Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (wyrok SN z dnia 5 października 1976 r., I PR 122/76) obowiązkiem pracodawcy jest wydanie tego dokumentu niezwłocznie, bez uprzedniego wniosku pracownika. Obowiązek ten powstaje bezwarunkowo w dniu ustania stosunku pracy. Jedynie w przypadku gdy dochodzi do ustania stosunku pracy z pracownikiem, z którym dotychczasowy pracodawca zamierza zawrzeć kolejną umowę o pracę, świadectwo to wydawane jest tylko na żądanie pracownika. Kodeks pracy stanowi również, iż niedopełnienie obowiązku wydania świadectwa pracy jest wykroczeniem, za które grozi kara grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.
W przeciwieństwie do referencji, których wydanie pracownikowi zależy od dobrej woli pracodawcy, świadectwo pracy to dokument pozbawiony elementów wartościujących.
W świadectwie pracy pracodawca stwierdza określone prawem okoliczności faktyczne. To jakie informacje powinny być zawarte w świadectwie pracy jest uregulowane w Kodeksie pracy oraz w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. Zgodnie z Kodeksem pracy w świadectwie pracy powinny znaleźć się informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, jak również inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Co wchodzi w zakres wspomnianych innych informacji precyzuje rozporządzenie. Są to dane dotyczące wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy, podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, wykorzystanych urlopów pracowniczych oraz urlopów związanych z rodzicielstwem, okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresów nieskładkowych przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty, należności ze stosunku pracy uznanych i niezaspokojonych przez pracodawcę do dnia ustania tego stosunku z powodu braku środków finansowych itd. Dodatkowo na żądanie zainteresowanego pracownika można podać w świadectwie pracy informacje o uzyskanych kwalifikacjach oraz o wysokości i składnikach wynagrodzenia za pracę.
Świadectwo pracy winno być wydane pracownikowi (lub osobie upoważnionej przez pracownika na piśmie) w dniu ustania stosunku pracy. W przypadku gdy wydanie świadectwa pracy nie jest możliwe w tym terminie, pracodawca zobowiązany jest przesłać dokument pocztą lub w inny sposób doręczyć go pracownikowi w ciągu siedmiu dni od ustania stosunku pracy.
Warto zwrócić uwagę, że w sytuacji, gdy w świadectwie pracy brak którejś z wymaganych prawem informacji, pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie dokumentu. Nowe świadectwo pracy powinno zostać wystawione pracownikowi w ciągu 7 dni.
Jeżeli pracodawca w powyższym terminie nie ustosunkuje się do wniosku pracownika lub powiadomi go na piśmie, że nie zamierza uwzględnić jego prośby, pracownik może w ciągu 7 dni wnieść sprawę o sprostowanie świadectwa do sądu pracy. Jeśli błąd w świadectwie dotyczył nieprawidłowego określenia podstawy prawnej rozwiązania stosunku pracy, która jest niezbędna przy ustalaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych i skutkował niemożnością skorzystania przez pracownika z zasiłku dla bezrobotnych, pracownik ma prawo żądać odszkodowania od pracodawcy z tytułu poniesionej szkody.
Jeśli pracownik zauważył błędy w świadectwie pracy w terminie późniejszym niż 7 dni od jego wystawienia, może również domagać się od pracodawcy ich sprostowania, jednak pracodawca nie ma obowiązku uwzględnić wniosku złożonego po terminie.
Maria Syrek
aplikant radcowski w Kancelarii "Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza" Spółka Komandytowa
