniać w zamian napojów wypłatę ekwiwalentu.

Niektóre grupy pracowników, których zdrowie jest szczególnie chronione, nie mogą pracować w niekorzystnych warunkach klimatycznych, w tym w upale lub w gorącym mikroklimacie. Do takiej grupy należą młodociani i kobiety w ciąży. Pracodawca ma obowiązek odsunąć od pracy (lub skierować do innej odpowiedniej) pracownika młodocianego świadczącego pracę m.in. w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 °C, a wilgotność względna powietrza 65%. Tak wynika z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym... (Dz. U. z 2016 r. poz. 1509).

Podobny obowiązek ciąży na pracodawcy w odniesieniu do pracownic w ciąży oraz karmiących dziecko piersią. Nie mogą one pracować m.in. w mikroklimacie gorącym, w którym wskaźnik PMV określany zgodnie z Polską Normą jest większy od 1,0 - jak przewiduje załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych... (Dz. U. z 2017 r. poz. 796).

Przepisy bhp ustalają dolną granicę ciepła w pomieszczeniach pracy, ale nie przewidują podobnych regulacji, jeżeli chodzi o ochronę przed gorącem. Teoretycznie więc w pomieszczeniach pracy mogą panować wysokie temperatury, pracodawca powinien jednak mieć świadomość ciążącego na nim ogólnego obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków bhp. Może go wypełniać (w miarę możliwości) poprzez np. zaopatrzenie stanowiska pracy w klimatyzatory, wiatraki czy żaluzje.

Alternatywnym rozwiązaniem jest skorzystanie z art. 145 § 1 K.p., na podstawie którego można skrócić czas pracy na stanowiskach, na których panują warunki szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, poniżej norm czasu pracy wynikających z art. 129 § 1 K.p. Skrócenie dniówki na podstawie tego przepisu nie może jednak spowodować obniżenia wynagrodzenia pracownika.

"(...) Pracodawca powinien zapewnić pracownikom nieodpłatnie zimne napoje, gdy temperatura na stanowiskach pracy przekracza 28 ^oC, a na otwartej przestrzeni 25 ^oC. Napoje powinny być dostępne stale, w ilości zaspokajającej potrzeby zatrudnionych (...). Przy pracy na otwartej przestrzeni pracownicy powinni mieć możliwość odpoczynku przed upałem w miejscu zacienionym i zadaszonym. Warto także zadbać, aby nosili nakrycia głowy i przewiewne ubrania zapewniające ochronę przed promieniowaniem UV oraz - jeśli to możliwe - wykonywali swoje obowiązki w chłodniejszych porach dnia.

Należy pamiętać o używaniu i utrzymywaniu w pomieszczeniach pracy w stałej sprawności i czystości urządzeń wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych, a także zabezpieczeniu okien przed nadmiernym nasłonecznieniem, np. poprzez rolety i żaluzje (...). Klimatyzacja i wentylacja stosowana w pomieszczeniach pracy nie może powodować przeciągów ani wyziębienia pomieszczeń - strumień powietrza nie powinien być kierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Podczas upałów PIP szczególnie zwraca uwagę na organizację pracy wykonywanej w warunkach szczególnie niebezpiecznych i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej, a także na bezpieczeństwo kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Trzeba pamiętać o zakazie zatrudniania pracowników młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 ^oC, a wilgotność względna powietrza - 65%.

Główny Inspektor Pracy apeluje także do pracodawców o skracanie czasu pracy podczas trwających upałów, w szczególności tym pracownikom, których dzienny wymiar czasu pracy przekracza 8 godzin. Pracodawcy mogą też wprowadzać rotację na stanowiskach pracy i dodatkowe przerwy, aby umożliwić pracownikom ochłodzenie się i regenerację sił. (...)".

Komunikat Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 18 czerwca 2021 r. dostępny na stronie www.pip.gov.pl

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 61 (1832)

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze