Rekordy w dziedzinie pieniądza należące do... Józefa Piłsudskiego

Gdyby w naszej historii zabrakło Józefa Piłsudskiego, Polska byłaby dziś odmiennym krajem. Również inne byłyby nasze pieniądze - charakterystyczne wąsate oblicze zdobiło liczne monety i banknoty, a jego właściciel wywarł ogromny wpływ na kształt naszej waluty oraz jej nazwę, która według pierwotnej decyzji marszałka miała brzmieć "lech". Przedstawiamy siedem innych faktów, jakimi Józef Piłsudski zapisał się w historii polskiej numizmatyki.

W ostatnim roku życia marszałka rozpoczęto bicie srebrnych dwu-, pięcio- oraz dziesięciozłotówek noszących jego wizerunek. Znajdowały się one w obiegu do drugiej wojny światowej. W późniejszych latach Piłsudski wrócił na monety dopiero w 1988 r. z okazji 70. rocznicy odzyskania niepodległości.

Pierwsze monety upamiętniające Piłsudskiego nie były złotymi. W początkach II Rzeczypospolitej posługiwano się bowiem marką polską. Pieniądz ten opierał się na banknotach, lecz w 1922 r. na próbę wybito monety, których rewers zdobił wizerunek ówczesnego Naczelnika Państwa. Zainteresowanie emitentów postacią Józefa Piłsudskiego przekroczyło granice Polski, a nawet Europy. Złotą monetą o nominale 1 dolara upamiętniającą Marszałka wyemitowało Niezależne Państwo Samoa. Moneta została wybita w popularnej i cenionej przez kolekcjonerów średnicy - 11 mm. W Polsce można ją nabyć dzięki staraniom Skarbnicy Narodowej.

Jako twórcę Legionów Polskich Piłsudskiego uwieczniono także na wielu medalach pamiątkowych. W 1919 r. jego wizerunek trafił też na znaczki pocztowe. W bliższych nam czasach pojawił się nowy rodzaj upamiętnienia, gdy wizerunkiem marszałka zaczęto zdobić pieniądze lokalne - nieposiadające statusu oficjalnego środka płatniczego. I tak na funtach zakopiańskich na awers trafiły wspólnie dwa portrety Józefa Piłsudskiego i Stefana Żeromskiego, zaś na suwalach zobaczyć można Józefa Piłsudskiego w otoczeniu mieszkańców Suwałk na tle Resursy Obywatelskiej.

Polska tradycja numizmatyczna przyzwyczaiła nas do okrągłego bilonu, lecz od reguły tej pojawiają się wyjątki. Taką nadzwyczajną monetą o kształcie rombu uhonorowano Piłsudskiego w latach 30. XX stulecia. Niestety wzór ten nie wszedł do masowej produkcji.

Choć już przedwojenne złotówki i marki zdobione obliczem Piłsudskiego wykonane były ze srebra, to na monety złote z wizerunkiem Marszałka trzeba było czekać aż do lat 90. XX wieku. Wtedy nastąpił prawdziwy renesans upamiętniających go emisji, wtedy także posypały się rekordy dotyczące nominałów. Wybita w 1990 r. w Kalifornii złota moneta kolekcjonerska z popiersiem marszałka nosiła zawrotny nominał miliona złotych, a rekord ten został wkrótce pobity.

Wysoka inflacja lat dziewięćdziesiątym skutkowała wzrostem nominałów pieniądza obiegowego aż do dwóch milionów złotych (banknot ten przedstawiał portret premiera Paderewskiego). Niewiele brakowało, by przebił go banknot z Piłsudskim, dla którego planowano obezwładniającą wartość pięciu milionów. Banknot był przewidziany do emisji w roku 1995. Ze względu na przeprowadzoną denominację nigdy nie trafił do obiegu. Na podstawie projektu banknotu powstały pamiątkowe repliki i prostokątny medal. Na tym się jednak nie skończyło...

Marszałek trafił na banknoty jeszcze dwukrotnie. Za każdym razem była to emisja kolekcjonerska: dziesięciozłotówka z 2008 r. i wydany w 2014 r. na setną rocznicę powstania Legionów Polskich banknot dwudziestozłotowy, oparty na wzorze starej pięciomilionówki. Był to pierwszy polski banknot wykonany w nowoczesnej technologii polimerowej, stosowanej tylko przez kilka państw na świecie. Na międzynarodowej Currency Conference w kanadyjskim Vancouver w maju 2015 r. został on uznany za najlepszy banknot kolekcjonerski i zdobył nagrodę "Banknote of the Year Award".