Nowe monety kolekcjonerskie NBP: "Skarby Stanisława Augusta - Jan Kazimierz Waza"

Wyjątkowa seria złotych i srebrnych monet kolekcjonerskich o nominałach 500 zł i 50 zł - "Skarby Stanisława Augusta" - odwzorowuje słynną osiemnastowieczną serię medalierską z wizerunkami królów Polski wykonaną na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Królewskie medale powstawały w mennicy warszawskiej w latach 1791-1797/1798. Ich twórcami byli dwaj wybitni medalierzy Jan Filip Holzhaeusser i Jan Jakub Reichel. Medale były wzorowane na portretach namalowanych w latach 1768-1771 przez Marcella Bacciarellego do Pokoju Marmurowego w Zamku Królewskim w Warszawie. Monety emitowane przez Narodowy Bank Polski są wiernymi replikami medali, zachowują średnicę i wysokość reliefu oryginałów. Dotyczy to portretów królewskich prezentowanych na rewersach monet. Odwrotne strony medali z życiorysami królów, umieszczone na awersach monet, zostały pomniejszone, ponieważ towarzyszy im otok z nazwą państwa, godłem Rzeczypospolitej, nominałem oraz rokiem emisji. Życiorysy monarchów, jak również napisy na awersach medali towarzyszące portretom władców, zredagowane są po łacinie. Ostatecznej redakcji tych tekstów dokonał zapewne sam król Stanisław August. Imiona monarchów w języku polskim umieszczone zostały na boku monet; tamże znajduje się nazwa serii "Skarby Stanisława Augusta".

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Poczet królów polskich wykonany na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego składał się z wizerunków 23 monarchów. Był tu o jeden portret królewski więcej niż na obrazach Bacciarellego, którego cykl obejmuje 22 obrazy. Dodatkowy portret Stanisława Leszczyńskiego, umieszczony na medalu, powstał najprawdopodobniej na podstawie obrazu Jana Bogumiła Plerscha. Obie serie, malarska i medalierska, zaczynają się od Bolesława Chrobrego, a kończą wizerunkiem Augusta III Sasa. W Pokoju Marmurowym od XVIII wieku naczelne miejsce zajmuje jednak kilkakrotnie większy od pozostałych królewskich portretów wizerunek Stanisława Augusta w pełnej postaci, w stroju koronacyjnym. Zapewne więc i serię medalierską zamykać miał medal z wizerunkiem aktualnie panującego monarchy. Abdykacja, emigracja i rychła śmierć króla w początku 1798 r. uniemożliwiły realizację tego zamierzenia.

Seria monet "Skarby Stanisława Augusta" obejmuje 24 wizerunki monarchów - 23 z oryginalnej serii królewskiej oraz portret Stanisława Augusta, odtworzony według medali z epoki. Tak jak w XVIII wieku medale, monety będą bite w złocie i w srebrze.

Tomasz Bylicki, starszy kustosz Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Osiemnasta moneta serii przedstawia Jana Kazimierza z dynastii Wazów, syna króla Polski i Szwecji Zygmunta III i Konstancji Habsburżanki, przyrodniego brata Władysława IV. Obrany królem Polski w listopadzie 1648 r., koronowany był w Krakowie w styczniu 1649 r. Mianowany kardynałem w 1646 r., przed elekcją złożył tę godność. W 1660 r. zrzekł się pretensji do korony szwedzkiej, zachowując tylko tytulaturę. Po burzliwym panowaniu abdykował w 1668 r. i udał się do Francji. Pozostawił po sobie złą pamięć, której nie złagodziło uznanie jego talentów wojskowych.

Na rewersie monety widnieje przeniesione z medalu popiersie króla (według obrazu pędzla Marcella Bacciarellego) profilem w lewo, w długiej peruce, z wąsami i nikłą brodą, w zbroi rajtarskiej, w żabocie przewiązanym wstążeczką i w halsztuku, z płaszczem gronostajowym, z Orderem Złotego Runa.

Na awersie monety czytamy tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Drugi syn Zygmunta III z Konstancji Austriaczki, przez 20 lat walcząc dzielnie ze zmiennym szczęściem, po wojnach z Kozakami, Tatarami, Szwedami, Moskwą, Węgrami i - o zgrozo - z Polakami, zniechęcony nieszczęściami złożył koronę królewską. Umarł bezdzietny w Nevers we Francji roku pańskiego 1672, mając lat 61, dnia 16 grudnia.

Jan Kazimierz Waza urodził się w 1609 r. w Krakowie. Od młodości wdrożony do sztuki wojennej, jako król zmagał się z powstaniem Chmielnickiego, potem z Rosją i mimo świetnego zwycięstwa pod Beresteczkiem (1651) utracił na jej rzecz Ukrainę Naddnieprzańską (1654). Najazd szwedzki w 1655 r. i sprzymierzenie części szlachty koronnej ze Szwedami spowodowały ogromne wyniszczenie kraju. Liczne bitwy dowodzone przez króla, a szczególnie obrona Jasnej Góry, dodały ducha Polakom, a wojna zakończyła się podpisaniem pokoju w Oliwie (1660). Wtedy też traktatami welawsko-bydgoskimi Prusy Książęce uzyskały suwerenność. Następne lata przyniosły kolejne walki z Rosją i przegraną wojnę domową z hetmanem Lubomirskim. Nie doszły do skutku próby reform państwowych. Wobec tylu przeciwności losu, po śmierci żony Ludwiki Marii Gonzagi i dwojga dzieci zmarłych w niemowlęctwie Jan Kazimierz w 1668 r. złożył koronę i wyjechał do Francji, gdzie został opatem w klasztorze benedyktyńskim Saint-Germain-des-Prés. Zmarł w 1672 r. i został pochowany w katedrze wawelskiej. Jego serce złożono w kościele Saint-Germain-des-Prés w Paryżu, w pięknym grobowcu.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Moneta kolekcjonerska: "Skarby Stanisława Augusta - Jan Kazimierz Waza"

Nominał: 500 zł
Metal: Au 999,9/1000
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Napis na obrzeżu: SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA * JAN KAZIMIERZ WAZA *
Nakład: do 600 szt.
Projektant rewersu: Anna Wątróbska-Wdowiarska
Projektant awersu oraz napisów na rewersie: Robert Kotowicz
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.

Moneta kolekcjonerska: "Skarby Stanisława Augusta - Jan Kazimierz Waza"

Nominał: 50 zł
Metal: Ag 999/1000
Stempel: zwykły
Średnica: 45,00 mm
Masa: 62,2 g
Napis na obrzeżu: SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA * JAN KAZIMIERZ WAZA *
Nakład: do 5000 szt.
Projektant rewersu: Anna Wątróbska-Wdowiarska
Projektant awersu oraz napisów na rewersie: Robert Kotowicz
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.