Czyżby groziła nam nowa hossa?
W opinii większości aktualne środowisko rynkowe przypomina nieco polityczny festyn, na którym inwestorzy wsłuchują się w słowa polityków i gremialnie na nie reagują.
Postępowania mające na celu zastopowanie rozprzestrzeniania się kryzysu zadłużenia budzą radość, podczas gdy brak działań lub zastosowanie nieadekwatnych środków pomocowych skutkują przeceną. Dodatkowym czynnikiem ryzyka, w opinii wielu obserwatorów, są agencje ratingowe, które miały trzymać w ręku losy państw. Tymczasem ostatnie dwa miesiące przeczą tym szeroko rozpowszechnionym hipotezom.
- Od grudniowego szczytu UE - wówczas nazywanego spotkaniem ostatniej szansy - na politycznej arenie zmieniło się niewiele. Ustalenia spotkania w Brukseli z 30 stycznia br. niewiele różniły się od ram opisanych około dwa miesiące wcześniej. Przypomnę, że grudniowy szczyt został powszechnie uznany za porażkę, a indeksy giełdowe, po chwilowym namyśle, zareagowały spadkiem na brak wystarczających działań zapobiegawczych eskalacji kryzysu. Cóż więc takiego się stało, że teraz dobrze już znany traktat fiskalny przyjęty został niemalże z aplauzem? Kolejne pytanie, budzące nie mniej emocji, wiąże się z niezwykłą łagodnością, z jaką rynek zareagował na informacje o cięciu ratingu Francji i innych państw strefy euro, co jeszcze niedawno wymieniane było jako główne zagrożenie dla rozwiązania europejskiego kryzysu. Może więc inwestorzy skupiają się na czymś zupełnie innym niż polityczne mowy i doniesienia ze strony agencji ratingowych? Wydaje się, że tak właśnie jest.
Wielu giełdowych komentatorów zapomniało o prawdziwych fundamentach, na których od dawna opiera się zachowanie indeksów giełdowych. Owszem, są one kruche za sprawą strukturalnych problemów w postaci zbyt wysokiego zadłużenia i wysokich cen surowców w ostatniej dekadzie, ale nie przeszkadza to działać cyklicznym siłom, które potrafią wzbudzić apetyt na ryzyko wśród rzeczy inwestorów.
O jakich procesach mowa? Kiedyś to obniżki stóp procentowych wraz z proaktywną polityką fiskalną stymulowały gospodarki, ale teraz w obliczu kosztu pieniądza, utrzymującego się na rekordowo niskich poziomach oraz wysokich deficytów budżetowych, źródeł propopytowych należy szukać gdzie indziej. Jednym z takich stymulantów jest spadająca inflacja, która dla rozwiniętych państw działa niczym obniżka podatku, wspierająca wydatki konsumentów, które odpowiadają za gro aktywności gospodarczej. Kolejnym czynnikiem wsparcia, działającym jako zamiennik redukcji stóp procentowych, jest polityka ilościowego luzowania.
Wbrew powszechnym opiniom to Europejski Bank Centralny (EBC) na tym froncie wysunął się w ostatnim czasie na czoło peletonu globalnych banków centralnych. Pierwsza operacja długoterminowego finansowania banków zwiększyła bilans frankfurckiej instytucji o jedną dziesiątą, a kolejna, zaplanowana na koniec lutego, może okazać się jeszcze większa. To nic innego jak europejska wersja ilościowego luzowania, która skutkuje wzmożoną aktywnością inwestorów na rynku długu. Fundusze hedgingowe, w oczekiwaniu na udaną drugą operację LTRO, skupują papiery dłużne Włoch czy Hiszpanii, co z kolei działa stymulująco na europejskie parkiety.
Operacje EBC, w połączeniu z łagodnym tonem wypowiedzi ze strony amerykańskiej Rezerwy Federalnej czy Banku Anglii, działają niczym woda na młyn wzrostów podsycanych polepszającymi się wskaźnikami wyprzedzającymi. W tym środowisku, wbrew pesymistycznym oczekiwaniom, początek roku zapisał się nadzwyczaj pozytywnie dla inwestorów. Na całym świecie akcje zyskiwały na wartości, a indeks MSCI All-Country World zwyżkował aż o 5,8 proc., co oznacza najbardziej udany styczeń od 1994 r. Najsilniej drożały aktywa, które w minionym roku były przez kupujących omijane szerokim łukiem. Parkiety giełd wschodzących zyskały średnio ok. 11 proc., a najbardziej przeceniony w 2011 r. indeks giełdy w Kairze wzrósł aż o 28 proc. Liderami zwyżek były sektory szczególnie wrażliwe na koniunkturę gospodarczą, w tym banki. To dobitny dowód na to, że inwestorzy oczekują poprawy odczytów z gospodarek na całym świecie i co najważniejsze, ostatnie dni, wraz z zaskakująco dobrymi odczytami wskaźników PMI dla sfery usług oraz przemysłu, przyniosły potwierdzenie tych oczekiwań.
Warto m.in. przytoczyć skok indyjskiego indeksu dla sektora przemysłu z 54,2 pkt do aż 57,5 pkt, czyli największego poziomu od ośmiu miesięcy. Lepszy od oczekiwań, choć nie tak bardzo, był również odczyt dla Chin. Na Starym Kontynencie bardzo optymistycznym akcentem był - najwyższy od maja zeszłego roku - odczyt indeksu PMI dla Wielkiej Brytanii. W przypadku najważniejszej europejskiej gospodarki - Niemiec - indeks był najwyższy od pół roku i po raz pierwszy od września 2011 r., wzrósł powyżej newralgicznego poziomu 50 pkt. Za Atlantykiem przemysłowy indeks ISM wzrósł o jeden pełny punkt do 54,1 pkt, co oznacza powrót do poziomu ostatni raz widzianego w czerwcu 2011 r., czyli krótko przed sierpniowym załamaniem.
Na fali rodzącego się optymizmu zyskały również obligacje większości krajów peryferyjnych. Włoskie papiery dłużne zdrożały w styczniu o 4,9 proc., a hiszpańskie o 2,4 proc. Być może inwestorzy niepotrzebnie skupiają się na, wciąż szeroko opisywanych, negatywnych informacjach, takich jak spadek wartości portugalskich papierów dłużnych aż o 16 proc., czy ogromnych potrzebach pożyczkowych państw strefy euro w I kwartale br. W najbliższym czasie możemy bowiem obserwować powolny zwrot w rynkowych nastrojach, który będzie się odznaczał przywiązywaniem coraz większej uwagi do pozytywnych wydarzeń. Przykładowo irlandzkie obligacje pierwszy miesiąc tego roku zamknęły zyskiem niemalże 7 proc. Nie można więc wykluczyć dalszego rajdu ryzykownych aktywów w najbliższym czasie, a w II kwartale, zamiast na pesymistycznych komentarzach o Grecji, inwestorzy skupią się na bardzo prawdopodobnym powrocie Irlandii, na rynek długu w przyszłym roku. Czy to jednak będzie nowa hossa? Trudno powiedzieć, ale wcale nie musi tak być, a z pewnością nie należy popadać w hurraoptymizm i warto zastanowić się, dlaczego wzrosty mają prawo równie szybko się wyczerpać, podobnie jak zacząć.
Aby znaleźć potencjalną słabość obserwowanej zwyżki, należy zrozumieć przyczyny względnej siły amerykańskiej gospodarki w ostatnim czasie. Jest ona pochodną dwóch czynników. Po pierwsze, w przeciwieństwie do Europy, Ameryka nie rozpoczęła jeszcze ograniczania swoich wydatków rządowych w celu redukcji deficytu budżetowego. Po drugie, pod koniec minionego roku Amerykanie przerwali proces delewarowania i wyszli na zakupy finansowane przez redukcję swoich oszczędności. W nie tak dalekiej perspektywie te dwa pozytywne czynniki mogą już nie działać wspierająco na wzrost gospodarczy w USA. Właśnie dlatego Fed obniżył swoje prognozy gospodarcze na ten oraz przyszły rok. W 2013 r. rozpocznie się bowiem w USA fiskalne zacieśnianie, które będzie wywierało ogromną negatywną presję na wzrost gospodarczy. Fed już teraz stara się temu przeciwdziałać i właśnie dlatego komunikuje, że w 2013 r. nie podniesie stóp procentowych.
Aktualnie taki ruch działa wspierająco na parkiety, ale wraz ze wzrostem inflacji i zbliżającym się rokiem 2013, giełdy mogą zmienić swój obecny pozytywny ton. To dowodzi z jak zmiennym środowiskiem mamy aktualnie do czynienia. Trudno więc mówić, że cały rok będzie dla inwestorów udany, wręcz przeciwnie. W okresie najbliższych 11 miesięcy może tyle się wydarzyć, że niemalże zobaczymy pełny cykl z krótką hossą i bessą włącznie. Niech poprzedni rok będzie w tym kontekście przykładem i przestrogą zarazem.
Łukasz Bugaj
Autor jest ekonomistą, ekspertem od rynków kapitałowych i analityk
Domu Maklerskiego Banku Ochrony Środowiska S.A.
