Nowa moneta kolekcjonerska: "Wyprawa wileńska"
21 marca 2019 r. Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu srebrną monetę o nominale 10 zł "Wyprawa wileńska".
Operacja wileńska została zaplanowana i przeprowadzona przez Józefa Piłsudskiego w kwietniu 1919 r. wbrew opinii polskich i francuskich sztabowców, wróżących jej klęskę. Naczelny Wódz pragnął uprzedzić spodziewaną ofensywę bolszewików, którzy koncentrowali wojska za Niemnem, aby uderzyć na organizujące się dopiero państwo polskie i przekształcić je w republikę rad.
Część polskich sił zaatakowała Nowogródek, Baranowicze i Lidę, ściągając na siebie uwagę nieprzyjaciela. Pod ich osłoną 16 kwietnia ruszyła na Wilno grupa złożona z brygady jazdy ppłk. Władysława Beliny-Prażmowskiego i kilku batalionów piechoty gen. Edwarda Rydza Śmigłego. Jazda Beliny wyprzedziła piechotę i, przemieszczając się lasami, o świcie 19 kwietnia zaskoczyła silny garnizon bolszewicki w Wilnie. Przy wsparciu ludności opanowano część miasta. Nieprzyjaciel ochłonął z zaskoczenia i wywiązały się ciężkie walki uliczne. Wieczorem, kiedy kawalerii kończyła się amunicja, do Wilna przyjechał zdobytym pociągiem batalion 1. pułku piechoty Legionów. O zwycięstwie przesądziło przybycie, nocą z 20 na 21 kwietnia, głównych sił polskiej piechoty. Przed południem 21 kwietnia opanowano całe miasto.
Dla bolszewików utrata Wilna była wielką porażką propagandową i wojskową. W Polsce wiadomość o oswobodzeniu miasta wywołała wybuch radości. W sukcesie tym upatrywano zapowiedź przyszłego zwycięstwa w wojnie z Rosją bolszewicką. Zagon kawalerii Beliny na Wilno został uznany za jeden z najpiękniejszych czynów jazdy polskiej w wojnach lat 1919-1920.
Na rewersie monety, na tle kawalerii maszerującej na Wilno, przedstawiono wizerunek płk. Władysława Beliny-Prażmowskiego, nazywanego pierwszym ułanem Drugiej Rzeczypospolitej. Był legionistą, organizatorem i dowódcą 1. pułku ułanów Legionów Polskich; w niepodległej Polsce zorganizował 1. Brygadę Jazdy, którą dowodził w latach 1919-1920. Jesienią 1920 r. na własną prośbę odszedł z wojska. W latach 1931-1933 był prezydentem Krakowa, a następnie do 1938 r. wojewodą lwowskim.
Na awersie umieszczono wizerunek wojskowej odznaki pamiątkowej nadawanej w okresie międzywojennym uczestnikom wyprawy na Wilno.
prof. Janusz Odziemkowski
Pobierz darmowy: PIT 2018
