Zmiany w Kodeksie pracy. Polscy pracownicy mają powody do zadowolenia

• W Kodeksie pracy pojawi się urlop opiekuńczy (5 dni w roku)
• 2 dni w roku możemy mieć wolne z tytułu siły wyższej
• Urlop rodzicielski będzie dłuższy o 9 tygodni
• Zmieniają się zasady zawierania umów na czas próbny
• Nowe będą zasady wypowiadania umów na czas określony

- Całkowitą nowością w Kodeksie pracy jest urlop opiekuńczy - przysługuje nie tylko rodzicom z racji opieki nad dziećmi, ale każdej osobie, która ma potrzebę zaopiekowania się kimś z najbliższej rodziny, także własnym rodzicem czy małżonkiem, czy nawet osobą formalnie obcą, która mieszka z nami pod jednym dachem. Urlop opiekuńczy nie jest płatny i przysługuje przez 5 dni w roku. Ważne jest to że pracodawca nie może odmówić jego udzielenia, a sam wniosek urlopowy możemy złożyć nawet w przeddzień dnia wolnego. Powinniśmy w nim wskazać, dlaczego potrzebujemy dnia wolnego akurat w tym terminie - może to być np. nagła absencja opiekuna bliskiej osoby - i kim będziemy się opiekować. Tak naprawdę wystarczy sama deklaracja, nie musimy składać żadnego zaświadczenia, a pracodawca realnie nie ma jak tej naszej deklaracji zweryfikować - wyjaśnia mec. Wioletta Miros.

- W Kodeksie pojawią się też dwa wolne dni z tytułu "siły wyższej". Bywa przecież że z powodów losowych, np. nagłej choroby dziecka lub problemów komunikacyjnych, nie jesteśmy w stanie dotrzeć do pracy na czas lub w ogóle. Taki urlop jest płatny, ale w wysokości połowy naszego normalnego wynagrodzenia. Urlop możemy wykorzystać w każdej chwili, możemy też zamienić go na 16 godzin i np. przez 8 dni wychodzić z pracy dwie godziny wcześniej. Także tego urlopu pracodawca nie może nam odmówić i także w tym przypadku nie musimy podawać powodów złożenia wniosku - podkreśla ekspertka.

- Dzięki unijnej dyrektywie w sprawie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców i opiekunów z 2019 r. do polskich przepisów wchodzi dodatkowy, 9-tygodniowy urlop rodzicielski, a zatem cały taki urlop wydłuża się z 32 do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni, gdy dzieci urodziło się naraz dwoje lub więcej. Korzystać z urlopu mogą oboje rodzice, żadne z nich nie może się zrzec "swoich" 9 tygodni (przy czym ojciec musi go wykorzystać już nie w ciągu 24, a 12 pierwszych miesięcy życia niemowlęcia), przez resztę urlopu mogą opiekować się dzieckiem zamiennie. Za ten urlop płaci - jak dotąd - ZUS - wyjaśnia rozmówczyni Interii Biznes.

- Dotąd wypowiadając umowę o pracę na czas określony, pracodawca nie musiał podawać powodów takiego kroku. Teraz się to zmieni i - tak jak w przypadku umowy na czas nieokreślony - firma musi go wskazać, a zwalniany pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy. Tu też powodem jest implementacja przepisów unijnych, tym razem dyrektywy o przejrzystych warunkach zatrudnienia - podkreśla ekspertka.

- Tu zmian jest naprawdę wiele. Umowa na czas próbny co do zasady może być tylko jedna - jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik zostaje skierowany na inne stanowisko, co wymaga jego ponownego przeszkolenia. Pracodawca musi wskazać, na jaki okres umowa próbna zostaje zawarta, a jeśli kolejna, stała już umowa, miałaby zostać zawarta na mniej niż 12 miesięcy, to też okres zatrudnienia musi być w niej podany. Jeżeli umowa miałaby trwać poniżej 6 miesięcy, to okres próbny nie może trwać dłużej niż 1 miesiąc, jeżeli do 12 miesięcy - okres próbny nie powinien przekroczyć 2 miesięcy. Wydłużenie okresu próbnego do 3 miesięcy możliwe jest tylko w szczególnych przypadkach, gdy charakter pracy jest bardziej skomplikowany - wyjaśnia mec. Wioletta Miros.

- Niemal wszystkie te zmiany wynikają z dyrektyw unijnych, które mają zwiększyć bezpieczeństwo pracownika i poprawić jego dostęp do informacji o zasadach zatrudnienia. Choć zmiany wchodzą w życie w trakcie roku, to uprawnienia jakie uzyskali pracownicy rozciągają się już na cały rok 2023 - podsumowuje rozmówczyni Interii Biznes.

Rozmawiał Wojciech Szeląg