Zmiany w rozliczaniu VAT w obrocie krajowym w 2012 r.

Na podstawie ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo o miarach (Dz. U. nr 64, poz. 332), z dniem 1 stycznia 2012 r. weszły w życie przepisy podwyższające stawkę VAT na ubranka niemowlęce i obuwie dziecięce. Odzież i dodatki odzieżowe dla niemowląt, bez względu na symbol PKWiU - wymienione w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, pod poz. 76 - opodatkowane były do końca 2011 r. preferencyjną, 8% stawką VAT. Taką samą obniżoną stawkę VAT stosowano w odniesieniu do dostaw obuwia dziecięcego (poz. 77 załącznika nr 3).

Komisja Europejska zakwestionowała możliwość preferencyjnego opodatkowania ww. towarów ze względu na to, że stawka taka jest niezgodna z prawem unijnym wykraczając poza zakres dopuszczalnych odstępstw i skierowała sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE.

W rozpatrywanej sprawie strona polska podkreślała, że utrzymanie w mocy obniżonej stawki podatku VAT na odzież i dodatki odzieżowe dla niemowląt jest dopuszczalne ze względów społecznych, które są zbieżne z celami Unii, obejmującymi nie tylko wzrost gospodarczy, ale także postęp społeczny.

Argumentując stosowanie obniżonej stawki dla ww. towarów wskazano również, że utrzymanie preferencji podatkowych w tym zakresie jest ważne przede wszystkim z punktu widzenia skutecznego stymulowania przyrostu naturalnego w Polsce.

Niestety, Trybunał Sprawiedliwości UE nie przyznał racji argumentom strony polskiej. W wyroku z dnia 28 października 2010 r., w sprawie C-49/09 stwierdził, że:

"Stosując obniżoną stawkę podatku od wartości dodanej w wysokości 7% w stosunku do dostaw, importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia odzieży i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na podstawie przepisów art. 98 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w związku z jej załącznikiem III."

Nowelizując ustawę o VAT ustawodawca dostosował się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE i wykreślił te dwie pozycje z załącznika nr 3, co w praktyce oznacza wzrost stawki VAT na te towary.

Uwaga

Od 1 stycznia 2012 r. sprzedaż odzieży i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego podlega opodatkowaniu 23% stawką VAT.

Zwolnione z VAT na podstawie § 43 ust. 1 rozporządzenia w sprawie VAT - do 31 grudnia 2011 r. - były usługi polegające na prowadzeniu prac konserwatorskich i restauratorskich dotyczące:

1) zabytków wpisanych do rejestru zabytków, wpisanych do inwentarza muzeum albo wchodzących w skład narodowego zasobu bibliotecznego;

2) materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego.

Zastosowanie tego zwolnienia było możliwe pod warunkiem, że prace konserwatorskie i restauratorskie były wykonywane przez osoby posiadające kwalifikacje dające uprawnienia do ich prowadzenia oraz gdy na prowadzenie tych prac zostało wydane pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Zwolnienie to dotyczyło również podmiotów gospodarczych wykonujących prace konserwatorskie i restauratorskie, które zatrudniają lub w których wspólnikami są osoby uprawnione do wykonywania tych prac (o ile w pozwoleniu określono osobę odpowiedzialną za prowadzenie ww. prac).

Uwaga

Usługi polegające na prowadzeniu prac konserwatorskich i restauratorskich od 1 stycznia 2012 r. podlegają opodatkowaniu według stawki podstawowej 23%.

Zgodnie z art. 146f ustawy o VAT w przypadku gdy relacja państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r., ogłoszona przez Ministra Finansów, w terminie do dnia 31 maja 2012 r., w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", przekroczy 55%, w okresach od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia 30 czerwca 2013 r. oraz od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.:

• stawka podstawowa podatku, wynosiłaby 24%,
   
• stawka obniżona podatku, wynosiłaby 9%,
   
• stawka obniżona dodatkowo wynosiłaby 6%,
   
• stawka ryczałtu dla taksówkarzy wynosiłaby 5%,
   
• stawka zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikom ryczałtowym wynosiłaby 7,5%.

Zmiana stawek VAT nastąpić miałaby w przypadku przekroczenia relacji 55% długu publicznego i PKB. Jeżeli przekroczenia takiego nie było, w 2012 r. stawka podatku VAT pozostanie bez zmian.

Uwaga

W 2012 r. podstawowa stawka podatku VAT nadal wynosi 23%, stawki obniżone 8% i 5%, natomiast zryczałtowany zwrot podatku dla rolników - 7%, a ryczałt taksówkarzy - 4%.

Jak już wielokrotnie wspominaliśmy na łamach Poradnika VAT, w 2011 r. zmieniły się zasady dokonywania rocznej korekty podatku naliczonego. W 2012 r. podatnicy będą dokonywali takiej korekty już według nowych zasad.

Ze znowelizowanego art. 90 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że w przypadku, gdy proporcja wstępna określona zgodnie z art. 90 ust. 2-8 przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%.

Z art. 8 ustawy nowelizacyjnej z dnia 18 marca 2011 r. wynika, że zmiany w art. 91 określające obowiązek dokonywania korekty podatku naliczonego po zakończeniu roku podatkowego na zasadach wynikających z art. 90 ustawy o VAT obowiązują począwszy od korekt dokonywanych za 2011 r.

Uwaga

Nowe regulacje dotyczące korekty podatku naliczonego są korzystne dla tych podatników, u których proporcja sprzedaży nie przekracza 2%. Mogą oni dokonać wyboru i albo w ogóle nie odliczać podatku VAT przyjmując, że proporcja wynosi 0%, albo też stosować proporcję rzeczywistą.

Z kolei podatnicy, u których współczynnik sprzedaży przekracza 98% mogą uznać, że wynosi on 100%, czyli że mają pełne prawo do odliczania podatku VAT, jednak kwestia ta nie jest już tak prosta. Prawo do pełnego odliczania VAT przysługuje im wówczas, gdy kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania rzeczywistej proporcji sprzedaży w skali roku była mniejsza niż 500 zł. Podatnicy ci muszą więc analizować, kiedy kwota ta zostanie przez nich przekroczona.