Wykorzystanie zaległego urlopu w 2012 r. - wątpliwości praktyczne
Jak już wiadomo, od przyszłego roku wchodzą w życie przepisy wydłużające termin wykorzystania zaległego urlopu. Czy nowelizacja będzie miała zastosowanie do zaległego urlopu za 2011 r.? Zdania są odmienne, a my sprawdźmy, jak jest naprawdę.
Już wkrótce, 1 stycznia 2012 r. wchodzi w życie zmiana Kodeksu pracy dotycząca terminu wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego. Od nowego roku zaległy urlop będzie mógł być wykorzystany aż do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p., po zmianach), a nie do końca marca, jak to jest w tym roku. Obecnie budzi duże wątpliwości, czy ten znowelizowany przepis będzie miał zastosowanie do urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo w 2011 r., ale go nie wykorzystał (w całości lub w części).
Zmianę w art. 168 k.p. wprowadzono ustawą z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 232, poz. 1378). Ustawa ta nie wprowadza żadnych przepisów przejściowych w zakresie terminu wykorzystania zaległego urlopu. Należy zatem uznać, że od 1 stycznia 2012 r. zaległy urlop wypoczynkowy może być wykorzystany do 30 września - i dotyczy to także zaległego urlopu za 2011 r. Jest bowiem zasadą, że jeżeli nic innego nie wynika z ustawy wprowadzającej nowe regulacje prawne, stosuje się je od dnia ich wejścia w życie.
Stosowanie starych (dotychczasowych) przepisów jest możliwe tylko, gdy tak stanowią przepisy przejściowe. Rolą takich przepisów jest bowiem m.in. utrzymanie czasowo w mocy starych przepisów (wynika to z zasad techniki legislacyjnej). Jednakże ta ustawa nie zawiera takich przepisów w odniesieniu do terminu wykorzystania zaległego urlopu.
Nie wydaje się prawidłowe wysuwanie argumentu, że skoro prawo do urlopu zostało nabyte w 2011 r., to należy do tego urlopu stosować wszystkie przepisy urlopowe w brzmieniu obowiązującym na dzień nabycia prawa do urlopu, ponieważ w przeciwnym razie miałoby miejsce stosowanie prawa wstecz. Czym innym jest bowiem prawo do urlopu, a czym innym zasady wykorzystywania urlopu, w tym termin jego wykorzystania. Nie ma żadnych powodów, dla którego należałoby łączyć te dwie kwestie. Z punktu widzenia nabycia prawa do urlopu nie ma znaczenia to, kiedy urlop zostanie wykorzystany - jest to odrębna kwestia.
W 2011 r. pracownik nabywa prawo do urlopu na zasadach obowiązujących w tym roku, ale skoro od 2012 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące wykorzystania zaległego urlopu - to należy je stosować do urlopu, który w 2012 r. jest urlopem zaległym. Takim właśnie urlopem zaległym w dniu 1 stycznia 2012 r. staje się urlop niewykorzystany przez pracownika w 2011 r. Zatem w tym dniu zmienia się "kwalifikacja" tego urlopu - z urlopu "zwykłego" staje się urlopem zaległym i na ten dzień (kiedy doszło do tego przekształcenia) ocenia się, jakie przepisy należy do niego stosować - w zakresie wykorzystywania urlopu. Ponieważ z ustawy nic innego nie wynika - stosować należy art. 168 k.p. w nowym brzmieniu.
Trzeba też zauważyć, że postulat przedłużenia terminu na wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego był wysuwany zarówno przez pracodawców, jak i przez pracowników. Nowe przepisy w tym zakresie były oczekiwane już od dłuższego czasu. Nie ma zatem powodu, by także z przyczyn społecznych odkładać ich stosowanie w czasie (do 2013 r.).
Nie ma zatem żadnych podstaw - ani prawnych, ani pozaprawnych - aby do urlopu zaległego w 2012 r. stosować stare przepisy dotyczące terminu wykorzystania tego urlopu.
