Pracownik z niepełnosprawnością. Jakie dodatki i udogodnienia w pracy?

Pracownikom, którzy posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje szereg udogodnień i przywilejów wynikających z ustawy. Obowiązek zapewnienia poniższych udogodnień pozostaje natomiast po stronie pracodawcy.

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji pracodawca, który zatrudnia osobę z niepełnosprawnością o znacznym lub umiarkowanym stopniu, ma obowiązek przystosować jej stanowisko pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności.

Zgodnie z przepisami osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu lekkim może wykonywać pracę nie więcej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Osoba z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może natomiast pracować dłużej niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Poza tym osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Od ostatniej zasady istnieją jednak dwa wyjątki, mianowicie w porze nocnej mogą pracować osoby zatrudnione na stanowisku związanym z ochroną mienia lub monitoringiem. Poza tym osoba niepełnosprawna może również wystąpić do lekarza o zgodę na pracę w godzinach nocnych lub nadliczbowych. Wówczas, gdy dysponuje ona zaświadczeniem lekarskim wyrażającym zgodę na pracę w ww. warunkach, może zostać zatrudniona w takim charakterze.

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, która pracuje dłużej niż 6 godzin dziennie, ma prawo do minimum 15-minutowej przerwy, wliczanej w czas pracy. Osoba z niepełnosprawnością z kolei ma prawo do dodatkowej, 15-minutowej przerwy na gimnastykę usprawniającą lub na wypoczynek. Obie te przerwy muszą być wliczone do czasu pracy.

Każdemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni (jeżeli jego staż pracy wynosi mniej niż 10 lat) i 26 dni (jeżeli jego staż pracy wynosi więcej niż 10 lat). Osobie, która posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatkowe 10 dni roboczych urlopu w roku kalendarzowym. Prawo do tego urlopu osoba nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z ww. stopni niepełnosprawności.

Osoba o znacznym lub umiarkowanym niepełnosprawności ma także prawo do zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Zwolnienie te obejmuje 21 dni roboczych, a jego celem jest uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym. Udział w turnusie nie może być jednak częstszy niż raz w roku.

Zwolnienie przysługuje także na wykonanie badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych albo usprawniających, lub w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego, albo jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą zostać wykonane poza godzinami pracy.

Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego (10 dni) oraz zwolnienia od pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, nie może jednak przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnością, muszą zapewnić im szereg udogodnień oraz dostosować miejsce pracy do ich potrzeb. W związku z tym pracodawcy mogą również skorzystać z wielu przywilejów. Między innymi pracodawca, który zatrudnia osobę niepełnosprawną może otrzymać miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, które wypłacane jest ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Wysokość miesięcznego dofinansowania zależna będzie natomiast od wymiaru czasu pracy, stopnia niepełnosprawności, szczególnych schorzeń oraz typu pracodawcy. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych od 1 sierpnia 2024 r. wynosi:

• 2 760 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym,
• 1 550 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym,
• 575 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu lekkim.

W przypadku osób niepełnosprawnych, które cierpią na chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję, lub są niewidome, kwoty te ulegają zwiększeniu o:

• 1 380 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym,
• 1 035 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym,
• 690 zł - w przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym.

Pracodawca, który zatrudnia osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, może również ubiegać się o zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy tej osoby, pod warunkiem że zatrudnienie ma miejsce przez co najmniej 36 miesięcy. Wówczas pracodawca ma prawo ubiegać się maksymalnie o 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia.

Ponadto pracodawca, który zatrudnia pracownika z niepełnosprawnością przez co najmniej 36 miesięcy, może ubiegać się o zwrot kosztów poniesionych na przystosowanie tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób. Pracodawca może też ubiegać się o zwrot kosztów szkolenia niepełnosprawnych pracowników do wysokości 75 proc., przy czym nie może ono przekraczać wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, są zobowiązani do dokonywania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Jeżeli jednak w danej firmie odsetek zatrudnionych osób niepełnosprawnych wyniesie co najmniej 6 proc., to wówczas pracodawca może skorzystać ze zwolnienia od składek na PFRON.

WB