Ile banki stracą z powodu wakacji kredytowych?

- Oceniamy projekt jako niesprawiedliwy, źle przygotowany, osłabiający polski sektor bankowy. Proponowaliśmy udzielanie pomocy tym kredytobiorcom, którzy tego potrzebują - powiedział na ostatniej konferencji prasowej prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz.

Bankowcy już wcześniej zwracali uwagę, że pomoc dla kredytobiorców zaprojektowana w postaci "wakacji" jest nadmiarowa. Ustawa nie dostrzega sedna problemu, bo polega ono nie na tym, że raty kredytów rosną, ale ważne jest to jaką część swojego dochodu musi kredytobiorca przeznaczać na spłatę raty.

Oprócz tego ustawa faworyzuje kredytobiorców mieszkaniowych wobec innych kredytobiorców, a także wobec deponentów. Zachęca do moralnego hazardu - wezmę sobie kredyt na wielkie mieszkanie, a jak nie będę mógł spłacić, to będę żądał pomocy. A w dodatku ustawodawca założył, że inflacja ustąpi w 2023 roku, a stopy spadną. A jeśli nie - to co wtedy?

Ponieważ trudno było to komukolwiek wytłumaczyć, bankowcom przyszło liczyć straty, jakie spowodują wakacje kredytowe. Od czego one zależą?

Przede wszystkim od tego jak bardzo jeszcze wzrosną stopy procentowe (im wyższe stopy, tym więcej banki tracą) i od tego, ilu kredytobiorców skorzysta z wakacji. Bankowcy nie chcą bawić się w przewidywania, jaki odsetek kredytobiorców zechce wysłać swoje zobowiązania na wakacje. A przypomnijmy, że każdy, kto się pospieszy i złoży wniosek przed terminem płatności sierpniowej raty, może mieć wakacje w sierpniu i we wrześniu, a potem przez dwa miesiące w ostatnim kwartale tego roku. A także przez miesiąc w każdym kwartale roku przyszłego. Z szacunków banków wiadomo tylko, że uprawnieni są zadłużeni w kredytach hipotecznych o łącznej wartości ok. 400 mld zł.      

- Nie chcemy szacować ilu klientów może skorzystać (z wakacji). To także okres wakacyjny i trzeba wziąć to pod uwagę - powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz. Ale jak na banki przystało, bankowcy dokonali symulacji swoich strat, gdyby okazało się, że z wakacji skorzysta 40 proc. kredytobiorców, połowa, i tak dalej, aż do hipotetycznej sytuacji, że skorzystają z nich wszyscy uprawnieni. Co z tych symulacji wynika?

Jeśli z wakacji kredytowych skorzystałoby jedynie 40 proc. uprawnionych kredytobiorców, banki w ciągu tego roku utraciłyby 4,5 do 6,4 mld zł przychodów odsetkowych, w zależności od tego, jak wysokie będą stopy. Ponieważ symulację zrobiono jeszcze przed podwyżką stóp z 7 lipca, widać już, że byłoby to przynajmniej 5 mld zł.

To oczywiście nie koniec, bo bank do stopy WIBOR, będącej podstawą oprocentowania kredytu, dodaje jeszcze swoją marżę - przeciętnie dla hipotek wynosiła ona 2 proc. rocznie. Z tego tytułu zyski banków (cały czas przy założeniu, że tylko 40 proc. uprawnionych skorzysta z wakacji) skurczyłyby się w tym roku o kolejne 3,5 do 5,3 mld zł.

Nieoficjalnie bankowcy uważają, że najbardziej prawdopodobny jest wariant, w którym 80 proc. kredytobiorców wyśle swoje hipoteki na wakacje. Wtedy utrata przychodów odsetkowych mogłaby wynieść tylko w tym roku od 9,1 do 12,8 mld zł (raczej bliżej górnej kwoty). Ale do tego trzeba dodać jeszcze utratę przychodów z tytułu marży. To kolejne 6,9 do 10,7 mld zł.

Gdyby natomiast wszystkie kredyty wyjechały na wakacje - według wyliczeń z raportu "Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w I kwartale 2022 roku" ogłoszonego w lipcu przez Warszawski Instytut Bankowości - banki straciłyby od 11,3 mld zł do 16,0 mld zł odsetek oraz 8,7 do 13,3 mld zł z tytułu marży. W najdalej idącym wariancie byłoby to blisko 30 mld zł.

Powiedzmy od razu - banki kiedyś w przyszłości odzyskają niespłacony teraz kapitał i odsetki. Choć te ostatnie - nie wiadomo w jakiej wysokości. Zanim jednak to się stanie, muszą zaksięgować straty. I to w dodatku - tu pomiędzy bankowcami i audytorami panuje zgoda - w myśl zasad rachunkowości straty, które przypadną na przyszły rok, muszą zaksięgować już w tym roku.   

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Co to znaczy dla banków? Współautorzy raportu WIB profesor Czesław Lipiński i Wojciech Zatoń z Uniwersytetu Łódzkiego oszacowali, że zyski banków wzrosną w tym roku do 20,8-22,6 mld zł, zakładając przy tym wzrost rezerw i odpisów do 14 mld zł w całym roku. Przypomnijmy, że według danych KNF w ciągu pierwszych pięciu miesięcy tego roku banki miały 12,9 mld zł zysku netto, co zawdzięczają podwyżkom stóp procentowych NBP. W ubiegłym roku po pięciu miesiącach zysk netto całego polskiego sektora wynosił tylko 5,8 mld zł.

Ale gdyby od prognozowanych nawet 22 mld zł odjąć 30 mld zł strat wynikających z wakacji, w sumie straty polskiego sektora bankowego mogłyby przekroczyć nawet 8 mld zł.

Czy jest inne rozwiązanie, pozwalające bankom uniknąć strat? Owszem. Wskutek wakacji banki tracą przychody odsetkowe. Jeśli tracą przychody, to będą starały się obniżyć koszty odsetek, czyli w lwiej części to, co płacą ludziom i firmom za przyjmowane depozyty. Wraz ze wzrostem stóp procentowych, choć ze znacznym opóźnieniem, ale oprocentowanie depozytów ruszyło ostatnio w górę.

Skoro jednak banki tracą przychody odsetkowe, radą na to by zapobiec stratom jest obniżenie kosztów, czyli mówiąc po prostu - oprocentowania depozytów. Jak bardzo? Bankowcy wyliczyli, że przeciętne oprocentowanie depozytów powinno się obniżyć do minus 0,2 proc. W ten sposób za wakacje kredytobiorców zapłaciliby wszyscy ludzie, którzy liczą na odsetki od powierzonych bankom pieniędzy. Co więcej - musieliby im jeszcze dopłacać.

Jacek Ramotowski