Nobel dla Diamonda, Mortensena i Pissaridesa

Nazwiska laureatów tegorocznej nagrody w dziedzinie ekonomii ogłoszono w poniedziałek w Sztokholmie. Komitetowi, który przyznał nagrodę w tym roku, przewodniczył profesor ekonomii Bertil Holmlund z Uppsala University. Wysokość nagrody to 10 mln koron szwedzkich, czyli ok. 4,3 mln zł.

Jak poinformowano na stronie Fundacji Nagrody Nobla, laureaci otrzymali nagrodę za analizę rynków, na których występują "tarcia" (markets with search frictions). Naukowcy opracowali teorię, która pozwala zrozumieć, jaki wpływ na bezrobocie, płace i liczbę wolnych etatów może mieć polityka gospodarcza i regulacje. Wywnioskowali oni, że wyższe zasiłki dla bezrobotnych powodują większe bezrobocie i dłuższy czas poszukiwania pracy.

Na wielu rynkach, popyt nie zawsze jest zaspokajany, chociaż jest podaż. Proces poszukiwania wymaga czasu i zasobów, powodując "tarcia". Takim rynkiem poszukiwania (search market) jest m.in. rynek pracy. Chociaż są na nim pracodawcy poszukujący pracowników, jak i chętni do podjęcia pracy, potrzeby jednych i drugich nie są zaspokojone. W efekcie, mamy jednocześnie do czynienia z bezrobociem oraz wolnymi miejscami pracy.

Diamond opracował ramy teoretyczne dla rynków poszukiwania, natomiast Mortensen oraz Pissarides rozwinęli i zastosowali tę teorię do rynku pracy. Teoria ta może być również stosowana do innych rynków, np. nieruchomości; może być wykorzystana m.in. w polityce monetarnej i regionalnej.

Peter Diamond jest profesorem ekonomii na Massachusetts Institute of Technology w Stanach Zjednoczonych; w badaniach koncentrował się na roli sektora publicznego we współczesnej gospodarce rynkowej. Ma 70 lat.

Amerykanin, profesor ekonomii Dale T. Mortensen urodził się w 1939 r. Wykłada na Northwestern University. Jest pionierem teorii poszukiwania pracy oraz bezrobocia.

Urodzony na Cyprze ekonomista Christopher A. Pissarides jest profesorem w London School of Economics and Political Science w Wielkiej Brytanii. Specjalizuje się w ekonomii bezrobocia, rynku pracy, a ostatnio publikował na temat wzrostu gospodarczego i zmian strukturalnych. Ma 62 lata.

Fundatorem nagrody jest zmarły w 1896 roku wynalazca dynamitu Szwed Alfred Nobel. Nagroda jest przyznawana od 1901 roku przez Fundację Nagrody Nobla w Sztokholmie za osiągnięcia w fizyce, chemii, medycynie oraz literaturze. Przyznawana jest także pokojowa nagroda Nobla. Natomiast nagrodę w naukach ekonomicznych ustanowił w 1968 r. Sveriges Riksbank (bank centralny Szwecji); jest ona przyznawana na tych samych zasadach co nagroda Nobla. Ekonomicznego Nobla otrzymali w ub.r. Amerykanie Elinor Ostrom oraz Oliver E. Williamson. Ostrom wyróżniono za model zarządzania własnością wspólną przez stowarzyszenie użytkowników, zaś Williamsona nagrodzono za teorię rozwiązania konfliktów korporacyjnych.

- - - - -

- Noblel dla Diamonda, Mortensena i Pissaridesa to nagroda za klasyczną pracę ekonomiczną, dotyczącą niedoskonałości rynku pracy - powiedział PAP główny ekonomista BRE Banku Ryszard Petru.

Jak powiedział Petru, naukowcy starali się odpowiedzieć na pytanie, na czym polega niedoskonałość rynku pracy w sytuacji wysokiego bezrobocia i dużej liczby ofert pracy. - Ta tematyka będzie na czasie prawdopodobnie przez całe trwanie ludzkości - podkreślił.

- Podoba mi się, że Komitet nie przyznaje Nobla po wpływem bieżących trendów, a spekulowano przecież, że nagroda może przypaść komuś za analizę kryzysu. Takie wyróżnienie byłoby przedwczesne. Można powiedzieć więc, że przyznany Nobel jest natury klasycznej - dodał.

- - - - -

- Peter Diamond, Dale Mortensen i Christopher Pissarides wnieśli bardzo duży wkład w rozwój ekonomii pracy i w to, w jaki sposób rozumiemy rynek pracy - powiedział w poniedziałek PAP ekonomista i członek zarządu fundacji FOR dr Wiktor Wojciechowski.

Jak wyjaśnił Wojciechowski, modele opracowane przez tych uczonych nie są samą teorią, lecz mają bardzo praktyczne zastosowanie. - Mogą służyć wyjaśnieniu, z czego wynikają różnice w poziomie zatrudnienia i bezrobocia pomiędzy krajami. To fundamentalny problem i wyzwanie dla polityki gospodarczej - by zwiększyć odsetek pracujących, a zmniejszyć bezrobocie - powiedział. Dodał, że współczesna makroekonomia często odwołuje się do ich pracy.

- To teoria, która w nowatorski sposób zobrazowała działanie rynku pracy i opisała wpływ poszczególnych regulacji na poziom bezrobocia. Pomaga lepiej zrozumieć, jakie mogą być potencjalne skutki reform. Wzmocniła aparat analityczny, który musi być podstawą do formułowania polityki gospodarczej - powiedział.

- Te modele zorientowały sposób myślenia o rynku pracy - dodał. - Zakładają one, że jest pewien poziom bezrobocia równowagi. Do jego wysokości przyczyniają się głównie czynniki (...), które wynikają ze struktury gospodarki, na przykład wysokość zasiłków dla bezrobotnych, poziom klina podatkowego, poziom regulacji swobody gospodarczej itp. O wszystkich tych czynnikach współczesna ekonomia mówi jako o obszarach reformy, pozwalającej zwiększyć poziom zatrudnienia - wyjaśnił Wojciechowski.

Dodał, że doświadczenia wielu krajów pokazują, że takie reformy są słuszną drogą. Podał przykłady Wielkiej Brytanii i Holandii na początku lat 80. oraz Irlandii na początku lat 90. - Te kraje wprowadziły reformy i one przyniosły sukces - dodał.

- - - - -

Rok 2009

Elinor Ostrom i Oliver E. Williamson Amerykanie zostali nagrodzeni za swoją pracę na rzecz zorganizowania i usprawnienia zarządzania w gospodarce.

Rok 2008

Paul Krugman - to znakomity ekonomista w dziedzinie nowej teorii handlu międzynarodowego oraz nowej geografii ekonomicznej . Zgodnie z teorią Krugmana - nową geografią ekonomiczną - należy zwracać uwagę na wewnętrzne czynniki wzrostu gospodarczego, na to, "co jest skumulowane w danym regionie, a nie wyłącznie opierać się na importowanych zasobach, czy to kapitale, czy pracy, czy technologii".

Rok 2007

- Leonid Hurwicz, Eric S. Maskin, Roger B. Myerson

Rok 2006

Prof. Phelps oraz prof. Friedman otrzymali Nobla w dziedzinie ekonomii za analizę międzyokresowych zależności w polityce. Opracowali dwa modele dotyczące zależności między inflacją a bezrobociem, uwzględniające oczekiwania inflacyjne i ich wpływ na skuteczność polityki makroekonomicznej, która ma prowadzić do obniżenia bezrobocia.

Rok 2005

Nobla dostali Amerykanie Robert J. Aumannowi z Izraela i Thomasow C. Schelling Zostali oni uhonorowani za opracowanie teorii konfliktów w oparciu o teorię gier. Znaczenie ich prac daleko wykraczało poza samą ekonomię. Ich badania mają zastosowanie między innymi w polityce rozbrojeniowej, zagadnieniach bezpieczeństwa międzynarodowego czy też polityczno-gospodarczych negocjacjach.

Rok 2004

Norweg Finn Kydland i Amerykanin Edward Prescott zostali noblistami z ekonomii. Uhonorowano ich za pracę wyjaśniającą "w jaki sposób cykle biznesowe wpływają zmiany w polityce ekonomicznej i technologii".

Rok 2003

Nagroda Nobla przypadła dwóm uczonym, Amerykanin Robert F. Engle i Brytyjczyk Clive W. J. Granger. Obaj uczeni zostali nagrodzeni za stosowanie metod statystycznych w ekonomicznych (gospodarczych) sekwencjach czasowych. Prace te uznano za ważne, ponieważ na finansowych rynkach często dochodzi do przypadkowych fluktuacji i gwałtownych zwrotów, które mogą mieć wpływ na ceny i wartość akcji oraz innych instrumentów finansowych.

Rok 2002

Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym mającemu obywatelstwo izraelskie, Daniel Kahneman z uniwersytetu Princeton i Vernon L. Smith, wykładowca z uniwersytetu w Fairfax. Nagrodę otrzymali za studia nad psychologicznymi aspektami oceny i podejmowania decyzji w sytuacjach niepewności oraz za studia laboratoryjne nad alternatywnymi mechanizmami rynkowymi.

Rok 2001

Nagroda Nobla przypadła trzem amerykańskim uczonym - George A. Akerlof, Michael Spence oraz Joseph Stiglitz. . Nagrodę otrzymali za opracowanie w latach 70 podstaw do ogólnej teorii ekonomii informacyjnej. Istotą której jest analiza rynków cechujących się asymetrią informacji, występuje ona w sytuacji, gdy jedni uczestnicy rynku mają lepsze informacje niż inni.

Rok 2000

Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym - Jamesowi J. Heckmanowi i Danielowi L. McFaddenowi z Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley. Nagrodę otrzymali za opracowanie "teorii i metod szeroko stosowanych w analizie statystycznej zachowań poszczególnych osób i gospodarstw domowych". Prace naukowców pochodzą z pogranicza ekonomii i statystyki, a teraz wykorzystywane są również w naukach społecznych.

Rok 1999

Nagrode odbiera Robert A. Mundell (Kanadyjczyk osiadły w USA, pracuje w Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, ur. 1932) - za analizę polityki pieniężnej w warunkach ograniczeń kursów wymiany, a także za analizę optymalnych obszarów walutowych. Jego badania stworzyły podwaliny pod teorię, na której oparli się twórcy strefy euro.

Jest twórcą teorii optymalnych obszarów walutowych - (teoria OCA), która podkreśla że znaczne korzyści z integracji monetarnej są w stanie osiągnąć szczególnie kraje z wysoką inflacją i słabiej rozwinięte. Dodatkowe korzyści dla tych krajów są efektem większej stabilności makroekonomicznej promującej inwestycje i zatrudnienie. Zdaniem Mundella kryterium, według którego można typować kraje do połączenia się w unii walutowej, jest wysoka mobilność czynników produkcji, przede wszystkim pracy.

Rok 1998

Akademia nagradza Amartya Sena urodzonego w indyjskim Bengalu Zachodnim w 1934 roku (Indie, obecnie jest wykładowcą w Trinity College w brytyjskim Uniwersytecie Cambridge wcześniej był wykładowcą na amerykańskim uniwersytecie Harvarda). Nobla otrzymał za badania nad sposobami postępowania społeczeństw, by racjonalnie gospodarowały swymi zasobami. Zastanawiał się jak prowadzić politykę gospodarczą, by zapewnić ład społeczny.

Badania Amartya nad tzw. Ekonomią dobrobytu poświęcone są zjawisku głodu oraz dystrybucji żywności i dochodu na świecie. Prace prowadził w Indiach, Etiopi, Bangladeszu oraz Afryce Saharyjskiej. Prace Amartyi pozwalają wyjaśnić ekonomiczne podłoże braku żywności na świecie dotyczą gospodarek w krajach rozwijających się i sytuacji ludzi najbiedniejszych w tych krajach, a także sposobom, jakie mogą zapobiec klęskom głodu.

Rok 1997

Nagrodę Nobla w tym roku otrzymali Amerykanie - Robert C. Merton z Uniwersytet Harvarda i Myron S. Scholes z Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii za opracowanie w latach siedemdziesiątych metody wyceny instrumentów pochodnych. Najbardziej spektakularnym osiągnięciem naukowców jest ich model wyceny opcji nazwany od ich nazwisk jako MODELEM BLACKA - SCHOLESA. Prace naukowe tych uczonych otworzyły nowe dziedziny badań, także poza nauką o finansach. Mają również zastosowanie w określaniu wartości umów ubezpieczeniowych.

Rok 1996

Akademia nagrodziła Jamesa A. Mirrleesa z Uniwersytetu Cambridge z Wielkiej Brytanii i Williama Vickrey`a z Kanady za opracowanie teorii podejmowania decyzji w warunkach braku pełnej informacji. Naukowcy w swoich opracowaniach zwrócili uwagę na istotną rolę informacji we współczesnej gospodarce. Ich teoria określana jako "teoria bodźców w warunkach informacji asymetrycznej" dotyczyła sytuacji, gdy podmioty uczestniczące w życiu gospodarczym i zawierające najróżniejsze transakcje, rozporządzające asymetrycznymi informacjami. Teoria stworzona przez laureatów Nagrody Nobla ma duże zastosowanie również w innych dziedzinach, między innymi w zawieraniu umów ubezpieczeniowych, tworzeniu systemu podatkowego, ustalaniu zasad organizowania przetargów czy tworzeniu systemu płac kadry kierowniczej.

Rok 1995

Nagrodę Nobla otrzymał Amerykanin Robert E. Lucas Jr. z Uniwersytetu w Chicago. Lucas jest powszechnie uważany za człowieka, który stworzył dynamiczną teorię makroekonomii, badającą zachowanie gospodarki jako całości klasycznej. Jego prace zrewolucjonizowały sposoby konstruowania modeli ekonomicznych, a także gruntowną zrewolucjonizowały analizę makroekonomiczną.

Rok 1994

Akademia uznaje pracę prowadzone przez zmarłego w 2000 r. Johna C. Harsanyia, pracownika Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley, Johna F. Nasha z Uniwersytetu Princeton i Reinharda Seltena z Uniwersytetu Bońskiego za przełomowe wobec zastosowania teorii gier w badaniu procesów gospodarczych.

Rok 1993

W uznaniu osiągnięć Nobla otrzymuje Robert W. Fogel pracownik Uniwersytetu Chicagowskiego i Douglass C. North z Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis za "wkład w odnowę historii gospodarczej przez zastosowanie teorii ekonomicznych i metod jakościowych dla objaśnienia przemian gospodarczych i instytucjonalnych".

Rok 1992

Laury zdobywa Gary S. Becker z Uniwersytetu Illinois w Chicago. Jako pierwszy zastosował analizę mikroekonomiczną do zastosowania w dziedzinach ludzkiego zycia, którymi dotychczas zajmowały się socjologia, demografia czy kryminologia - badał w ten sposób zjawiska związane z ludzkimi zachowaniami i interakcjami, w tym również w sferze pozarynkowej.

Rok 1991

Szwedzcy Akademicy uznają prace Ronalda Coase`a za badania, które wniosły "przełomowy wkład w zrozumienie instytucjonalnej struktury gospodarki" - prace nad wpływem praw własności i kosztów prowadzenia interesów (tzw. kosztów transakcyjnych) na gospodarkę.

Rok 1990

Nobla odbiera Harry M. Markowitz, William F. Sharpe i Merton H. Miller - wymyślili sposób oceny akcji spółek i obligacji oraz własne pomysły na ocenę różnych inwestycji.

Rok 1989

Trygve Haavelmo - Norwegia za wykorzystanie metod statystycznych w prognozowaniu ekonomicznym.

Rok 1988

Maurice Allais - Francja za wkład do teorii rynków i efektywnego wykorzystania zasobów.

Rok 1987

Robert M. Solow - USA za teorię wzrostu gospodarczego, dowodzącą, że technologia jest najbardziej istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego.

Rok 1986

James M. Buchanan Jr. - USA za teorię włączającą do badań ekonomicznych problem podejmowania decyzji politycznych ( postulat nałożenia konstytucyjnych ograniczeń na zachowania osób urzędowych dla zapewnienia realizacji interesu publicznego).

Rok 1985 r.

Franco Modigliani - USA za teorię oszczędzania i finansów korporacji 1984 r. Richard Stone - Wielka Brytania za rozwój rachunku dochodu narodowego ? narzędzia do mierzenia dochodów i wydatków kraju.

Rok 1983

Gerard Debreu - USA za matematyczny model opisujący w sposób naukowy teorie równowagi ogólnej.

Rok 1982

George J. Stigler - USA za badania nad sposobami działania rynków oraz nad przyczynami i skutkami ich regulowania przez państwo.

Rok 1981

James Tobin - USA za teorię inwestycji, teorię wyboru portfela inwestycyjnego, rolę pieniądza we wzroście gospdoarczym, mierniki poziomu dobrobytu.

Rok 1980

Lawrence R. Klein - USA za stworzenie modeli ekonometrycznych do prognozowania fluktuacji gospodarczych.

Rok 1979

Arthur Lewis - Wielka Brytania Theodore W. Schultz - USA za analizę procesów ekonomicznych w krajach rozwijających się.

Rok 1978

Herbert A. Simon - USA za badania dotyczące sposobu podejmowania decyzji ekonomicznych (zwłaszcza przedsiębiorstw).

Rok 1977

James E. Meade - Wielka Brytania Bertil Ohlin - Szwecja za wkład w teorię handlu międzynarodowego.

Rok 1976

Milton Friedman - USA za wkład w teorię konsumpcji, stabilizacji makroekonomicznej oraz ponowne sformułowanie ilościowej teorii pieniądza.

Rok 1975

Tjalling C. Koopmans - USA Leonid Vitaliyevich Kantorovich - ZSRR za prace poświęcone efektywnej alokacji i wykorzystaniu zasobów gospodarczych.

Rok 1974

Friedrich August von Hayek - Austria Gunnar Myrdal - Szwecja za teorię monetarną i analizę współzależności czynników ekonomicznych i społecznych.

Rok 1973

Wassily Leontief - USA za stworzenie i zastosowanie metody - nakładów i wyników.

Rok 1972

Kenneth J. Arrow - USA John R. Hicks - Wielka Brytania za opracowanie sposobów modelowania współzależności międzyn cenami i rozmiarami produkcji dóbr oraz między cenami a podażą czynników produkcji.

Rok 1971

Simon Kuznets - USA za wykorzystanie miernika produktu narodowego brutto do opisu i interpretacji wzrostu gospodarczego w długich okresach czasu.

Rok 1970

Paul A. Samuelson - USA za wkład w naukową analizę teorii ekonomicznych.

Rok 1969

Jan Tinbergen - Holandia Ragnar Frisch za pionierskie prace z zakresu ekonometrii.