Wyniki towarzystw i funduszy emerytalnych

Liczba członków czterech największych funduszy emerytalnych wyniosła blisko 8,8 mln (około 2/3 wszystkich członków). Liczba rachunków prowadzonych przez fundusze wyniosła 14,4 mln2. Udział rachunków martwych, na które nie wpłynęła żadna składka zmniejszył się o 0,3 pkt. w stosunku do 2007 r. Średnio 4,8 % ogólnej liczby rachunków pozostało pustych (spadek o 0,3 pkt. w stosunku do poprzedniego roku). Odsetek rachunków martwych dla poszczególnych funduszy wahał się od 2,4 % do 14,9 % rachunków ogółem (odpowiednio 2,1 % i 14,2 % rok wcześniej).

W 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał do funduszy emerytalnych prawie 20,5 mld zł składek oraz 0,5 mld zł odsetek. Narastająco, począwszy od 19.05.1999 r. do 31.12.2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wpłacił do funduszy emerytalnych 116,1 mld zł składek i 2,7 mld zł odsetek. W porównaniu z rokiem ubiegłym, kwota składek i odsetek wzrosła o 3,2 mld zł.

Aktywa ogółem otwartych funduszy emerytalnych (OFE) na koniec 2008 r. wyceniono na 138,8 mld zł, tj. o 1,8 % mniej niż w 2007 r. Powodem były duże spadki na giełdzie, będące efektem trwającej od połowy 2007 r. bessy. Zobowiązania ogółem zmalały o 17,6 %. Aktywa netto funduszy ukształtowały się na poziomie 138,3 mld zł, co oznacza 1,3 % spadku w skali roku. Stosunek aktywów netto funduszy do sumy składek przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na koniec grudnia 2008 r. w porównaniu do roku ubiegłego znacznie spadł i wyniósł zaledwie 16,4 % (wobec 43,1 % rok wcześniej).

Udział portfela inwestycyjnego w aktywach ogółem wyniósł 99,6 %. W portfelu dominowały obligacje (103,8 mld zł), przy czym ich udział w porównaniu do roku ubiegłego zwiększył się aż o 15,2 pkt. kosztem pozostałych papierów wartościowych.

Fundusze emerytalne ulokowały 84,2 mld zł w obligacjach skarbowych o stałym oprocentowaniu. Fundusze zainwestowały 29,2 mld zł w akcje notowane na GPW (spadek wartości tego portfela aż o 61,6% w skali roku).

Akcje spółek w sektorze paliwowym stanowiły najwięcej, bo 29,1% wszystkich akcji sektora przemysłu (3,1 mld zł). Akcje spółek w sektorze budownictwa, deweloperów i akcje w sektorze przemysłu metalowego stanowiły łącznie 47,8 % (5,1 mld zł).

Fundusze zainwestowały w akcje sektora finansowego i w akcje sektora przemysłu po 10,6 mld zł. Pozostałe akcje (8,2 mld zł) były ulokowane w spółkach sektora usługowego. Depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe wyniosły 3,0 mld zł (wzrost o 2,2 % w porównaniu z rokiem poprzednim). Fundusze zainwestowały kwotę 1,0 mld zł za granicą. tj. zaledwie 0,7 % wartości portfela inwestycyjnego. Przychody operacyjne otwartych funduszy emerytalnych wyniosły 6,0 mld zł, co oznacza 23,6 % wzrostu w skali roku.

Główną ich pozycją były odsetki od dłużnych papierów wartościowych, stanowiące 72,6 % przychodów zarówno przed rokiem jak i w 2008 r. Koszty operacyjne osiągnęły kwotę 0,7 mld zł, tj. spadek o 1,0 % w porównaniu do 2007 r. Koszty związane z zarządzaniem funduszami wyniosły 0,6 mld zł i stanowiły 88,6 % kosztów operacyjnych (88,7 % przed rokiem). Zrealizowana strata z inwestycji osiągnęła wartość 1,4 mld zł (przed rokiem zysk wyniósł 4,5 mld zł).

Po uwzględnieniu wyniku z inwestycji i wyceny wynik finansowy wykazany przez wszystkie otwarte fundusze emerytalne był ujemny i osiągnął wartość minus 20,5 mld zł. Średnia ważona stopa zwrotu za okres od 30.09.2005 r. do 28.09.2008 r. wyniosła 12,6 %. W porównaniu z rokiem poprzednim stopa ta spadła blisko o 40 %. Stopę powyżej średniej osiągnęło 8 podmiotów. Minimalna wymagana stopa zwrotu w podanym okresie trzyletnim wyniosła 6,3 % (w poprzednim roku wyniosła ona 26,2 %). Każdy z funduszy osiągnął stopę zwrotu wyższą niż minimalna wymagana.

Aktywa powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec grudnia 2008 r. wyceniono na kwotę 3,4 mld zł (wzrost o 26,8 %). W strukturze aktywów 44,5 % stanowił majątek obrotowy. Główną pozycją aktywów obrotowych pozostały inwestycje krótkoterminowe, ale ich udział nieznacznie spadł (z 89,9 % do 90,8 %). Zwiększenie kwoty inwestycji długoterminowych o 20,8 % było m.in. powodem wzrostu o 51,7 % wartości aktywów trwałych.

Pasywa powszechnych towarzystw emerytalnych w 87,5 % były kształtowane przez kapitał własny, który wyniósł 3,0 mld zł, co oznacza wzrost o 20,9 % w skali roku. Do wzrostu tego przyczyniło się głównie zwiększenie kapitałów zapasowych o 0,5 mld zł (wzrost o 56,7 %). Wynik finansowy netto roku obrotowego wzrósł o 6,2 % i osiągnął wartość 0,7 mld zł (w 2007 r. wzrost o 16,5 %). Zobowiązania ogółem zwiększyły się o 52,7 % (0,4 mld zł), a rezerwy na zobowiązania wzrosły prawie trzykrotnie.

Rozliczenia międzyokresowe osiągnęły wartość 0,1 mld zł, tj. o 1,6 % niższą niż na koniec 2007 roku. Przychody PTE wynikające z zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi wyniosły 1,9 mld zł, co stanowi wzrost o 9,5 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Przychody z tytułu kwot pobieranych przez PTE od wpłacanych składek stanowiły 64,8 % tej kwoty (wzrost udziału o 3,9 pkt. w skali roku), a wynagrodzenie za zarządzanie 30,8 % (spadek udziału o 3,0 pkt).

Koszty zarządzania funduszami przez PTE wzrosły do ok. 1,1 mld zł (o 9,1 %).

Głównymi pozycjami generującymi koszty były usługi akwizycyjne (35,4 % udział w kosztach wobec 33,2 % w 2007 r.), ogólne koszty zarządzania PTE (odpowiednio 20,1 % wobec 19,0 %) oraz opłaty dla agenta transferowego i z tytułu prowadzenia rejestru członków funduszy (13,4 % wobec 14,0 %). Wynik techniczny PTE na zarządzaniu funduszami emerytalnymi ukształtował się na poziomie 0,8 mld zł, tj. o 10,0 % wyższym niż w 2007 r.

Po uwzględnieniu wyniku na pozostałej działalności, towarzystwa uzyskały 0,9 mld zł zysku brutto (wzrost o 7,7 %). Obciążenia wyniosły 0,1 mld zł. W efekcie, powszechne towarzystwa emerytalne zamknęły rok 2008 zyskiem netto w wysokości 0,7 mld zł (na takim samym poziomie jak w 2007 roku).