Truskawki zamiast high-tech
Na 2005 rok zaplanowano budżetowe wydatki na naukę na poziomie niemal 2,9 mld zł (niewielki spadek w stosunku do roku ubiegłego); dla porównania limit wydatków obronnych w najbliższym roku to ponad 17,2 mld zł.
Środkami finansowymi na naukę dysponuje Minister Nauki i Informatyzacji, według reguł przyjętych w ustawie z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki. W ubiegłym roku z puli przeznaczonej na naukę najwięcej wydano na działalność statutową i inwestycyjną jednostek naukowych oraz badania własne szkół wyższych.
Badania i rozwój
Wśród 25 krajów UE wydatki na badania i rozwój w latach 1998-2003 spadły tylko w Polsce i na Słowacji. Procent PKB, jaki Polska wydawała wówczas na ten cel, należał najniższych w Europie.
W latach 1998-2003 wydatki na badania naukowe i rozwój spadały w Polsce średnio o 1,1 proc. rocznie, aż do 0,59 proc. PKB (1,09 mld euro) w 2003 roku. W tym czasie w 25 krajach UE wydatki te wzrosły średnio o 4 proc. i stanowiły w 2002 roku średnio 1,93 proc. PKB.
Spośród krajów członkowskich UE, mniej niż Polska na badania i rozwój wydały przez ten czas tylko Cypr (0,33 proc. PKB), Łotwa (0,39 proc.) i Słowacja (0,57 proc.). Najwięcej na ten cel wydały natomiast kraje skandynawskie: Szwecja (4,27 proc. PKB w 2001 roku), Finlandia (3,51 proc.) i Dania (2,6 proc.).
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 przewiduje, że wydatki na badania naukowe i rozwój wzrosną do 3 proc. PKB. Obecnie wynoszą poniżej 1 proc. PKB.
Kraje słabiej rozwinięte, z racji zacofania, korzystają na dużo szerszą skalę niż kraje zaawansowane z transferu zagranicznych technologii. Państwa rozwinięte z racji osiągniętej pozycji bardziej polegają na własnych badaniach. Jest to paradoksalnie, jak ją nazywa prof. Balcerowicz, renta zacofania.
Patenty
W Polsce w 2002 r. udzielono zaledwie 613 patentów na wynalazki krajowe. Liczba ta spada systematycznie od roku 1995. Tylko, bo na zagraniczne niemal dwa razy więcej (1103). W 2002 r. na Węgrzech na milion mieszkańców przypadało ponad 45 wniosków patentowych zgłoszonych do Europejskiego Urzędu Patentowego, w Polsce - tylko 6.
Inwestować w IT
Do inwestycji w nowe technologie najbardziej skłonne są największe polskie przedsiębiorstwa i instytucje. Ich wydatki, które wzrosły do 5,1 mld zł, stanowią 33 proc. całego rynku informatycznego.
Najwięcej - w relacji do przychodów - na produkty i usługi informatyczne wydają największe polskie firmy prowadzące działalność w zakresie: bankowości (nakłady na IT stanowiły 5,57 proc. przychodów), telekomunikacji, mediów i rozrywki.
Supertruskawki
W 2001 r. Stany Zjednoczone zarobiły na eksporcie towarów high-tech 234 mld euro, Japonia - 111 mld euro, Niemcy - 100 mld euro, a Wielka Brytania - 80 mld euro (według Eurostatu). W tym samym roku polski eksport produktów, w których udział myśli technicznej jest wysoki, miał wartość 1 mld euro (Węgrzy zarobili 7 razy więcej, a Czesi - 3).
Nowoczesne produkty, na których zarabia się najlepiej, stanowią jedynie 2,6 proc. wartości polskiego eksportu - daje to Polsce 23. miejsce w UE... gorsze są tylko Łotwa i Cypr. W 2001 r. sprowadziliśmy towary high-tech wartości 6,5 mld euro! Być może pocieszający jest fakt, że mamy cieszące się powodzeniem zagranicą truskawki...
